Page 22 - IFM 4 2012 - Całość

vol. 1 4/2012 Inżynier i Fizyk Medyczny
artykuł \ article kontrola jakości \ quality control
160
stanu pacjenta, ze względu na brak lub niewłaściwe zobrazowanie
zmian patologicznych (urządzenia i materiały starej generacji).
• Informacja kliniczna – zmiany patologiczne mogą być po-
minięte w ocenie ze względu na źle ukierunkowane po-
wtórne badanie, ustalone na podstawie niewłaściwych lub
niekompletnych danych klinicznych. Błędy w diagnostyce
mogą również wynikać z obecności zmiany poza obszarem
pierwotnego badania lub z zastosowanego protokołu obra-
zowania np. w CT/MRI, gdy są one nieadekwatne dla danego
wskazania klinicznego.
• Wielokrotne zmiany patologiczne – przy wieloogniskowych
zmianach patologicznych część z nich może być pominięta
w interpretacji obrazów diagnostycznych. Brak rejestracji
tego typu zmian w ocenie obrazów był odnotowany w wielu
badaniach i analizach.
• Złe warunki podglądu obrazu – złe warunki oceny wizualnej
obrazu mogą prowadzić do błędów diagnostycznych, szcze-
gólnie w przypadku obrazów RTG klatki piersiowej. Zarząd
powinien zapewnić właściwe i zgodne z wymaganiami zaple-
cze techniczne: nowoczesne negatoskopy lub urządzenia do
cyfrowej prezentacji obrazu oraz infrastrukturę: otaczające
oświetlenie odpowiednie dla optymalnych warunków oceny.
• Powtarzające się przerwy – zakłócenia i przerwy mogą po-
wodować stratę koncentracji i przyczyniać się do popełnia-
nia błędów. Skrócenie przerw podczas opisywania wyników
badań – zapewnienie adekwatnej liczby radiologów tak, aby
opisy odbywały się zgodnie z zaplanowanym i nieobciążają-
cym personelu systemem.
• Zmęczenie – jest przywoływane w literaturze jako potencjal-
ne źródło fałszywo-negatywnych badań. Wynik przepracowa-
nia był wymieniany jako czynnik determinujący radiologiczną
dokładność i potencjalne medyczno-prawne implikacje.
Szkolenie
Radiologia staje się coraz bardziej złożoną dziedziną, zarówno
w zakresie wykonywanych rodzajów badań, jak i stosowanych
technik. Aby radiolodzy nie wykonywali pracy poza zakresem
kompetencji, wymagane jest stałe podnoszenie ich kompetencji
poprzez udział w specjalistycznych szkoleniach. W dużym zakła-
dzie każdy radiolog może efektywnie realizować specjalistyczne
zainteresowania w zdefiniowanych wąskich zakresach radiologii.
W małym zakładzie radiolodzy mogą być zobowiązani do po-
dejmowania szerokiego spektrum procedur diagnostycznych/
terapeutycznych. W okresie deficytu personelu (okres urlopowy,
świąteczny i dyżury „pod telefonem”) istnieje większe prawdo-
podobieństwo, że radiolog stanie przed koniecznością wykona-
nia badań, w zakresie których nie został właściwie przeszkolony
lub nie ma wsparcia ekspertów.
Stąd w ramach zarządzenia ryzykiem rolą zarządu jednostki
służby zdrowia/zakładu radiologii jest określenie możliwości do-
starczenia usługi radiologicznej w ciągu dnia pracy i w 24-godzin-
nym systemie pracy, przy zapewnieniu, że radiolodzy podejmu-
jący się wykonania badań lub leczenia są kompetentni. Sytuacja
niedoboru personelu może wiązać się z koniecznością wycofania
się z wykonywania usług diagnostycznych lub zorganizowania
specjalnego zastępstwa, które może wymagać współpracy z inną
jednostką służby zdrowia.
Przed przystąpieniem do realizacji nowych zadań lub korzysta-
nia z nowej aparatury niezbędne jest właściwe przeszkolenie per-
sonelu. Każdy radiolog powinien mieć także własny program roz-
woju zawodowego adekwatny do stawianych przed nimwymagań.
Zalecenia w zarządzaniu ryzykiem
1. Zarząd szpitala lub zakładu radiologii powinien zapewniać wy-
posażenie do oceny obrazówdiagnostycznychwysokiej jakości
i adekwatne do realizowanych usług radiologicznych. Sprzęt
dedykowany cyfrowej akwizycji i prezentacji obrazów powi-
nien być zgodny z akceptowanymi międzynarodowymi stan-
dardami i zgodny z systemem QA (Quality Assurance). Wszelkie
niezgodności powinny być zgłaszane do zarządu, którego zada-
niem jest wprowadzenie działań korygujących i naprawczych.
2. Zarząd jednostki opieki zdrowia powinien zapewniać dosta-
teczną liczbę radiologów do wykonanego zakresu i ilości
pracy. Radiolodzy powinni określić obszary diagnostyczne
w zakresie ich kompetencji lub takie, w których realizowane
są niestandardowe procedury radiologiczne, wymagające
spełnienia dodatkowych wymagań. Jednocześnie zarząd
jest zobowiązany, by zapewnić alternatywne rozwiązania
w przypadku, gdy wymagane jest wykonanie niestandardo-
wych procedur, a potrzebny sprzęt nie może być zapewniony.
3. Zatrudniony personel radiologiczny powinien odbyć odpowied-
nie szkolenie w zakresie każdej nowej technologii stosowanej
na terenie jednostki służby zdrowia. W ramach oceny ryzyka,
zarząd powinien dostarczyć właściwe środki finansowe do za-
pewnienia wszystkich potrzebnych i specjalistycznych szkoleń.
4. Ważne jest, aby dane kliniczne poszczególnych pacjentów (pa-
cjenci mogą posiadać poprzednie badania) były przeglądane
przedwykonaniembieżących badań i postawieniemostatecznej
diagnozy. Jednostki służby zdrowia powinny rozwijać zintegro-
wany system PACS (Picture Archiving and Communication System)
zapewniający szybszy i łatwiejszy dostęp do poprzednich badań.
5. Regularne konsultacje i spotkania kliniczno-radiologiczne
umożliwiają uzyskanie informacji zwrotnej od kolegów klinicy-
stów oraz przegląd wykonanych badań. Pozwala to zidentyfiko-
wać czynniki ryzyka dla indywidualnych pacjentów i dostarczyć
informacje o potencjalnych błędach w celu stałej oceny ryzyka.
6. W optymalnej sytuacji wszystkie badania powinny być opisy-
wane przez wykwalifikowanych radiologów lub stażystów (re-
zydentów radiologów) pod opieką i zewsparciemspecjalistów.
W przypadku nieadekwatnego do potrzeb poziomu zatrud-
nienia personelu radiologicznego, powinnobyć jednoznacznie
określone, że klinicyści innych specjalności, opisujący badania,
wykonują je zgodnie z właściwymi protokołami i standardami
oraz że stanowią w tej sytuacji ekwiwalent doświadczonego
radiologa. Zwykle jest to możliwe w przypadku wąskich spe-
cjalizacji (ortopedia, nefrologia, neurochirurgia itd.) i w wy-
soko wyspecjalizowanych dziedzinach. Szkolenie klinicysty
musi być przygotowane adekwatnie do zakresu wymaganych
kompetencji, aby dzialaność profesjonalistów była realizowa-
na właściwie i by mogli być oni formalnie odpowiedzialni za
interpretację wyników. Należy mieć świadomość, że w przy-
padku specjalistóww dziedzinach, które mogą wymagać tylko
wsparcia radiologa (chirurgia, kardiologia itd.), istnieje mniej-
sze prawdopodobieństwo ujawnienia błędów.