Page 17 - IFM 4 2012

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2012 vol. 1

artykuł

/

article

kontrola jakości

/

quality control

155

działań, odnotowywanie, zgłaszanie, działania zapobiegaw-

cze i naprawcze, nauki wyciągane ze zdarzeń),

––

mechanizmów sprzężenia zwrotnego, zapisów i działań

(sprzężenie zwrotne od lekarzy kierujących, innych pracow-

ników, pacjentów, innych klientów).

Dla każdego tematu z powyższej listy należy ustalić szczegó-

łowe kryteria na podstawie „dobrej praktyki”.

W audycie klinicznym nie dokonuje się oceny, czy system

zarządzania jakością został wdrożony zgodnie z normą, ale czy

wdrożony przez jednostkę system pozwala jej osiągnąć założo-

ne przez nią cele jakościowe.

Audyty kliniczne powinny być działaniem systematycznym

i ciągłym, przy czym audyty wewnętrzne i samooceny oraz au-

dyty zewnętrzne mają tę samą wagę i powinny się nawzajem

uzupełniać w celu uzyskania optymalnych wyników.

Audyty kliniczne wewnętrzne i samooceny przeprowadzane

stanowią wewnątrz jednostki ochrony zdrowia część składową

jej ogólnych procedur zapewnienia jakości. Stosuje się tu zasadę

niezależności audytorów, chociaż możliwe jest powołanie audy-

torów z innego oddziału jednostki służby zdrowia, różnego od od-

działu audytowanego. W przypadku małych jednostek nie będzie

to jednak możliwe i wtedy audyty wewnętrzne mogą bardziej

przyjąć formę samooceny niż faktycznego audytuwewnętrznego.

Zewnętrzne audyty kliniczne są przeprowadzane przez ze-

wnętrzne ciała audytujące lub audytorów niezależnych od au-

dytowanych jednostek ochrony zdrowia. Audyt zewnętrzny po-

winien pomóc w zapewnieniu dobrej praktyki, gdyż ujawnienie

niektórych problemów za pomocą działań wewnętrznych może

być trudne lub niewłaściwe.

Kliniczne audyty w praktyce, zarówno wewnętrzne, jak i ze-

wnętrzne, mogą być różnego typu i poziomu, różnić się swoim

obszarem, obejmując różne aktywności (zakres), oraz szczegó-

łowością oceny (głębokość).

Pierwsza zmienna (zakres) oznacza, że pojedynczy audyt kli-

niczny może albo oceniać całą ścieżkę kliniczną procesu radiolo-

gicznego, od skierowania po kontynuację leczenia (audyt pełny),

albo ograniczać się do specyficznych, krytycznych jego fragmen-

tów (audyt częściowy). W dłuższej perspektywie czasowej celem

powinno być zaudytowanie całej ścieżki klinicznej, podczas gdy

audyty częściowe powinny skoncentrować się na szczegółach

fragmentu procesu budzących największe zainteresowanie.

Druga zmienna (głębokość) oznacza, że audyty kliniczne mogą

ocenić ogólną część praktyki bądź wszystkie procedury radiologicz-

ne (poziom 1) lub z danej specjalności (poziom 2), bądź też może

wejśćgłębiejwwybranekonkretnebadaniealbo leczenie(poziom3).

Kiedy audyt kliniczny, wewnętrzny lub zewnętrzny, jest prze-

prowadzany w danej jednostce ochrony zdrowia po raz pierwszy,

charakter audytu może być względnie powierzchowny w sensie

głębokości, by osiągnąć wskazówki na temat ogólnej jakości

procedur radiologicznych i tego, czy system jakości działa prawi-

dłowo. W kolejnych reaudytach cele mogą być głębsze w wybra-

nych obszarach krytycznych, podczas gdy ogólna ocena może

być nieco uproszczona i zogniskowana na sprawdzeniu statusu

problemów ujawnionych podczas wcześniejszych audytów.

W praktyce radiologicznej, w ujęciu Council Directive 97/43/

EURATOM, audyty kliniczne powinny wskazywać zarówno kry-

tyczne elementy ochrony radiologicznej pacjenta, jak i kluczowe

składniki ogólnego systemu jakości. Można wyróżnić następują-

ce priorytety audytu klinicznego praktyk radiologicznych:

Struktura

Misja jednostki praktyki radiologicznej

Podział uprawnień i odpowiedzialności w zakresie

bezpieczeństwa radiologicznego

Poziomy personelu, kompetencje i ciągły rozwój

zawodowy personelu, szczególnie w ochronie

radiologicznej

Adekwatność i jakość pomieszczeń oraz sprzętu

Proces

Praktyki uzasadniania i kierowania włącznie

z kryteriami kierowania

Dostępność i jakość przewodników badań

i leczenia (protokoły, procedury)

Protokoły optymalizacji

Dawka dla pacjenta i jakość obrazu w radiologii

diagnostycznej i procedurach medycyny nuklearnej,

porównanie dawek pacjenta z akceptowanymi

w kraju poziomami referencyjnymi

Procedury napromienienia pacjenta w radioterapii

(kolimacja wiązki, dokładność dozymetrii

i planowania leczenia)

Programy zapewnienia jakości i sterowania jakością

Procedury awaryjne w użyciu promieniowania

Wiarygodność systemów przekazu informacji

Wynik

Metody kontynuacji postępowania w badaniach

i leczeniu (krótko- i długoterminowe).

W ocenie jakości przewodników badania lub leczenia należy

zwrócić szczególną uwagę na stosowanie procedur optymali-

zacji. Związane jest to z rozważeniem dawki dla pacjenta w po-

łączeniu z jakością obrazu w radiologii i medycynie nuklearnej

i dokładności ulokowania rozkładu dawki w radioterapii.

Podstawowym składnikiem bezpiecznego postępowania

klinicznego jest zapewnienie dozymetrii (IAEA, 2007). Dlatego,

wśród niezbędnych elementów fizycznych każdego audytu kli-

nicznego powinna znaleźć się ocena dawki dla pacjenta w przy-

padku rentgenodiagnostyki i medycyny nuklearnej oraz dawki

dostarczonej pacjentowi podczas radioterapii.

Kryteria oceny w audycie klinicznym

Celem audytu klinicznego jest sprawdzenie zgodności działania

z zasadami dobrej praktyki medycznej oraz pomoc w osiągnięciu tej

zgodności. Wodniesieniu do radiologii – diagnostyki obrazowej ozna-

cza to ocenę zgodności z wymaganiami zawartości informacyjnej

otrzymywanych obrazów, prawidłowość i adekwatność ich interpre-

tacji oraz uzasadnienie wykonania procedury z wykorzystaniem pro-

mieniowania jonizującego i prawidłowość jej przebiegu. Odnosi się

to zarówno do personelu, jak i dowykorzystywanegowyposażenia.

Dla każdego tematu będącego przedmiotem audytu kliniczne-

go należy ustalić szczegółowe kryteria na podstawie „dobrej prak-

tyki”. Przykładowo, program zapewnienia jakości w obszarze tech-

nicznym powinien specyfikować dla każdego testu (IAEA, 2009):

––

cel testu,

––

osoby odpowiedzialne za przeprowadzenie i ocenę testu,

––

wymagane wyposażenie do przeprowadzania testów,

––

minimalną częstość (jak często przeprowadzany),

––

procedury testowe,

––

formularze testowe lub arkusze do zapisu wyników,

––

kryteria działania (wartości odniesienia i poziomy działania,

poziomy naprawcze i wstrzymujące),

––

działanianaprawczekonieczne,gdykryteriadziałaniasąnieosiągane:

Page 17 - IFM 4 2012 - Całość