Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2016 vol. 5
181
radiologia
/
radiology
artykuł naukowy
/
scientific paper
większa częstość przekroczeń wartości referencyjnej. W 8%
przypadków (n = 12) szerokość zdjęcia przekroczyła normę, na-
tomiast długość w 34% przypadków (n = 51).
Średnia pola powierzchni zdjęcia RTG w projekcji przednio-
-tylnej była o 65 cm
2
mniejsza niż średnia pola radiogramu w pro-
jekcji bocznej. Szczegółowe dane dotyczące wielkości pola koli-
macji zdjęć objętych analizą przedstawiono w tabeli 1.
Wielkość pola kolimacji wszystkich zdjęć RTG w projekcji
przednio-tylnej była mniejsza niż wartość referencyjna, nato-
miast w projekcji bocznej w około 20% przypadkach większa.
Długość, szerokość i pole powierzchni radiogramów w obu
projekcjach miały rozkład inny niż normalny. Różnica wielkości
pola kolimacji ze względu na płeć badanego pacjenta była istot-
na statystycznie w przypadku zdjęć w projekcji bocznej: długość
(p = 0,0043), szerokość (p = 0,49), pole (p = 0,0065). W analizowa-
nym materiale kobietom wykonano radiogramy LAT o większym
polu kolimacji. Nie wykazano zależności pomiędzy polem zdjęcia
RTG a rozpoznanymi problemami klinicznymi.
Dyskusja
Głównym wskazaniem do rentgenodiagnostyki klasycznej od-
cinka szyjnego kręgosłupa są urazy oraz zmiany zwyrodnienio-
we. Wszystkie radiogramy poddane analizie zostały wykonane
z powodu
spondyloartrozy
. Choroba zwyrodnieniowa stawów
kręgosłupa należy do najczęstszych schorzeń związanych z wie-
kiem [5]. Najczęściej opisy wykonanych radiogramów dotyczy-
ły zniesienia fizjologicznej lordozy. W płaszczyźnie strzałkowej
odcinek szyjny kręgosłupa powinien być wygięty w kształcie
podwójnej litery S, natomiast w płaszczyźnie czołowej powinien
być prosty [6]. Zniesienie fizjologicznej lordozy może być zwią-
zane ze zmianami zwyrodnieniowymi, ale także wzmożonym na-
pięciem mięśni (tzw. objaw strunowy) i chorobami niszczącymi
elementy stabilizujące kręgosłup.
Radiogramy wraz z opisami są dokumentacją medyczną i mu-
szą być archiwizowane przez podmiot leczniczy udzielający
świadczeń z zakresu rentgenodiagnostyki [7]. Kompletność obok
czytelności jest warunkiem rzetelności prowadzonej dokumen-
tacji medycznej [8]. Część analizowanych w badaniu zdjęć RTG
nie posiadała opisów. Wykazany odsetek braków w prowadzeniu
dokumentacji medycznej jest niższy niż u innych autorów [9, 10].
Autorom niniejszego opracowania nie udało się odnaleźć
publikacji dotyczących pól kolimacji zdjęć rentgenowskich krę-
gosłupa szyjnego. Dostępna literatura dotyczy błędów zwią-
zanych z ograniczaniem wiązki pierwotnej promieniowania
podczas rentgenodiagnostyki klasycznej innych obszarów ciała.
W analizie przeprowadzonej przez zespół Stollfuss dotyczącej
porównania stosowania kolimacji zdjęć klatki piersiowej nowo-
rodków wykonywanych aparatem
przyłóżkowym w dwóch szpitalach
dowiedziono, że tylko jedna trzecia
radiogramów charakteryzowała się
prawidłowym zakresem badania [11].
W badaniu Pasieka i wsp. aż 60%
rentgenogramów
porównawczych
rąk wykonano przy polu kolimacji
większym niż wartość referencyjna
(720 cm
2
) [12]. Natomiast Manning-
-Stanley i wsp. wykazali, że nawet
niewielkie zmiany w centrowaniu
podczas rentgenodiagnostyki klasycznej miednicy wpływają na
wielkość kolimacji obszaru badania [13].
Właściwa kolimacja powinna być jednym z czynników w opty-
malizacji badań rentgenowskich i ustalaniu lokalnych poziomów
referencyjnych dawek promieniowania [14]. Jest to zgodne z filo-
zofią zasady ALARA (
as low as reasonably achievable
) –
tak nisko
jak to rozsądnie możliwe
. Sformułowanie „
tak nisko
” dotyczy dawki
promieniowania otrzymywanej przez pacjenta, ale do granicy,
którą wyznacza słowo „
rozsądnie
”. Należy pamiętać, że obniżając
dawkę od pewnego poziomu, tracone są z obrazu informacje waż-
ne klinicznie [15]. Stąd jakość radiogramu powinna być wystarcza-
jąca do zapewnienia odpowiedzi w zakresie problemu zdrowot-
nego, z powodu którego diagnostyka jest wykonywana [16].
Wielkość pola kolimacji powinna być dobrana do obszaru kli-
nicznego zainteresowania [4]. Fotografia 1 przedstawia radio-
gramy o największym zakresie wiązki pierwotnej w badanym
materiale. Prezentowane zdjęcie RTG AP (Fot. 1A) wykonano
tak, że górna krawędź kolimacji sięga powyżej dolnych brzegów
Rys. 2
Częstość występowania patologii w obrębie kręgosłupa szyjnego w badanej
populacji (u niektórych pacjentów występowała więcej niż jedna nieprawidłowość)
Źródło: Opracowanie własne.
Tabela 1
Podstawowe parametry statystyczne długości i szerokości (w cm) i pól kolimacji (w cm
2
)
Parametr
Średnia
Wartość
maksymalna
Wartość
minimalna Dominanta
Częstość
dominanty
Mediana
Projekcja przednio-tylna
Pole
284,54
414,03
235,83
267,59
4
268,40
Długość
21,10
27,35
17,20
19,92
16
19,98
Szerokość
13,47
16,45
11,02
13,44
23
13,42
Projekcja boczna
Pole
349,54
645,05
231,13
268,39
3
319,62
Długość
23,39
34,89
18,49
19,94
6
22,79
Szerokość
14,77
21,72
11,12
13,46
13
13,48
Źródło: Opracowanie własne.
