Page 12 - IFM_201403 całość 300 dpi

vol. 3 3/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny 126
radioterapia \ radiotherapy artykuł naukowy \ scientific paper
np. z rękoma nad głową, a to wymaga większej średnicy tunelu.
Ponadto zrekonstruowany musi być cały zewnętrzny kontur pa-
cjenta, ponieważ w jego objętości obliczana jest dawka. Jeżeli
zrekonstruowane zewnętrzne kontury pacjenta nie będą zgod-
ne z rzeczywistymi, obliczony rozkład dawki będzie obarczony
błędem. Dodatkowym wyposażeniem tomografu dedykowane-
go do planowania leczenia jest system laserów – centratorów
laserowych. Jest to zewnętrzny system, który wyznacza współ-
rzędne położenia chorego, zgodne z tymi, jakie zdefiniowane
są w aparatach terapeutycznych i komputerowych systemach
planowania leczenia. Ponieważ pacjent w czasie badania tomo-
graficznego i seansu terapeutycznego oddycha, wprowadzono
możliwość korelacji badania i leczenia z fazą oddechową chore-
go – bramkowanie oddechowe. Ponadto oprogramowanie to-
mografu komputerowego jest częścią całej sieci informatycznej
związanej z radioterapią.
Dzięki zastosowaniu średnicy otworu tunelu wynoszącej
80 cm (apertury gantry) (Fot. 3) możliwe jest skanowanie nie
tylko samego pacjenta w trakcie badania tomograficznego, ale
również akcesoriów służących do unieruchomienia i stabilizacji
pacjenta w trakcie leczenia promieniami. Wszelkiego rodzaju
podpórki, kliny, tace czy maski termoplastyczne posiadające
określoną gęstość powinny zostać ujęte w obszarze kalkulacji
dawki w procesie komputerowego planowania leczenia (two-
rzenia wirtualnego rozkładu dawki w pacjencie). Uwzględnienie
wszystkich możliwych czynników wpływających na rozkład izo-
dozowy dawki promieniowana gwarantuje poprawne przepro-
wadzenie leczenia za pomocą promieniowania jonizującego.
Równie istotnym elementem jest stół, na którym położony
jest pacjent w czasie badania – jego konstrukcja mechaniczna
oraz materiały, z jakich został wykonany. Stół dedykowany do
celów terapeutycznych powinien zapewniać zakres badania
wynoszący co najmniej 190 cm, a jego nośność powinna być
nie mniejsza niż 200 kg. Stół nie może uginać się pod ciężarem,
gdyż w przeciwnym wypadku zaburza i fałszuje rozkład dawki.
System komputerowy tomografu musi umożliwiać przesyłanie
obrazowania z wyłączeniem konturów stołu, ponieważ w cza-
sie seansu terapeutycznego może być on inny. Stół powinien
mieć także płaską powierzchnię; kształt „rynny” sto-
sowany w diagnostyce wpływa na zmianę kształtu
konturu zewnętrznego i względne położenie struktur
anatomicznych.
Systemy planowania leczenia dodają, nadpisują na
zaimportowanych bryłach 3D własne, dedykowane
stoły terapeutyczne.
Zakres skanowania w większości tomografów kom-
puterowych nie przekracza 140 cm (a maksymalny
czas skanowania wynosi 80 sekund). W tomografach
dedykowanych do planowania leczenia zakres wyko-
nywanego badania sięga 190 cm, co wykorzystuje się
w planowaniu radioterapii całego ciała TBI ( Total Body
Irradiation ), radioterapii skóry TSI (Total Skin Irradia-
tion ), radioterapii połowy ciała HBI (Half Body Irradia-
tion ), radioterapii szpiku kostnego TMI (Total Marrow
Irradiation ). Opcjonalne rozszerzenie skanowania daje
również możliwość wykonania precyzyjnej fuzji TK do
planowania z obrazowaniem PET CT, którego zakres
najczęściej obejmuje całego pacjenta (najczęściej od
kolan do podstawy czaszki w badaniach PET z wyko-
rzystaniem FDG).
Zastosowanie TK w planowaniu
rozkładu dawki w radioterapii
Nowoczesna tomografia komputerowa dedykowana
planowaniu radioterapii powinna spełniać rolę sy-
mulatora pozwalającego przygotować pacjenta do
wszystkich procedur radioterapeutycznych. Wiąże
się to z wyposażeniem TK w dodatkowy hardwa-
re i software dedykowany konkretnym technikom
i metodom leczenia. Jednym z bardziej pożądanych
Fot. 3 Średnica pola badania musi być na tyle duża, aby umożliwiała wykonanie badania całego „obiektu”.
Średnica otworu tunelu mierząca 80 cm jest wystarczająca dla większości pacjentów przygotowywanych do
radioterapii. Wymiar średnicy otworu tunelu powinien umożliwiać wykonanie badania ze wszystkimi akceso-
riami, jakie są wykorzystywane w trakcie unieruchomienia chorego podczas seansów radioterapeutycznych.