vol. 6 2/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
106
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
W artykule zaprezentowano inną metodę. Wydaje się ona być
szybsza od pozostałych. Za jej pomocą sprawdza się pole promie-
niowania, nie jego świetlną symulację. Wynikiem zaś jest konkret-
na liczbowa wartość określająca szerokość pola promieniowania.
Narzędzia
Matryca
Użyto matrycy dozymetrycznej MatriXX
Evolution
firmy IBA. Posia-
da ona 1020 wbudowanych komór jonizacyjnych umieszczonych
co 0,762 cm na powierzchni 24,4 x 24,4 cm². Pozwala ona zare-
jestrować dwuwymiarowy rozkład sygnału określający rozkład
dawki w określonej płaszczyźnie.
Program OmniProI’mRT firmy IBA
OmniProI’mRT firmy IBA to program służący do rejestrowania
oraz opracowywania sygnału zbieranego przez matrycę. Służy
głównie do porównywania dwuwymiarowych rozkładów dawek
różnymi metodami, między innymi metodą gamma. Nie daje
możliwości porównania dawek w jednym wymiarze. Nie daje
również możliwości wyeksportowania jednowymiarowej krzy-
wej przedstawiającej zmierzony profil np. dla x = 0 lub y = 0.
Zmierzone przy pomocy matrycy dane eksportowane są
z OmniProI’mRT jako pliki tekstowe przy użyciu opcji menu: Edit
-> ExportData -> GenericAsciiFile. Data Separator należy usta-
wić jako przecinek.
Tak wygenerowane pliki odczytywane są w programie dta1d.
Program dta1d
Program dta1d
jest dostępny jako
open source
w serwisie git hub
[1]. Przy jego pomocy wykonuje się następujące operacje:
•
odczytywanie profilu jednowymiarowego z dwuwymiaro-
wej płaszczyzny dawki eksportowanej przez OmniProI’mRT,
•
zapisywanie oraz odczytywanie uzyskanych jednowymiaro-
wych profili jako pliki .csv,
•
przeskalowywanie owych plików tak, aby D
max
= 100% lub
D
x=0
= 100%,
•
wyznaczanie szerokości profili na zadanej wysokości, na
przykład na wysokości 70%.
Python
Model zaimplementowany jest w środowisku programistycz-
nym Python. Za jego pomocą generowane są żądane profile,
zapisywane w postaci plików .csv.
Układ pomiarowy
Matrycę umieszczono tak, aby jej środek znajdował się w izo-
centrum aparatu. Odległość źródło-izocentrum wynosi 100 cm.
Podczas pomiaru pole promieniowania jest niezmienne. Jest to
symetryczne pole prostokątne o wymiarze (2a x 20) cm². W trak-
cie pomiaru głowica aparatu porusza się w pewnym zakresie ką-
tów, emitując promieniowanie. Układ pomiarowy oraz mierzone
pole przedstawiono na fotografiach 1 i 2.
Fot. 1
Ustawiona matryca
Źródło: materiały własne.
Fot. 2
Pole promieniowania. Szerokość szczeliny wynosi 1 cm
Źródło: materiały własne.
Pod uwagę brany jest profil, który zarejestrują komory umiesz-
czone na osi x matrycy. Ze względu na jej budowę będzie to profil
x dla współrzędnej y odpowiadającej położeniu komór. Interesu-
jące będą komory znajdujące się w y = 0, 381 cm lub y = −0, 381 cm.
Na kształt profilu wpływ będzie miała szerokość pola. Okre-
ślona została jako 2a. Napromieniając polem odpowiednio sze-
rokim we współrzędnej y, wyeliminowano zależność kształtu
profilu od dokładności ustawienia w osi y.
W dalszej części rozważań często pojawia się sformułowanie
„oświetlony” bądź „nieoświetlony” obszar. Sformułowanie to
wynika z założeń poniższego modelu. Oczywiście promieniowa-
nie pada na cały obszar matrycy, w pewnych miejscach jest go
więcej, w innych mniej. Założono, że promieniowanie jest lub go
nie ma. Są to oświetlone bądź nieoświetlone obszary. Przyjęto,
że oświetlony punkt to taki, który można połączyć linią prostą ze
źródłem promieniowania i żadna część kolimatora nie stanie na
