Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2015 vol. 4
141
artykuł
/
article
radioterapia
/
radiotherapy
Nowe podejście
do unieruchomienia głowy i szyi
w radioterapii
Piotr Wójcicki
Product Manager Zarys International Group,
Rys. 1
. Standardowe unieruchomienie maską termoplastyczną czaszki
Leczenie rejonu głowy i szyi wymaga solidnego i odtwarzalnego
unieruchomienia pacjenta w celu zapewnienia bezpieczeństwa
leczenia. Nie może się to jednak odbywać bez zapewnienia kom-
fortu, gdyż jego brak może powodować zmianę pozycji ciała pa-
cjenta w kolejnych frakcjach, jak i w trakcie trwania seansu tera-
peutycznego. Powszechnie wiadomo, że w tym newralgicznym
rejonie ze względu na bliskość rdzenia kręgowego, kompromis
jest wyjątkowo trudny do osiągnięcia.
Obecnie standardem jest zastosowanie masek z materiału
termoplastycznego, które umożliwiają wykonanie indywidual-
nej formy twarzy i ramion pacjenta. Od drugiej strony wspar-
ciem jest płyta bazowa, do której przymocowuje się maskę oraz
podgłówki o zróżnicowanym profilu. Połączenie to od początku
lat 90. stosuje się standardowo, a ewolucja tego rozwiązania do-
tyczyła głównie sposobów mocowania oraz parametrów i konfi-
guracji termoplastyku.
Holenderska firma Macromedics od 2010 r. stale rozwija swo-
je koncepcje dotyczące unieruchomień, bazując na doświadcze-
niu wypracowanym poprzednio w firmie Sinmed. Obserwacja
poczynań pozostałych producentów utwierdziła ich w tezie, że
większość dostępnych rozwiązań do unieruchomienia w radio-
terapii jest do siebie bardzo zbliżona. Szczególnie wyraźnie jest
to widoczne w rejonie głowy i szyi, na którym skoncentrowano
wysiłki w celu przełamania stereotypowego podejścia do lecze-
nia tej części ciała.
Efektem tych prac jest stworzenie nowego podejścia do kom-
fortu i odtwarzalności leczenia poprzez zastosowanie zindywi-
dualizowanych form termoplastycznych obejmujących obszar
całej głowy, a nie wyłącznie twarzy. Dzięki temu uzyskano od-
twarzalność na poziomie wymaganymw leczeniu stereotaktycz-
nym przy jednoczesnej eliminacji skomplikowanej formy proce-
dury przygotowania unieruchomienia.
Powstaniu produktu o nazwie Double Shell Positioning System
przyświecał powszechnie znany fakt: nie ma możliwości dosto-
sowania standardowych profili podgłówków do kształtu ciała
wszystkich pacjentów. W związku z tym, ze względu na ciasno za-
piętąmaskę podczas seansu, ucisk na część potyliczną czaszki roz-
kłada się nierównomiernie. Powoduje to miejscowe niedokrwie-
nie skóry głowy i konieczność niewielkich, mimowolnych zmian
pozycji przez pacjenta, czego efektem są niemierzalne przesunię-
cia powstające w czasie napromieniania. Koncepcja Macromedics
oparta na masce dwuczęściowej, w odróżnieniu od dostępnych
obecnie rozwiązań do stereotaksji, nie wymaga użycia dodatko-
wego wsparcia głowy podczas kształtowania części potylicznej.
Specjalnie w tym celu opracowany termoplastyk utrzymuje ciężar
ciała dzięki czemu uzyskana forma jest anatomicznym odzwier-
ciedleniem potylicznej części czaszki pacjenta. W efekcie ucisk
rozkłada się równomiernie, eliminując potrzebę korekcji pozycji
przez pacjenta w celu polepszenia komfortu.
Kolejnym powodem do zastąpienia uniwersalnych podgłów-
ków jest ich zróżnicowany stopień zużycia na poszczególnych
etapach planowania, a następnie leczenia radioterapią. Ze
względu na fakt, że symulatory RTG oraz CT są znacznie mniej
eksploatowane niż przyspieszacze, ich wyposażenie zużywa się
o wiele wolniej niż na aparatach terapeutycznych. Następstwem
tej zależności są różnice w pozycji pacjenta w trakcie planowania
