vol. 4 2/2015 Inżynier i Fizyk Medyczny
76
artykuł
\
article
radiologia
\
radiology
rok) oraz dla soczewek oczu (150 mSv/rok) i są one zgodne z eu-
ropejskimi zaleceniami BSS (
Basic Safety Standards
) dotyczącymi
ochrony radiologicznej. W ostatnich latach pojawiły się jednak
doniesienia wskazujące na to, że obecny limit dawki na soczewki
oczu (150 mSv/rok) jest za wysoki ze względu na ryzyko wystą-
pienia zaćmy. W kwietniu 2011 roku Międzynarodowa Komisja
Ochrony Radiologicznej ICRP (
International Commission on Radio-
logical Protection
) zarekomendowała obniżenie obecnego limitu
dawki na soczewki oczu do 20 mSv/rok [4]. Limit ten został za-
twierdzony i zapisany w nowej dyrektywie Unii Europejskiej [5].
Obniżenie limitu powoduje konieczność zbadania i określenia
poziomów dawek na soczewki oczu dla pracowników oraz wni-
kliwszej analizy, ewentualnie dodatkowej kontroli dawek.
Najpowszechniej stosowaną metodą do pomiarów dawek
promieniowania jest metoda termoluminescencyjna. W Europie
stosuje ją ponad 60% serwisów dozymetrycznych [6]. W Polsce
metoda ta została zapoczątkowana w 1996 roku w Instytucie Fi-
zyki Jądrowej w Krakowie, gdzie opracowano pierwsze detektory
termoluminescencyjne i czytnik do pomiaru dawek [7]. Laborato-
rium Dozymetrii Indywidualnej i Środowiskowe LADIS Instytutu
Fizyki Jądrowej, Polskiej Akademii Nauk od 2002 roku posiada
akredytację Polskiego Centrum Akredytacji i wdrożyło również
– jako pierwsze w Polsce – dawkomierz do pomiarów dawek na
soczewki oczu. Obecnie jest największym serwisem dozyme-
trycznym w Polsce wykonującym pomiary dawek indywidualnych
i środowiskowych dla ponad 50 tysięcy pracowników i ponad 7,5
tysięcy klientów w Polsce i za granicą. Do wszystkich pomiarów
stosowana jest metoda termoluminescencyjna. Do pomiarów da-
wek indywidualnych Hp(10) i Hp(0,07) używane są standardowe
detektory MTS-N (LiF:Mg,Ti), podczas gdy do pomiarów dawek na
soczewki oczu Hp(3) i do pomiarów dawek środowiskowych – wy-
sokoczułe detektory MCP-N (LiF:Mg, Cu, P). Laboratorium prowa-
dzi na bieżąco analizy dawek oraz narażenia pracowników swoich
klientów i prezentuje je na arenie międzynarodowej [8, 9].
Dawkomierze
Do pomiarów dawek dla personelu medycznego stosuje się
trzy typy dawkomierzy (Fot. 3): dwa stosowane rutynowo do
pomiarów (dawkomierze indywidualne mierzące dawki na całe
ciało Hp(10) oraz dawkomierze pierścionkowe mierzące dawkę
na skórę Hp(0,07)) i nowy dotychczas niedostępny i niestosowa-
ny w praktyce, specjalnie dedykowany dawkomierz do pomia-
rów dawek na soczewki oczu Hp(3) – EYE-D
TM
.
Dawkomierz na całe ciało – DI-02
Dawkomierz indywidualny służący do pomiaru wielkości ope-
racyjnej Hp(10). Składa się ze slajdu oznaczonego unikalnym
numerem, umieszczanego w plastikowej koszulce. W slajdzie
znajdują się 4 otwory na standardowe, dostępne komercyjnie
detektory MTS-N (LiF:Mg,Ti) w formie spieczonych pastylek
o średnicy 4,5 mm i grubości 0,9 mm. Trzy z nich przykryte są
aluminiowym filtrem (2,444 g/cm
3
), a czwarty pozostaje odkry-
ty. Całość umieszcza się w polipropylenowej obudowie, która
chroni przed brudem, kurzem, substancjami chemicznymi i ma-
teriałami radioaktywnymi.
Dawkomierz pierścionkowy – PI-01
Dawkomierz indywidualny służący do pomiaru dawki na skórę –
Hp(0,07) jest w formie plastikowego uniwersalnego pierścion-
ka, którego rozmiar można odpowiednio regulować. Oznaczony
kodem kreskowym i numerem, standardowo zawiera jeden de-
tektor MTS-N o średnicy 4,5 mm i grubości 0,7 mm.
Dawkomierz oczny – OD-12
Dawkomierz został zaprojektowany w ramach projektu ORA-
MED (
Optimization of Radiation Protection for Medical
) w 2011
roku. Dawkomierz nazwano EYE-D
TM
i składa się z plastikowej
obudowy z kapsułką z poliamidu, w której znajduje się wysoko-
czuły detektor MCP-N (LiF: Mg, Cu, P) o średnicy 4,5 mm i gru-
bości 0,9 mm. Przed wdrożeniem dawkomierza do rutynowych
pomiarów, konieczne było jego przetestowanie oraz przygoto-
wanie i wdrożenie odpowiednich procedur pomiarowych.
Fot. 2
Zaćma u jednego z lekarzy radiologów
Źródło: [3].
Fot. 3
Dawkomierze oraz ich umiejscowienie
