Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2014 vol. 3
159
artykuł
/
article
BHP
/
OMS
WYNIKI BADAŃ EKSPOZYMETRYCZNYCH
Na rysunku 2 zaprezentowano łączne wyniki badań poziomu eks-
pozycji w pomieszczeniach szpitalnych. Warunki ekspozycji na
RF-EMF w objętych badaniami placówkach ochrony zdrowia są
typowe dla środowiska miejskiego i wyniki te są również repre-
zentatywne dla ekspozycji ogółu ludzi przebywających w sąsiedz-
twie szpitala, ponieważ oddziałuje na nich RF-EMF pochodzące
w znacznym stopniu od tych samych źródeł zlokalizowanych
w przestrzeni publicznej. Zestawienia na rysunku 2 prezentują
wyniki pomiarów selektywnych w pasmach częstotliwości, od-
powiadających poszczególnym rodzajom źródeł RF-EMF, a także
wartość TOTAL, która jest odpowiednikiem pomiaru szerokopa-
smowego – pierwiastek kwadratowy z sumy kwadratów natężeń
pól, zmierzonych w poszczególnych pasmach pomiarowych, tzn.:
2
i
TOTAL
E
E
(1)
gdzie:
E
i
to natężenie polawposzczególnych predefiniowanych pa-
smach pomiarowym ekspozymetru, np.
E
FM
,
E
TV3
,
E
Tetra
,
E
GSM900Tx
,
E
GSM900Rx
itd.
Charakterystyka ekspozycji, zaprezentowana na przykła-
dzie wyników rejestracji RF-EMF wykonanych w obu szpitalach
wskazuje, że o poziomie ekspozycji (ocena w oparciu o war-
tości mediany i 75-centyla wyników rejestracji) decydują ze-
wnętrzne nadajniki telefonii komórkowej, GSM(DL), DCS(DL),
UMTS(DL) i radio FM oraz wewnętrzne telefony bezprzewo-
dowe systemu DECT (w miejscach, gdzie są one faktycznie
eksploatowane).
Wartości median i 75-centyla wyników rejestracji natężenia
pola elektrycznego E wyniosły odpowiednio: 0,13 i 0,22 V/m
w paśmie FM; 0,16 i 0,30 V/m w paśmie GSM(DL); 0,11 i 0,22 V/m
w paśmie DCS(DL); 0,13 i 0,17 V/m w paśmie UMTS(DL) oraz 0,18
i 0,65 V/m w paśmie DECT.
Maksymalna chwilowa ekspozycja na RF-EMF związana jest
z zastosowaniem terminali telefonii komórkowej (maksymalne
wartości
E
 zarejestrowane w pasmach pracy telefonów komór-
kowych (UL) są większe od maksymalnych wartości zarejestro-
wanych w pasmach pracy stacji bazowych (DL)) oraz telefonów
bezprzewodowych DECT. Nowe systemy telefonii komórkowej
(UMTS) powodują mniejsze poziomy ekspozycji niż systemy star-
sze (GSM i DCS).
OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ
Ze względu na wiele nowych systemów wykorzystujących łącza
internetowe i telefonię mobilną np. do monitorowania stanu
zdrowia przewlekle chorych pacjentów, coraz więcej zewnętrz-
nych i wewnętrznych anten systemów łączności bezprzewod-
wej jest eksploatowanych w placówkach ochrony zdrowia lub
w ich pobliżu. Wyniki przeprowadzonych badań pilotażowych
w dwóch placówkach ochrony zdrowia, w typowych występują-
cych w miastach warunkach ekspozycji na RF-EMF pochodzące
od jego zewnętrznych źródeł, nie wykazały przekroczenia war-
tości dopuszczalnych dla narażenia ogółu ludności według za-
leceń rekomendacji europejskiej 28-61 V/m [6] oraz przepisów
ministra środowiska 7 V/m [7]. Uzyskane wyniki są zbieżne z pu-
blikowanymi danymi dotyczącymi tego rodzaju badań przepro-
wadzonych w innych krajach [8].
Oceniając RF-EMF w placówkach ochrony zdrowia, należy
brać pod uwagę także wymagania techniczne tzw. kompaty-
bilności elektromagnetycznej (EMC) dotyczące między innymi
odporności elektronicznych urządzeń medycznych wspoma-
gających funkcjonowanie organizmu człowieka (np. aparatury
diagnostycznej i monitorującej, implantów medycznych) na
zakłócenia spowodowane oddziaływaniem pól elektromagne-
tycznych. Według wymagań wyspecyfikowanych w normie IEC
EN 60601-1-2 dotyczącej urządzeń medycznych, powinny być
one odporne na zakłócające oddziaływanie pola elektrycznego
o natężeniu 3 V/m (wartość maksymalna, bez uśrednia-
nia w czasie) w paśmie częstotliwości 80 MHz – 2,5 GHz
[9], obejmującym pasmo częstotliwości większości
typowych środowiskowych źródeł RF-EMF (Tabela 1).
Użytkowanie blisko urządzeń medycznych takich źródeł
RF-EMF jak telefony bezprzewodowe DECT czy telefony
komórkowe może być problematyczne, ponieważ po-
ziom wytwarzanego przez nie RF-EMF może przekra-
czać wartość 3 V/m i wywoływać niepożądane, a czasa-
mi niebezpieczne dla pacjenta zakłócenia w pracy tych
urządzeń. Skutki oddziaływania RF-EMF, polegające na
indukowaniu w obiektach metalowych napięć i prądów
elektrycznych, mogą zakłócać funkcjonowanie urządzeń
elektronicznych, takich jak aktywne implanty medycz-
ne (np. stymulatory serca, implanty słuchowe, pompy
insulinowe) bądź urządzenia medyczne diagnostyczne
i terapeutyczne (jak np. diatermie elektrochirurgiczne)
[10]. Zakłócenia takie mogą polegać np. na niezasadnym
FM
TV3
TETRA
TV4&5
GSM (UL)
GSM (DL)
DCS (UL)
DCS (DL)
DECT
UMTS (UL)
UMTS (DL)
WiFi 2G
TOTAL
Pasmo częstotliwości RF-EMF
0,01
0,04
0,07
0,10
0,40
0,70
1,00
4,00
7,00
10,00
E, V/m
Mediana
25%-75%
Min-Maks
Rys. 2
Parametry statystyczne monitoringu natężenia pola elektrycznego wykonanego eks-
pozymetrami selektywnymi w pomieszczeniach szpitalnych (3 rejestracje 24-godzinne i 1 re-
jestracja 4-godzinna)
1...,35,36,37,38,39,40,41,42,43,44 46,47,48