vol. 5 4/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
180
radiologia
\
radiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
Wprowadzenie
Podstawowym badaniem rentgenodiagnostycznym kręgosłupa
szyjnego jest zdjęcie rentgenowskie w projekcji przednio-tylnej
AP (
Anterior-Posterior
) i bocznej LAT (
Lateralis
). Każdy prawidło-
wo wykonany radiogram powinien obejmować cały ten odcinek
wraz z granicznym kręgiem sąsiadującym (pierwszy kręg piersio-
wy). Pole kolimacji powinno mieć rozmiar 18 x 24 cm, co umożli-
wia uwidocznienie opisanego zakresu badania [1].
Rentgenodiagnostyka klasyczna kręgosłupa w odcinku szyj-
nym należy do najczęściej wykonywanych metod diagnostyki ob-
razowej, ponieważ jest tania, powszechnie dostępna i charakte-
ryzuje się wysokimi wskaźnikami skuteczności rozpoznawczej [1].
Istnieje wiele przyczyn wykonywania zdjęć rentgenowskich, ale
głównym powodem jest wykrycie patologii o charakterze zmian
jego naturalnej krzywizny, zmian w gęstości tkanki kostnej, zmian
zapalnych i nowotworowych oraz oceny podjętego procesu lecze-
nia. Radiogramy wykonywane są również w celu pośredniej oceny
krążków międzykręgowych. Kręgi szyjne mogą stać się miejscem
zmian destrukcyjno-zapalnych [2]. U ponad połowy osób po 40.
roku życia rozwija się choroba zwyrodnieniowa (
spondyloartroza
),
która obejmuje zmiany wokół trzonów kręgów, w stawach wła-
ściwych kręgosłupa oraz krążków międzykręgowych. Choroba
występuje u mężczyzn i kobiet z podobną częstością, ale cięższy
przebieg dotyczy kobiet. Zmiany zwyrodnieniowe mają także ne-
gatywny wpływ na rdzeń kręgowy, znajdujący się w kanale krę-
gowym kręgosłupa, utworzonym przez nałożone na siebie kręgi.
Kanał kręgowy pod wpływem narośli kostnych (osteofitów) może
ulec zwężeniu wraz z uciskiem struktur nerwowych [3].
Podczas wykonywania zdjęć należy stosować środki i zasady
ochrony radiologicznej. Jednym z najprostszych działań jest ko-
limacja, czyli ograniczenie wiązki promieniowania użytecznego.
Wiązka promieniowania X powinna być zawsze dostosowana do
diagnozowanego obszaru anatomicznego. Takie postępowanie
ma na celu ochronę tkanek przed zbędną ekspozycją. Jeśli wiązka
promieni rentgenowskich jest większa, wtedy też większą dawkę
promieniowania otrzymuje pacjent. Ograniczenie wiązki powo-
duje redukcję promieniowania rozproszonego, wpływając pozy-
tywnie na jakość otrzymanego obrazu
przez zwiększenie kontrastowości [4].
Cel
Celem badania był pomiar wielkości
pól kolimacji radiogramów kręgosłupa
w odcinku szyjnym i porównanie ich
z wielkością referencyjną.
Materiały i metody
Analizie retrospektywnej poddano 150
kolejnych zdjęć rentgenowskich kręgo-
słupa w odcinku szyjnym, wykonanych
w technice cyfrowej w dwóch projekcjach: przednio-tylnej
i bocznej. Radiogramy wykonano w okresie 19.05.-12.10.2015
w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego
w Białymstoku. Wyboru okresu analizy dokonano losowo. Radio-
gramy przeanalizowano w zakresie płci i wieku pacjentów oraz
wskazania i wyniku badania.
Dla każdego zdjęcia RTG przeprowadzono pomiar długości
i szerokości oraz obliczono pole powierzchni. Pomiary wyko-
nano na stacji roboczej technika aparatu RTG Axiom Aristos
Siemens. Jako wartość referencyjną dla obu projekcji przyjęto
18 x 24 cm (pole 432 cm
2
) [1, 2].
Obliczenia statystyczne wykonano przy użyciu programów
MS Excel 2010 oraz Statistica 12, na poziome istotności p = 0,05.
Cechom statystycznym ilościowym wyliczono wartości średnie,
mediany, wartości modalne oraz ich częstość, wartości minimal-
ne i maksymalne. W celu analizy statystycznej wykonano test
chi-kwadrat oraz wyliczono współczynnik korelacji rang Spe-
armana, który posłużył do porównania wielkości pól kolimacji
z wiekiem pacjentów.
Wyniki
Większa część rentgenogramów została wykonana kobietom
(n = 104; 69,33%). Wiek pacjentów mieścił się w przedziale 22-84
lat (M = 56,73), odchylenie standardowe wieku badanej popula-
cji wynosiło 14,87 lat. Strukturę wiekową pacjentów z uwzględ-
nieniem płci przedstawiono na rysunku 1.
Wszystkie zdjęcia RTG kręgosłupa w odcinku szyjnym zostały
wykonane z powodu zmian zwyrodnieniowych. Najczęstsze opi-
sy radiogramów przedstawiono na rysunku 2.
Wszystkie rozpoznania zostały określone na podstawie zdjęć
RTG znajdujących się w szpitalnej bazie danych. W 14% przypad-
ków stwierdzono nieprawidłowości w dokumentacji medycznej
w zakresie braku interpretacji radiogramów.
Długość zdjęć RTG w projekcji przednio-tylnej w 8% (n = 12)
przypadków była większa niż wielkość referencyjna. Szerokość
żadnego ze 150 radiogramów AP nie przekroczyła wartości
wzorcowej. Radiogramy kręgosłupa w projekcji LAT cechowała
Rys. 1
Wykres ramka-wąsy obrazujący rozkład wieku badanej grupy z uwzględnieniem płci
Źródło: Opracowanie własne.
