Page 22 - IFM_201403 całość 300 dpi

vol. 3 3/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny

136

kontrola jakości

\

quality control

artykuł naukowy

\

scientific paper

każdej pracowni zobowiązany był do przekazania do Małopolskie-

go Wojewódzkiego Ośrodka Koordynującego (WOK) 2 zestawów

mammogramów badań mammograficznych (4 mammogramy – po

2 dla każdej piersi, w projekcjach: kraniokaudalnej i skośnej), które

technicy i lekarze danej pracowni ocenili jako prawidłowe. Poło-

wa zestawów winna była dotyczyć piersi o przewadze (minimum

70%) utkania gruczołowego, a druga połowa o przewadze (mini-

mum 70%) utkania tłuszczowego. Wszystkie badania musiały obej-

mować kobiety, w przedziale wiekowym 50-69 lat, uczestniczące

w programie przesiewowym. Należy podkreślić, że to personel każ-

dej pracowni wybierał zestawy mammogramów, traktując je jako

prawidłowe i referencyjne dla danej placówki.

W WOK-u oceniano etykiety dostarczonych mammogramów.

Przyjmowano, że każda etykieta powinna być czytelna i trwała oraz

powinna zawierać następujące dane identyfikacyjne:

•

imię i nazwisko kobiety,

•

numer identyfikacyjny pacjenta wg ściśle ustalonej procedu-

ry, np. numer karty rejestracyjnej w dokumentacji szpitalnej

(procedura ta jest indywidualnie ustalana w każdej jednostce),

•

drugi numer identyfikacyjny – zwykle PESEL lub data urodze-

nia kobiety,

•

datę wykonania badania,

•

rodzaj projekcji i stronę; oznakowanie to winno być umieszczo-

ne zarówno na etykiecie, jak i dodatkowo na zdjęciu; do ozna-

kowania należało używać ujednoliconych symboli oznaczeń

kodowych,

•

nazwę placówki,

•

identyfikator technika wykonującego badanie – zwykle inicjały

tej osoby,

•

oznaczenie kaseta-ekran, które służy do identyfikacji ekranów

z uszkodzeniami lub artefaktami, jeżeli takie występują,

•

warunki techniczne badania, takie jak kV, mAs, czas ekspozycji,

siła ucisku, grubość piersi po kompresji i kąt lampy w przypad-

ku projekcji skośnej oraz rodzaj użytego filtru.

Ocena jakości etykiety polegała na sprawdzeniu, czy w wyzna-

czonym polu na błonie rentgenowskiej znajduje się trwała i prze-

źroczysta informacja identyfikacyjna ze wszystkimi zalecanymi

oznakowaniami badania mammograficznego. Za każdy z elemen-

tów pracownia mogła uzyskać od jednego do trzech punktów.

W przypadku błon z badaniami z aparatów cyfrowych nie była oce-

niana lokalizacja, przeźroczystość ani trwałość etykiet, ponieważ

parametry te zawsze spełniają wymogi z uwagi na warunki tech-

niczne i specyfikę wykonywania badania w technice cyfrowej.

Po dokonaniu oceny etykiet wszystkie mammogramy były

utajniane poprzez zaślepianie informacji umożliwiających identy-

fikację świadczeniodawcy oraz kodowane. Takie działanie miało

na celu umożliwienie obiektywnej i bezstronnej oceny. Tak przy-

gotowane zestawy były przekazywane do Centralnego Ośrodka

Koordynującego, gdzie oceniało je niezależnie trzech audytorów.

Oceniano następujące parametry:

1.

Pozycjonowanie piersi

W projekcji skośnej sprawdzano, czy cała pierś była widoczna

na zdjęciu, czy mięsień piersiowy był widoczny co najmniej do

wysokości brodawki sutkowej oraz czy był uwidoczniony fałd

podsutkowy. Natomiast w projekcji kraniokaudalnej brane

było pod uwagę położenie brodawki sutkowej, która powinna

być w ułożeniu centralnym lub lekko przyśrodkowym. Dodat-

kowo kontrolowano zachowanie symetrii ułożenia obu piersi

w obu projekcjach, jak również równomierne rozłożenie i uci-

śnięcie ich tkanki. Ponadto sprawdzano, czy nie ma fałdów

skórnych. Bardzo istotnym elementem, na który zwracano

uwagę, było wyrzutowanie brodawki sutkowej, która powin-

na być widoczna w co najmniej jednej projekcji.

2.

Artefakty, czyli elementy niepożądane na zdjęciach, które

utrudniają lub wręcz uniemożliwiają prawidłową ocenę bada-

nia. Do najczęściej występujących należą kurz, linie papilarne,

rysy, uszkodzenia ekranów wzmacniających, zacieki, plamki,

tzn. blendy. Sprawdzano i oceniano ich występowanie.

3.

Inne, takie jak:

•

poziom ekspozycji,

•

kontrast obrazu,

•

ostrość obrazu.

Każdy z trzech audytorów opiniował niezależnie mammogramy,

przyznając odpowiednią liczbę punktów (od 0 do maksymalnie

5) dla każdego z ocenianych elementów zestawów badań. Ocena

końcowa audytowanego ośrodka była średnią ocen trzech eksper-

tów. Pracownia, która uzyskała poniżej 65% maksymalnej liczby

punktów, otrzymywała wynik negatywny audytu klinicznego i nie

zaliczała kontroli. Pracownia, która otrzymała między 65-80%

punktów, dostała wynik na poziomie akceptowalnym, natomiast

uzyskując powyżej 80% punktów, kwalifikowała się do grupy naj-

wyżej ocenionej, zdobywając wynik na poziomie pożądanym.

Otrzymane wyniki ze wszystkich ocen, ze wszystkich pracow-

ni, zostały poddane analizie – tworzono procentowe rozkłady

dla poszczególnych parametrów, a także rodzajów zestawów

mammogramów (z przewagą utkania gruczołowego i osobno

tłuszczowego).

Wyniki

W latach 2007-2012 stopniowo zwiększała się liczba pracowni, któ-

re realizowały program profilaktyczny. W 2007 roku w wojewódz-

twie małopolskim objęto audytem 20 pracowni, a w 2012 roku było

ich już 29.

W pierwszym etapie oceniano etykiety mammogramów dla

wszystkich mammogramów dostarczonych do audytu klinicznego

niezależnie od rodzaju utkania piersi. We wszystkich przypadkach

na etykietach były te same informacje lub odnotowano brak iden-

tycznych parametrów. Wiązało się to z faktem, że mammogramy

zwykle znakowane są automatycznymi naświetlarkami. W anali-

zowanym okresie dało się zauważyć znaczący spadek nieprawi-

dłowych wyników oceny etykiet w kolejnych latach. Najwyższy

procentowy poziom nieprawidłowych wyników został odnotowa-

ny w 2007 roku (60%), natomiast w 2012 roku żadna z ocenianych

pracowni nie uzyskała wyniku negatywnego (Rys. 1).