vol. 5 4/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
186
radiologia
\
radiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
Wstęp
Szeroko dostępne konwencjonalne badania radiologiczne
o wysokim współczynniku skuteczności rozpoznawczej i niskiej
cenie należą do najczęściej wykonywanych badań diagnostycz-
nych. W krajach wysoko rozwiniętych ich liczba sięga 600-700
na 1000 mieszkańców [1]. W Polsce udział rentgenodiagnostyki
konwencjonalnej i fluoroskopii wynosi 83%wszystkich świadczeń
zdrowotnych z użyciem promieniowania jonizującego [2]. Tak
duża liczba badań wymaga odpowiednich procedur związanych
z wytwarzaniem i przechowywaniem obrazów [3]. Jednym z naj-
istotniejszych wymogów medyczno-prawnych jest uwzględnie-
nie zgodnej z rzeczywistością identyfikacji radiogramu [4].
Wszystkie obrazy muszą być rutynowo opatrywane w czy-
telne dane określające między innymi: dane osobowe pacjenta,
datę badania oraz identyfikację lewej bądź prawej strony ciała
[5, 6]. Pożądane jest również oznaczenie pozwalające na iden-
tyfikację technika elektroradiologii wykonującego badanie [7].
Adnotacje te nie powinny zasłaniać istotnych diagnostycznie
fragmentów radiogramu [8, 9].
Markery oznaczające stronę badaną wykonane są z materiału
pochłaniającego promieniowanie jonizujące, najczęściej z oło-
wiu, i mają formę liter P/R (prawa/right) oraz L (lewa/left). Mar-
kery często są zakodowane kolorem, co pomaga uniknąć błę-
dów. Zawsze przed wykonaniem ekspozycji należy upewnić się,
że marker znajduje się w prawidłowym miejscu. Identyfikator
strony anatomicznej musi być umieszczony na każdym radiogra-
mie w obszarze kolimacji, przy bocznej krawędzi radiogramu, po
stronie będącej identyfikowaną, w taki sposób, aby nie umniej-
szał wartości diagnostycznej obrazu [10, 11, 12]. Radiogramy
prezentowane są tak, aby na zdjęciach rentgenowskich wykona-
nych w projekcjach przednio-tylnych (AP)/tylno-przednich (PA)
marker oznaczający stronę prawą znajdował się po stronie lewej
oglądającego. Natomiast w projekcjach bocznych umieszczony
był tak, jakby obserwator patrzył na pacjenta znajdującego się
w takiej pozycji, jak podczas pozycjonowania [8, 13].
Wykonując zdjęcie rentgenowskie, technik elektroradiologii
powinien zawsze używać kolimatora w taki sposób, aby uzyskać
najmniejsze, akceptowane pole ekspozycji. Powinno się to wiązać
z brakiem konieczności zwiększania kolimacji w celu umieszczenia
markera. Zmniejsza to narażenie radiacyjne pacjenta, a zarazem
poprawia kontrastowość uzyskiwanego obrazu [1, 8, 14].
Cel
Celem badań była analiza prawidłowości stosowania laterali-
zacji w rentgenodiagnostyce klasycznej.
Materiał i metody
Badania przeprowadzono, analizując 338 kolejnych radio-
gramów, wykonanych w technice cyfrowej przez dwa zespoły
techników elektroradiologii w Zakładzie Radiologii Uniwersyte-
tu Medycznego w Białymstoku w okresie 1-5 października 2015
roku. Zdjęcia rentgenowskie wykonano za pomocą aparatów
stacjonarnych Axiom Aristos Siemens (grupa I: n = 177; 52,36%)
i Ysio Siemens (grupa II: n = 153; 45,27%) oraz aparatem przyłóż-
kowym Philips Practix 33 (grupa III, n = 8; 2,37%).
Analizę przeprowadzono pod kątem zastosowania lateraliza-
cji oraz częstości i prawidłowości stosowania markerów strony
badanej (prawa/lewa) z materiału pochłaniającego promienio-
wanie w dwóch zespołach techników elektroradiologii (grupa
I vs. II i III).
Do wykonania analizy statystycznej wykorzystano programy MS
Excel 2010 oraz Statistica 12 (test UManna Whitneya; p < 0,05).
Wyniki
W analizowanej grupie 338 radiogramów były zdjęcia RTG
wykonane za pomocą trzech aparatów rentgenowskich. Licz-
bę wykonanych ekspozycji z uwzględnieniem obszaru badania
przedstawiono w tabeli 1.
Tabela 1
Liczba wykonanych radiogramów poszczególnych obszarów anatomicz-
nych w badanych grupach
W analizowanym materiale najczęściej obrazowanym ob-
szarem była klatka piersiowa. W projekcji tylno-przedniej
wykonano 92 (83,64%) radiogramy, natomiast w projekcji
bocznej 11 (10,00%) radiogramów i przednio-tylnej 7 (6,36%)
radiogramów.
Drugi pod względem częstości obrazowania obszar stano-
wiła kończyna dolna wolna, której struktury uwidoczniono na
75 (22,19%) radiogramach. W tym obszarze anatomicznym naj-
częściej obrazowano jeden ze stawów kolanowych. Szczegóło-
we zestawienie wyników z zakresu obrazowania kończyny dol-
nej wolnej przedstawiono na rysunku 1.
Trzeci pod względem częstości obrazowania obszar stano-
wiła kończyna górna wolna. Spośród 48 (14,20%) radiogramów
przedstawiających poszczególne fragmenty kończyny górnej
wolnej najwięcej, bo aż 12 (25,00%), dotyczyło nadgarstka. Czę-
stość obrazowania poszczególnych zakresów kończyny górnej
wolnej przedstawiono na rysunku 2.
Staw ramienny uwidoczniono na 17 (5,03%) radiogramach.
Najczęściej w projekcji przednio-tylnej (n = 11; 65%) oraz w pro-
jekcji bocznej na tzw. radiogramie „Y” (n = 5; 29%) i w projekcji
osiowej (n = 1; 6%).
Z zakresu obręczy miedniczej wykonano 16 (4,73%) badań ren-
tgenowskich. Najczęściej, bo aż w 13 (81%) przypadkach, celem
ekspozycji było uwidocznienie obu stawów biodrowych, dwa
zdjęcia RTG obrazowały pojedynczy staw biodrowy i jeden ra-
diogram przedstawiał całą miednicę w projekcji przednio-tylnej.
