Page 17 - IFM_201403 całość 300 dpi

Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2014 vol. 3

131

artykuł

/

article

medycyna nuklearna

/

nuclear medicine

nienowotworowych również prowadzi do zahamowania wy-

chwytu jodu przez komórki tarczycy.

Podobnie w badaniu scyntygraficznym wątroby z zastosowa-

niem substancji koloidowych gromadzących się w komórkach

układu siateczkowo-śródbłonkowego. Układ ten jest ważnym ele-

mentem budującym wątrobę. W obrębie ogniska nowotworowe-

go komórki układu siateczkowo-śródbłonkowego nie występują,

a więc ogniska te są widoczne na obrazie scyntygraficznym jako

tzw. ogniska „zimne”. Podobny charakter zmian w badaniu scyn-

tygraficznym mają również niektóre zmiany łagodne, np. torbiel

wątroby. W badaniu scyntygraficznym kości stosowane są związ-

ki fosfonianowe. Ich gromadzenie w obrębie kośćca zależy od

ukrwienia i nasilenia procesów towarzyszących odbudowie tkan-

ki kostnej. Wzrost przepływu krwi i nasilenie procesów metabo-

licznych są typowe dla zmiany nowotworowej kości. W tym przy-

padku ognisko podwyższonego gromadzenia znacznika może

pośrednio wskazywać na proces nowotworowy. Badanie nie jest

jednak badaniem swoistym – podobne zmiany w metabolizmie

kości mogą być spowodowane urazem lub procesem zapalnym.

Mimo tych ograniczeń badania z zastosowaniem nieswoistych

radiofarmaceutyków odgrywają podstawową rolę w diagnostyce

onkologicznej w grupie chorych, u której rozpoznanie jest znane,

natomiast celem badań diagnostycznych jest określenie stopnia

zaawansowania choroby i śledzenie procesu leczniczego.

Druga grupa radiofarmaceutyków to substancje wykazujące

powinowactwo do komórek nowotworowych. Powinowactwo

to może być wynikiem reakcji immunologicznych, receptoro-

wych lub też wynikać ze spaczonego metabolizmu komórek

i czynnego wychwytu podanego radiofarmaceutyku przez ogni-

sko nowotworowe. Przykładem pierwszego mechanizmu jest

zastosowanie przeciwciał monoklonalnych ukierunkowanych

przeciwko określonemu antygenowi znajdującemu się na błonie

komórkowej komórki nowotworowej. W praktyce klinicznej

stosuje się np. przeciwciała skierowane przeciwko substancjom

budującym błonę komórkową czerniaka czy raka jelita grubego.

Znakowane radioizotopem przeciwciało podaje się badanemu

dożylnie, dociera drogą układu krążenia do ognisk chorobowych

i łączy się swoiście z antygenem nowotworowym. Na obrazie

scyntygraficznymobserwuje się wówczas tzw. ognisko „gorące”.

Przykładem innego mechanizmu jest zastosowanie analo-

gów somatostatyny – hormonu występującego w organizmie

człowieka. Szereg typów komórek nowotworowych charakte-

ryzuje się występowaniem znacznej ilości receptorów dla soma-

tostatyny na błonie komórkowej. Badanie polega na dożylnym

podaniu znakowanego radioizotopem analogu somatostatyny

i wykonaniu scyntygramu. Ogniska o wzmożonej radioaktyw-

ności wskazują na położenie ogniska chorobowego. Metoda ta

z dużym powodzeniem stosowana jest w wykrywaniu guzów no-

wotworowych wykazujących czynność hormonalną (tzn. produ-

kujących substancje zbliżone do hormonów), np. w diagnostyce

rakowiaka – nowotworu, którego komórki wydzielają substancje

zbliżone do serotoniny, w diagnostyce wyspiaka – guza trzustki

wydzielającego insulinę. Guzy te z reguły są małe, a ich lokaliza-

cja jest zmienna. Dlatego takie badania jak rentgenowska tomo-

grafia komputerowa czy nawet technika rezonansu magnetycz-

nego często są zawodne. Przykładem trzeciego mechanizmu

jest zastosowanie jodobenzylguanidyny. Substancja ta jest pre-

kursorem amin katecholowych produkowanych między innymi

przez nowotwory wywodzące się z rdzenia nadnerczy. Po poda-

niu dożylnym radiofarmaceutyk dociera do ogniska chorobowe-

go i jest transportowany do wnętrza komórki nowotworowej.

We współczesnej diagnostyce radioizotopowej szczególne

znaczenie odgrywa technika pozytonowej tomografii emisyjnej

i zastosowanie znakowanego analogu glukozy – tzw. fluorode-

oksyglukozy (18-FDG). Deoksy-

glukoza bierze udział w pierwszej

reakcji cyklu przemiany glukozy,

natomiast produkty tej reakcji nie

są dalej metabolizowane i groma-

dzą się w komórce.

Komórki nowotworowe cha-

rakteryzują się znacznie więk-

szym

zapotrzebowaniem

na

glukozę i w badaniu scyntygra-

ficznym uwidaczniają się jako

ogniska „gorące”. Technika ta

charakteryzuje się bardzo wysoką

czułością oraz swoistością. Zasto-

sowanie FDG pozwala na diagno-

stykę wybranych typów guzów

nowotworowych. Nie wszystkie

nowotwory wykazują właści-

wość zwiększonego gromadzenia

FDG. Do podstawowych wska-

zań należy obecnie diagnostyka

Fot. 2

Badanie przepływu krwi w mięśniu lewej komory wykonane metodą SPECT z wykorzystaniem techniki bramkowania