Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2015 vol. 4
131
radiologia
/
radiology
artykuł naukowy
/
scientific paper
granicy tolerancji, należy przeprowadzić kalibrację. Zalecenia
IAEA obejmują również test normalizacji systemu z częstotliwo-
ścią raz na miesiąc oraz test jednorodności obrazu wykonywany
raz na 3 miesiące, z użyciem fantomu cylindrycznego wypełnio-
nego roztworem
18
F-FDG lub, jeżeli pozwala na to specyfika apa-
ratu, z zastosowaniem alternatywnego źródła promieniotwór-
czego zdefiniowanego przez producenta (np.
68
Ga). Przy czym
warto zauważyć, że według obowiązującej normy IEC nie można
określić jednej spójnej procedury kontroli jednorodności, dlate-
go też sama norma również nie specyfikuje techniki jej przepro-
wadzenia. Dodatkowo sprawdzenie poprawności fuzji obrazów
uzyskanych w aparatach hybrydowych jest zalecane również raz
na kwartał.
Kolejnym elementem proponowanym przez IAEA jest spraw-
dzenie jakości uzyskiwanego obrazu, opcjonalnie z częstotliwo-
ścią raz na kwartał. Test ten jest przeprowadzany analogicznie
do testu całościowego działania systemu w przypadku gamma
kamery, z użyciem fantomu Jaszczaka wypełnionego roztwo-
rem
18
F-FDG. Jednocześnie IAEA zaleca, aby przeprowadzać
ten test raz w roku według procedury NEMA. W oczekiwaniu
na polskie zalecenia dotyczące wykonywania testów kontroli
jakości aparatów PET, uprawnionym wydaje się stwierdzenie, że
przeprowadzanie testu jakości obrazowania realizowanego we-
dług normy NEMA, zmodyfikowanego o wprowadzenie pomiaru
współczynników odzyskiwania RC, byłoby dobrym pomysłem,
który być może pozwoliłby w przyszłości na standaryzację pol-
skich ośrodków PET na wzór międzynarodowych prób podejmo-
wanych w tym kierunku [29-31].
Harmonogram testów proponowanych przez Europejskie
Towarzystwo Medycyny Nuklearnej w dużej mierze pokrywa
się z zaleceniami IAEA [12]. Przy czym proponuje dodatko-
wo przeprowadzenie testów zgodnie ze standardem NEMA
z następującą częstotliwością: test rozdzielczości przestrzennej
oraz test jakości obrazowania – raz w roku, wydajność rejestracji
zliczeń – po każdej kalibracji systemu lub jego większej modyfi-
kacji, test czułości – raz w miesiącu.
Zarówno IAEA, jak i EANM zwracają uwagę na konieczność
kontroli tomografu komputerowego, jako części systemu hy-
brydowego PET/CT, zgodnie z obowiązującymi rekomendacjami
w tym zakresie.
Podsumowanie
Przeprowadzanie kontroli jakości zapewnia prawidłowe działa-
nie systemu PET/CT na kilku poziomach. Przede wszystkim po-
twierdza jego gotowość do pracy – pozytywny wynik zapewnia,
że obrazy diagnostyczne pacjenta powinny być rejestrowane
w optymalny sposób lub odwrotnie może nastąpić zidentyfi-
kowanie potencjalnych nieprawidłowości przed rozpoczęciem
badań. Dodatkowo daje możliwość obserwacji wahań i trendów
podstawowych parametrów urządzenia w czasie, a tym samym
pozwala na długoczasową obserwację funkcjonalności urządze-
nia i śledzenia ewentualnej degradacji jakości obrazu.
Stan urządzenia dopuszczonego do użytku klinicznego powi-
nien być kontrolowany każdego dnia przed rozpoczęciem pracy,
najlepiej za pomocą szybkich i prostych procedur kontroli, któ-
re mimo to mogą wskazywać na niewielkie zmiany parametrów
aparatu. Preferowane są testy ilościowe, które uniezależniają
wynik testu od interpretacji danego użytkownika. Cyklicznie po-
winny być prowadzone również dodatkowe testy, których celem
jest uzyskanie bardziej szczegółowych danych dotyczących pra-
cy systemu. Testy muszą być wykonywane przez odpowiednio
wykwalifikowany i przeszkolony zespół fizyków medycznych lub
inny personel upoważniony do obsługi urządzeń radiologicznych
Tabela 1
. Europejskie rekomendacje dotyczące wykonywania testów eksploatacyjnych aparatów PET/CT
Organizacja
Nazwa
Częstotliwość
Rekomendacje
IAEA [7]
Test stałości parametrów
W każdym dniu pracy
wg zaleceń producenta
Test rozdzielczości czasowej systemu
W każdym dniu pracy
wg zaleceń producenta, tylko dla systemów
PET z opcją TOF
Test jakości obrazu PET/CT w warunkach
klinicznych
Opcjonalnie codziennie, dostosować do
potrzeb ośrodka
Jednorodność
Kwartalnie
wg NEMA
Test normalizacji
Raz w miesiącu lub wg zaleceń producenta wg zaleceń producenta
Weryfikacja odwzorowania koncentracji
aktywności
Kwartalnie
wg zaleceń producenta, nie więcej niż 5%
Poprawność fuzji obrazów PET oraz CT
systemów hybrydowych PET/CT
Kwartalnie
wg zaleceń producenta
Test jakości obrazowania
Minimalnie raz w roku, opcjonalnie co kwar-
tał, dostosować do potrzeb ośrodka
wg NEMA
EANM [12]
Ocena elementów mechanicznych aparatu W każdym dniu pracy
ocena wizualna
Test stałości parametrów
W każdym dniu pracy
wg zaleceń producenta
Jednorodność
Po każdej istotnej naprawie lub zmianie
Test czułości
Raz w miesiącu
wg NEMA
Test wydajności rejestracji zliczeń
Raz w miesiącu
wg NEMA
Test normalizacji
Minimalnie co 6 miesięcy
wg zaleceń producenta
Weryfikacja odwzorowania koncentracji
aktywności
Minimalnie co 6 miesięcy
wg zaleceń producenta
Test rozdzielczości przestrzennej systemu Raz w roku
wg NEMA
Test jakości obrazowania
Raz w roku
wg IEC
