Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2015 vol. 4
73
artykuł
/
article
kontrola jakości
/
quality control
była struktura o średnicy 0,1 mm i grubości 1 μm. Z kolei wyniki
osiągalne („
achievable
”) to średnie wyniki dla ówczesnych syste-
mów cyfrowych. Warto także podkreślić, że wyniki uzyskiwane
dla fantomu CDMAM korelują z wykrywalnością mikrozwapnień
[19], których wykrywanie jest bardzo istotne w skryningu mam-
mograficznym. Jeżeli zatem systemy CR w Polsce mają proble-
my z uzyskaniem pozytywnego wyniku testu z użyciem fantomu
CDMAM, oznacza to gorszą widoczność mikrozwapnień niż dla
typowego systemu analogowego wiele lat temu w skryningu
mammograficznym w Wielkiej Brytanii (nawet z uwzględnie-
niem niepewności wyniku). W takiej sytuacji lekceważenie wyni-
ków testu nie ma uzasadnienia, należy raczej szukać możliwości
poprawy jakości.
Na marginesie, czyli co
z mammografami analogowymi?
Jakość obrazu w mammografii analogowej w Polsce jest rutyno-
wo oceniana jedynie poprzez ocenę rozdzielczości przestrzen-
nej i progowego kontrastu dla struktury o średnicy 5-6 mm [22].
Nie jest rutynowo prowadzona ocena dla fantomów zawierają-
cych struktury o wymiarach submilimetrowych, odpowiadają-
cych mikrozwapnieniom. W prowadzonych w polskim skryningu
mammograficznym audytach klinicznych lekarze oceniają jakość
obrazów klinicznych dla wszystkich rodzajów mammografów
[23, 24], ocenie podlegają jednak obrazy prawidłowe. W 2013
roku w województwie mazowieckim jakość obrazu dla mammo-
grafów skryningowych została oceniona z użyciem mammogra-
ficznego fantomu akredytacyjnego ACR (
American College of Ra-
diology
), zawierającego struktury symulujące guzki, zwłóknienia
i mikrozwapnienia. Obrazy zostały ocenione zgodnie z zasadami
stosowanymi w USA [25] (z uwzględnieniem punktacji ujemnej
za artefakty). Wymagania dla fantomu ACR są niższe niż dla
fantomu CDMAM, to znaczy są spełnione już przy niższych daw-
kach [26]. Pomimo to okazało się, że dla części mammografów
analogowychwyniki wzakresiewidoczności mikrozwapnień były
na granicy akceptowalności lub nie były spełnione ze względu na
artefakty [27]. W skryningu mammograficznymw Polsce średnia
dawka gruczołowa dla piersi symulowanej przez 4,5 cm PMMA
dla systemów analogowych w roku 2011 wynosiła 1,40 mGy [28]
i była niższa nie tylko niż średnia dawka dla systemów CR (1,87),
ale i DR (1,64). Wynik ten może być postrzegany jako zaskakujący
w porównaniu z danymi z innych krajów, w których obserwowa-
no sytuację odwrotną – dawki dla systemów analogowych były
wyższe niż dla DR [21]. Prawdopodobnie w Polsce stosowane są
niższe gęstości optyczne i czulsze (szybsze) układy błona/ekran
wzmacniający niż przed laty w Wielkiej Brytanii, co może skut-
kować wyższym szumem w obrazie. Nasuwa się pytanie o to, ja-
kie wyniki przyniosłaby ocena polskich systemów analogowych
z zastosowaniem fantomów CDMAM.
Podsumowanie
Ocena progowego kontrastu obrazu z zastosowaniem fantomu
CDMAM jest testem obarczonym znaczną niepewnością, wyni-
kającą zarówno z ograniczeń w dokładności wykonania samego
fantomu, jak i z metod analizy jego obrazów. Niezależnie od
tego negatywny wynik testu, zwłaszcza w skryningu mammo-
graficznym, należy traktować jako niedopuszczalny.
Literatura
1.
Zarządzenie Nr 84/2014/DSOZ Prezesa Narodowego Funduszu
Zdrowia z dnia 16 grudnia 2014 r. w sprawie określenia warunków
zawierania i realizacji umów w rodzaju profilaktyczne programy
zdrowotne
.
2.
N. Perry, M. Broeders, C. de Wolf et al (Red.):
European guideli-
nes for quality assurance in breast cancer screening and diagnosis,
Fourth edition
, Office for Official Publications of the European
Communities, Luxembourg 2006.
3.
N. Perry, M. Broeders, C. de Wolf et al (Red.):
European guideli-
nes for quality assurance in breast cancer screening and diagnosis,
4th edition, supplements
, Office for Official Publications of the
European Union, Luxembourg 2013.
4.
K.C. Young, B. Johnson, H. Bosmans, R. Van Engen:
Develop-
ment of minimum standards for image quality and dose in digital
mammography
, Proceedings of the 7
th
International Workshop
on Digital Mammography, 2005, 149-154.
5.
Readout of CDMAM 3.4 images by human observers [on-
line]. Dostępny w internecie:
/
downloads?download=21:readout-of-human-observer>.
6.
N. Karssemeijer, M.A.O. Thijssen:
Determination of contrast-de-
tail curves of mammography systems by automated image analysis
.
Rozdział w: K. Doi, M.L. Giger, R.M. Nishikawa et al (Red.),
Digi-
tal Mammography
, Elsevier, Amsterdam 1996, 155-160.
7.
R. van der Burght, M. Thijssen, R. Bijkerk:
Manual contrast – de-
tail phantom CDMAM type 3.4.
, Artinis Medical Systems BV, The
Netherlands 2010.
8.
M. Borowski, S. Wrede, U. Neuschaefer-Rube et al:
Entwicklung
von Verfahren zur zerstörungsfreien Qualitätskontrolle von Prüf-
körpern, die im Rahmen von Prüfungen zur Qualitätssicherung
nach §16 Abs. 2 und 3 der Röntgenverordnung bei Röntgenein-
richtungen zur Untersuchung von Menschen verwendet werden
- Vorhaben 3608S20001
. Bundesamt für Strahlenschutz (BfS),
2012.
9.
B. Węckowski, M. Jędrzejewska, P. Jankowski:
Pomiar progowe-
go kontrastu obrazu w mammografii cyfrowej za pomocą CDMAM-
-ów odczytanych przy pomocy jednego oprogramowania
, Radiolo-
gia Wspólna Sprawa, Kraków 2013.
10.
E. Fabiszewska, I. Grabska, K. Pasicz:
The threshold contrast
thickness evaluated with different CDMAM phantoms and softwa-
re
, Warsaw Medical Physics Meeting, Warszawa 2014.
11.
K.C. Young, A. Alsager, J.M. Oduko et al:
Evaluation of Software
for Reading Images of the CDMAM Test Object to Assess Digital
Mammography Systems
, Proc. SPIE 6913(69131C), 2008, 1-11.
12.
Reaction of EUREF organisation with respect to the report of ‚UFO-
-Plan Vorhaben 3608S20001’
[online]. Dostępny w internecie:
