Page 14 - IFM_201403 całość 300 dpi
Basic HTML Version
vol. 3 3/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny
128
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
wielolistkowego, co znacznie poprawia możliwość weryfikacji
układu wiązek.
Poza dodatkowym zestawem zewnętrznych centratorów la-
serowych oraz wirtualną symulacją, często wykorzystywanym
narzędziem w planowaniu radioterapii jest system bramkowa-
nia oddechowego. Odpowiednie oprogramowanie oraz zestaw
czujników i fantomów powinien być na wyposażeniu nowocze-
snej tomografii komputerowej [14-17].
Badanie, a w konsekwencji również leczenie z opcją bramko-
wania oddechowego, może być realizowane na dwa sposoby.
Pierwszy sposób polega na wykonaniu badania tomograficz-
nego bez jakiejkolwiek interwencji. Objętość guza nowotwo-
rowego zostaje zdefiniowana bez uwzględniania fazy odde-
chowej, natomiast w czasie seansu terapeutycznego pacjent
poprzez odpowiednie okulary śledzi tor oddychania. W mo-
mencie wstrzymania oddechu aktywowane jest promienio-
wanie; zostaje ono wyłączone, gdy pacjent ponownie zaczyna
oddychać.
Drugi sposób to wykonanie badania tomograficznego polega-
jącego na skorelowaniu faz oddechowych z akwizycją obrazów.
Badania można zapisać we wszystkich fazach oddechowych lub
tylko w jednej, wybranej. Ustalane jest wówczas położenie guza
nowotworowego w zależności od fazy oddechowej według po-
niższego schematu (Rys. 2).
Podsumowanie
Tomograf komputerowy to urządzenie służące przede wszyst-
kim diagnostyce obrazowej. Coraz częściej jednak aparaty tego
typu pojawiają się w zakładach radioterapii, gdzie stosowane są
do planowania leczenia promieniowaniem jonizującym. Tomo-
grafy komputerowe dedykowane radioterapii muszą spełniać
specyficzne wymagania związane z planowaniem leczenia (np.
większa średnica tunelu, dodatkowy system laserów). Opro-
gramowanie tomografu komputerowego zbliża się funkcjonal-
nością do tego, które stosowane jest w planowaniu rozkładu
dawki (np. fuzje obrazów, redukcja artefaktów). Równocześnie
rezygnuje się z oprogramowania, które zwiększa przydatność
diagnostyczną (np. sekwencje badań czynnościowych, minima-
lizacja dawki promieniowania). Tomografy komputerowe stoso-
wane w radioterapii coraz częściej zastępują symulatory rent-
genowskie, stając się integralną częścią wyposażenia zakładów
radioterapii na całym świecie.
Literatura
1.
G.N. Hounsfield:
Computerised transverse axial scanning (tomo-
graphy): Part 1. Description of system
, BJR, 46, 1973,1016-1022.
2.
J. Ambrose:
Computerised transverse axial scanning (tomo-
graphy): Part 2. Clinical application
, BJR, 46, 1973, 1023-1047.
3.
E.C. Beckmann:
CT scanning the early days
, BJR, 79, 2006, 5-8.
4.
T. Bulski, J. Walecki
: Tomografia komputerowa – zastosowanie kli-
niczne
, Urban & Partner, Wrocław 2007.
5.
B. Pruszyński:
Radiologia – diagnostyka obrazowa, Rtg, TK, USG,
MR i medycyna nuklearna
, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, War-
szawa 2011.
6.
P. Hobday, N.J. Hodson, J. Husband, R.P. Parker, J.S. Macdonald:
Computed tomography applied to radiotherapy treatment plan-
ning: techniques and results
, Radiology, 133(2), 1979, 477-482.
7.
R. Mohan, C. Chui, D. Miller, J.S. Laughlin:
Use of computerized
tomography in dose calculations for radiation treatment planning
,
J Comput Tomogr., 5(3), 1981, 273-282.
8.
A. Breit, H. Gfirtner, A. Atzinger:
Radiotherapy planning using
computed tomography
, Cancer, 48(6), 1981,1341-1345.
9.
W.E. Brant, C.A. Helms:
Podstawy diagnostyki radiologicznej
, Me-
diPage, Warszawa 2008, 1-4.
10.
M.D. King, J.B.P. Stephenson, S. Jóźwiak (red.):
Badania radiolo-
giczne u dzieci. Rozdział 2.6 (tł. Jaworski J.) Obrazowanie funkcjo-
nalne
, Wyd. Czelej, Lublin 2011, 91-94.
11.
S. Partovi, A. Kohan, C. Rubbert, J.L. Vercher-Conejero, C. Ga-
eta, R. Yuh, L. Zipp, A. Herrmann, M.R. Robbin, Z. Lee, R.F. Muzic
Jr, P. Faulhaber, P.R. Ros:
Clinical oncologic applications of PET/
MRI: a new horizon
, Am J Nucl Med Mol Imaging, 2014, 4(2),
202-212.
12.
F.E. Boas, D. Fleischmann:
Evaluation of two iterative techniques
for reducing metal artifacts in computed tomography
, Radiology,
259(3), 2011, 894-902.
13.
T. Heußer, M. Brehm, L. Ritschl, S. Sawall, M. Kachelrieß:
Prior-
-based artifact correction (PBAC) in computed tomography
, Med
Phys., 2014, 41(2), 021906, doi: 10.1118/1.4851536.
14.
C.G. Willet, R.M. Linggood, M.A. Stracher, M. Goitein,
K. Doppke, D.C. Kushner, T. Morris, J. Pardy, R. Carroll:
The ef-
fect of the respiratory cycle on mediastinal and lung dimensions in
Hodgkin’s disease. Implications for radiotherapy gated to respira-
tion
, Cancer, 60(6), 1987, 1232-1237.
15.
.
16.
R. Suwiński, K. Ślosarek, R. Rutkowski, A. Grządziel, A. Kowal-
ski:
Radioterapia 4D w praktyce klinicznej: wykorzystanie radiochi-
rurgii stereotaktycznej z bramkowaniem u chorych z nowotworo-
wym guzem płuca
, Nowotwory, Journal of Oncology, 57, 2007,
105-113.
17.
D. Gabryś, R. Kulik, K. Trela, K. Ślosarek:
Dosimetric compari-
son of liver tumour radiotherapy in all respiratory phases and in
one phase using 4DCT
, Radiotherapy and Oncology, 10, 2011,
360-364.
