Page 18 - IFM 4 2012

vol. 1 4/2012 Inżynier i Fizyk Medyczny

artykuł

\

article

kontrola jakości

\

quality control

156

•

typ działań naprawczych,

•

ramy czasowe dla działań naprawczych,

•

sprawdzenie skuteczności działań naprawczych.

Pojęcie „dobrej praktyki”może być subiektywne i dlategowyma-

ga uzgodnienia pomiędzy audytorem a audytowanym. W niektó-

rych przypadkach może być ono narzucone przez przepisy. Wpro-

wadzenie w polskich przepisach określenia procedur wzorcowych

i obowiązku zgodności procedur roboczych z procedurami wzorco-

wymi nominuje te ostatnie do bycia „dobrą praktyką radiologiczną”.

Nie oznacza to jednak obowiązku literalnej zgodności, w przypad-

ku rozbieżności zawsze konieczne jest uwzględnienieuzasadnionej

argumentacji audytowanego popartej argumentami klinicznymi.

W sytuacji braku procedur wzorcowych, za dobrą praktykę można

przyjąć wskazania towarzystw naukowych czy publikacje podręcz-

nikowe lub w uznanych czasopismach naukowych.

Co dalej?

Wydawałoby się, że nie ma żadnych przeszkód w uruchomieniu au-

dytów klinicznych wewnętrznych w radiologii. Są one jednym z pod-

stawowych narzędzi zarządzania, o czym powinien wiedzieć każdy

wyedukowany manager. Dodatkowo istnieje ustawowy obowiązek

przypisany kierownikom jednostek ochrony zdrowia stosowania ich

w praktyce co najmniej raz w roku. Co zatem przeszkadza w urucho-

mieniu audytów klinicznych wewnętrznych? Myślę, że każdy z czytel-

ników potrafi odpowiedzieć na to pytanie, odwołując się do realiów,

w których pracuje. Gdybyśmy zestawili te powody, byłaby to długa

lista, ale wszystkie miałyby wspólne źródło – brak głęboko uświa-

domionej potrzeby bądź brak pełnego przekonania o korzyściach.

Wynika to z braku tradycji w stosowaniu tego narzędzia i niedobo-

ru odpowiednich szkoleń na poziomie kadry kierowniczej w służbie

zdrowia. Osobiście odnoszę wrażenie, że podejście do zarządzania

jakością wielu kierowników jednostek ochrony zdrowia nie różni się

od tego z początków lat 90. ubiegłegowieku. Od dyrektora jednego

z przedsiębiorstw produkcyjnych usłyszałem: „My nie mamy czasu

na wdrażanie systemu zapewnienia jakości, bo cała nasza kadra kie-

rownicza jest całkowicie zajęta walką o utrzymanie się na rynku”.

Realizacja klinicznych audytów zewnętrznych w obszarze diagno-

styki obrazowej i radiologii zabiegowej uwarunkowana jest w pierw-

szej kolejności przyjęciem przez Ministerstwo Zdrowia rozwiązań

zawartych w dokumencie pt. „Założenia do audytów klinicznych

w radiologii i diagnostyce obrazowej i radiologii zabiegowej”, przed-

stawionymprzez Komisję ds. ProcedurWzorcowych i Klinicznych Au-

dytów Zewnętrznych, opartych na następujących zasadach:

––

ze względu na konieczność zaangażowania czynnych zawo-

dowo profesjonalistów, konieczne jest wynagrodzenie dla

audytorów ze stawką co najmniej porównywalną z otrzymy-

waną za wykonywanie podobnych czynności w zawodzie;

––

ponieważ ustawa wprowadza obowiązek odpłatności za

audyt zewnętrzny przez jednostkę audytowaną, przedsię-

wzięcie powinno być samofinansujące się z ewentualnym

sfinansowaniem przez budżet fazy rozruchowej (szkolenia,

wyposażenie stanowisk audytorskich);

––

zewzględunaliczbęjednostekdoaudytowaniazałożono,nawzór

niemiecki, że większość audytów będzie przeprowadzana stacjo-

narnie, bez wizyty w jednostce audytowanej. Wiąże się to z ko-

niecznością dostępu do pomieszczeń ze sprzętem potrzebnym

do przeprowadzenia badań i przechowywania materiałów spły-

wającychodużytkownikóworazztym,żezespołyaudytorskiepo-

woływanebędąprzyWojewódzkichKonsultantachds.Radiologii,

co dodatkowowzmocni funkcję nadzoru specjalistycznego;

––

sprawy finansowe (umowy z audytorami i fakturowanie jed-

nostek audytowanych), a także rozsyłanie ankiet i korespon-

dencji w zakresie audytów (na zlecenie Komisji lub Wojewódz-

kich Konsultantów ds. Radiologii) w początkowym okresie

przejmie KCORwOZ. W rozmowach na ten temat często poja-

wia się znane sformułowanie: „wola polityczna jest, brak tyko

pieniędzy”. Osobiście jestem przekonany, że gdyby wmiejsce

woli politycznej pojawiła się chęć wynikająca z uświadomio-

nej potrzeby, to nie byłoby problemu z pieniędzmi.

Dyskusja

Audyty kliniczne nie są zagadnieniem samymw sobie, lecz są ściśle

związane z zarządzaniem jakością. I nie mam tu na myśli podejścia

formalnego dla spełnienia wymagań określonej normy, ale sposób

myślenia i działania wynikający z istoty tego systemu – świadome-

go i planowegopodejmowania działańwcelu zaspokojenia potrzeb

szeroko rozumianego klienta. Niewątpliwie powodzenie we wdro-

żeniu klinicznych audytówwewnętrznych zależy przedewszystkim

od przekonania kierowników jednostek ochrony zdrowia, że są one

przydatnym narzędziem dla nich w wywiązywaniu się ze swoich

obowiązków oraz że przynoszą korzyści firmie, którą kierują. Pyta-

nie: „W jakim stopniu i w jakiej formie powinno ingerować w ten

proces budowania świadomości państwo?” nadal zostaje otwarte.

Jedno jest jednak pewne: nie powinno w swoich działaniach depre-

cjonować roli zarządzania jakością w radiologii. A jest nimniewątpli-

wie traktowanie zarządzania jakością w radiologii jako zła koniecz-

nego wynikającego z wymysłów urzędników unijnych.

Przykład takiego postępowania znajdziemy, porównując treść roz-

porządzenia Ministra Zdrowia w sprawie warunków bezpiecznego

stosowania promieniowania jonizującego dla wszystkich rodzajów eks-

pozycji medycznej w wersji aktualnie obowiązującej z dnia 18.02.2011

r. z poprzednio obowiązującą, tj. z dnia 25.08.2005 r. Wyraźnie widać

próbyuciekaniaodstosowaniatakpodstawowegoterminujakpolityka

jakości. A jak kierujący jednostką organizacyjną ma zarządzać jakością,

jeśli nie opublikuje swojej polityki w tym zakresie? Jak ma wyglądać

ocenaskutecznościzarządzania, jeśliniewiadomo, jakiekonkretnecele

chce osiągnąć jednostka ochrony zdrowia? Nie można tego skomento-

wać stwierdzeniem, żeogólniewiadomo, iżma tobyć najwyższa jakość

przy najmniejszej dawce promieniowania dla pacjenta. Jest to bowiem

jedynie wyrażenie chęci, a niemierzalny cel, którego osiąganie daje się

zweryfikować. Taka ucieczka od artykułowania i weryfikowania kon-

kretnychcelówpowoduje,żezarządzanie jakościąstajesięabstrakcją.

Innym, ale nie ostatnim, przykładem działania zawierającego

w tle jasne przesłanie, że działania w dziedzinie zarządzania ja-

kością w radiologii można traktować z przymrużeniem oka, jest

postępowanie legislacyjne w dziedzinie audytów klinicznych

zewnętrznych niepozostające bez wpływu również na audyty

wewnętrzne. Komisje ds. Procedur Wzorcowych i Audytów Kli-

nicznych Zewnętrznych powołano po ponad 8 latach od ukaza-

nia się ustawy określającej w sposób ramowy ich zadania, a do

dziś minęły następne blisko 4 lata, kiedy komisje te nie mogą

uruchomić audytów ze względów organizacyjno-finansowych.

Artykuł nie wyczerpuje tak obszernego tematu, jakim są au-

dyty kliniczne w jednostkach stosujących promieniowanie joni-

zujące w celach medycznych. Mając świadomość tego faktu oraz

wagi problemu, zachęcam do dalszej dyskusji.

Page 18 - IFM 4 2012 - Całość