Page 40 - IFM_201403 całość 300 dpi

vol. 3 3/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny

154

artykuł

\

article

kontrola jakości

\

quality control

z akredytowanymi laboratoriami badawczymi wykonujący-

mi testy odbiorcze i eksploatacyjne zewnętrzne.

Oczekiwania na płaszczyźnie producent

aparatury (inżynier serwisu, specjalista

ds. aplikacji urządzeń do diagnostyki

obrazowej) – użytkownik aparatury

Właściwa współpraca ma na celu przekazanie przez użytkow-

nika profilu działalności klinicznej jednostki, aby dobrać sprzęt

dostosowany do potrzeb, ustawiony i skalibrowany (jeśli to po-

trzebne w niestandardowych dla ustawień serwisowych zakre-

sach, np. w pediatrycznej tomografii komputerowej dla napięcia

80 kV). Niezwykle ważne jest również przekazanie personelowi

bezpośrednio pracującemu z danym urządzeniem jego specyfiki

(do czego służy i jak właściwie stosować dany model lub pro-

gram anatomiczny, niestandardowe rozwiązania w danej grupie

urządzeń, np. w GE DIAMOND 8 niezależnych komór jonizacyj-

nych systemu AEC zamiast standardowej 1 w kilku pozycjach).

Niekiedy podobna współpraca musi zaistnieć między produ-

centami/inżynierami serwisowymi aparatury rentgenowskiej

a systemu detekcji obrazu (od coraz bardziej wypieranych filmów

i wywoływarek, przez systemy CR do detektorów DR, które zda-

rza się, że mogą zostać dostarczone jako tzw.

upgrade

sprzętowy).

Oczekiwania na płaszczyźnie

inżynier serwisu – pracownik/pracownicy

wykonujący testy kontroli jakości

Część oczekiwań na tej płaszczyźnie pokrywa się z tymi z wcze-

śniejszej grupy, ponieważ dla właściwego sprawdzenia aparatury

diagnostycznej potrzebna jest wiedza o rodzaju jej specyfiki (no-

watorskie i niestandardowe rozwiązania konstrukcyjne w dziedzi-

nie sprzętu, jak i jego oprogramowania). Dla lepszego zobrazowa-

nia tego zagadnienia należy podać przykład obliczania narażenia

pacjentów pediatrycznych w tomografii komputerowej [9]. Brink

i Morin w swoim artykule podają różne podejścia producentów/

serwisantów TK w podawaniu indeksów dawki w protokole ska-

nowania korpusu ciała (ang. body) w pediatrii. Część z nich poda-

je wartości oparte na pomiarach w fantomie z PMMA o średnicy

32 cm (tak jak jest to przyjęte w procedurze wykonywanej u osób

dorosłych), a część w fantomie o średnicy 16 cm (fantomwykorzy-

stywany do pomiarów w procedurze obrazowania regionu głowy

i szyi u osób dorosłych). Osoby użytkujące aparat oraz sprawdza-

jące go w zależności od procedury serwisowej mogą uzyskać wy-

nik potwierdzający poprawność jego ustawienia, przeszacowania

wartości wyświetlanej w nagłówku plików DICOM tej procedury

(serwis użył fantomu 32 cm) w stosunku do wartości zmierzonej

(jeśli do sprawdzenia użyto bardziej adekwatnego w tym przy-

padku fantomu o średnicy 16 cm) lub niedoszacowania wartości

w sytuacji odwrotnej do wcześniej opisanej. Osobną kwestią po-

zostaje sprawdzanie indeksu dawki w TK, tzn. czy odnosić je do

wartości dawek referencyjnych podawanych w odpowiednich

aktach prawnych, czy może w sprawozdaniu z testów odbior-

czych, czy też we wspomnianych nagłówkach plików DICOM lub

podsumowaniu danego badania u pacjenta.

Dla pewnej kompletności działań związanych z testami kontroli

jakości aparatury diagnostycznej potrzebny jest pełen dialog po-

między inżynierem serwisowym a tzw. „pomiarowcem”. Dość czę-

sto w polskich warunkach jest to utrudnione w przypadku testów

eksploatacyjnych zewnętrznych, gdzie utrudnieniem jest ograni-

czoność czasowo-finansowa tych relacji (obecność inżyniera przy

testach pociąga za sobą dodatkowe koszty, a w większości przy-

padków występują problemy ze zgraniem tego typu terminów

i obecność serwisanta sprowadza się do roli obserwatora). Rów-

nież tę rolę obserwatora w czasie testów rocznych (popularnie

zwanych „specjalistycznymi”) przy właściwych relacjach serwis –

użytkownik, może być scedowana na właściwego przedstawiciela

użytkownika. Profitem takiego rozwiązania jest:

––

zdecydowany zysk finansowy w całym procesie,

––

możliwość wychwycenia błędów ludzkich wynikających

najczęściej z wysokiego reżimu czasowego przeprowadza-

nia w/w testów (wykonanie wielu pomiarów dających co

najmniej akceptowalny poziom ryzyka niewłaściwej oceny

działania sprzętu w jak najmniej zaburzającym działanie kli-

nicznie czasie).

Oczekiwania na płaszczyźnie

klinicyści oceniający uzyskane

obrazy – personel techniczny

uczestniczący w ich wykonywaniu

Współpraca na tej płaszczyźnie wydaje się najłatwiejsza, ponie-

waż najczęściej odbywa się w obrębie danej jednostki, dlatego

możliwe jest wypracowanie w krótkim czasie standardów wy-

konywania obrazów diagnostycznych oraz ich oglądania i oceny.

Pamiętać należy jednak o fakcie coraz bardziej rozpowszechnia-

jącej się teleradiologii, gdzie odległość pomiędzy miejscem wyko-

nania obrazu i jego oceny przekracza znacznie odległości występu-

jące w obrębie jednej jednostki ochrony zdrowia (przychodni czy

szpitala). Wiąże się to z potencjalnym zagrożeniem wynikającym

z stosowania do oceny uzyskiwanych obrazów niewłaściwych mo-

nitorów [10] lub niewłaściwych warunków w pomieszczeniu opi-

sowym. Oczywiście jest to proces, który jest zauważany w wielu

krajach, również w Polsce, co znajduje potwierdzenie w próbach

ustandaryzowania go, narzucenia pewnych uregulowań, np. for-

matu przesyłanych obrazów (okazuje się, że wdrożenie standardu

DICOMu producentówaparatury rentgenowskiej z cyfrowymzapi-

sem obrazu wygląda różnie – nie zawsze dołączane wraz z obraza-

mi przeglądarki rozwiązują ten problem [11]).

W przypadku oczekiwań na w/w płaszczyźnie należy dodać

pewne ograniczenie wynikające z dostosowania jakości wyko-

nywanych obrazów przez personel techniczny do oczekiwań kli-

nicystów. Takimi ograniczeniami są m.in. poziomy referencyjne

dawek otrzymywanych przez pacjenta – jeśli otrzymywane obra-

zy są dla danego lekarza „zbyt jasne”, w przypadku detektorów