Page 38 - IFM_201403 całość 300 dpi

vol. 3 3/2014 Inżynier i Fizyk Medyczny 152
artykuł \ article kontrola jakości \ quality control
indywidualizacji tej procedury. Dzieje się tak, ponieważ osoba
przeprowadzająca kontrolę systemu AEC musi wykonać nastę-
pujące testy:
––gęstości optycznej w punkcie referencyjnym,
––kompensacji zmian wartości wysokiego napięcia,
––kompensacji zmian grubości fantomu,
––oceny systemu AEC przy różnych poziomach zaczernienia,
––powtarzalności ekspozycji,
––bezpiecznika czasowego.
Niestety w tym przypadku nie wykonuje się testu czułości ko-
mór AEC wymaganego w radiologii ogólnej. W przypadku tego
aparatu test jest wskazany do oceny stopnia ochrony radiolo-
gicznej pacjenta (chyba że w jednostce obsługa aparatu wykorzy-
stuje jedną lub tylko wybrane spośród 8 komór). We wspomnia-
nych przypadkach test czułości komór może być wykonany tylko
w przypadku testów odbiorczych. Znaczącą rolę we właściwej
kontroli jakości odgrywa obsługa aparatu/inspektor ochrony
radiologicznej, których zadaniem jest określenie wykorzystywa-
nych funkcji aparatu i ich wpływu na ochronę radiologiczną pa-
cjenta. Test ten równie dobrze może być wykonywany w ramach
testów eksploatacyjnych wewnętrznych, przez osobę odpowie-
dzialną za tę procedurę w jednostce. W celu podniesienia skutecz-
ności działania test systemu można wykonać w czasie bezpośred-
nio poprzedzającym testy eksploatacyjne zewnętrzne.
Przykład 2
Testy kontroli jakości mammografu
SIEMENS MAMMOMAT 3000
Niestandardowym rozwiązaniem w tym typie aparatów jest moż-
liwość wyboru 99 stopni zaczernienia w systemie AEC od -49 do
+49 (w standardowych aparatach - 15 stopni). Rozwiązanie takie
dajewiększą precyzjęwuzyskiwaniuwłaściwego zaczernienia przy
zmianach parametrów sensytometrycznych procesu obróbki fo-
tochemicznej w przypadku rejestracji obrazu na błonach mammo-
graficznych lub zmianach w parametrach kontrastu w przypadku
cyfrowego sposobu zapisu obrazu. Niemniej jednak w klinicznym
użytku wykorzystuje się jednak dość ograniczoną ilość stopni za-
czernienia. W przypadku szczególnie detekcji błonowej w testach
„rocznych” pociąga to konieczność wykonania co najmniej 84 do-
datkowych ekspozycji i zużycia tyle samo dodatkowych błon (czyli
zwiększenie czasu potrzebnego na wykonanie procedury, w dal-
szej kolejności potencjalnie dłuższego wyłączenia aparatu z zasto-
sowania klinicznego oraz, co nie jest bez znaczenia, podniesienia
kosztów ponoszonych przez jednostkę stosującą ten aparat).
Z punktu widzenia ochrony radiologicznej pełne wykonanie
testu „oceny systemu AEC przy różnych poziomach zaczernie-
nia” mogłoby być ograniczone do jednokrotnego wykonania
podczas testów odbiorczych, a w ramach testów „rocznych”
– tylko w klinicznie stosowanym zakresie. W przypadku jakich-
kolwiek zmian, np. nowe kasety, zmiana typu odczynników fo-
tochemicznych czy błon mammograficznych i tak konieczne
jest sprawdzenie optymalizacji tego procesu z wartościami
wyjściowymi, a przy znacznej różnicy kalibracja systemu AEC do
nowych materiałów (zakończona nowymi testami odbiorczymi).
Zdarza się również w przypadku aparatów (najczęściej tych,
dla których istnieje nie najlepsza optymalizacja procesu fotoche-
micznego – tego efektu unikamy przy mammografach typu SIE-
MENS MAMMOMAT 3000), że zmiana gęstości optycznej pomię-
dzy sąsiednimi stopniami zaczernienia przekracza limit 0,20 OD
w zakresie stopni niewykorzystywanych klinicznie (a w zakresie
klinicznym system działa prawidłowo), co zgodnie z przepisami
prawnymi skutkować powinno wstrzymaniem pracy klinicznej do
czasu usunięcia tej usterki z jednoczesnym zawiadomieniem Pań-
stwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w terminie 7
dni od uzyskania wiadomości o negatywnym wyniku testów spe-
cjalistycznych (§ 9.25 Dz.U. z 4 września 2013 r., poz. 1015).
Przykład 3
Testy systemu AEC w radiologii ogólnej
Przykład ten nie dotyczy już konkretnego typu aparatu, a raczej
jest zbiorem obserwacji wynikających z wykonywanych testów
kontroli jakości.
Standardowa kontrola systemu AEC aparatu opiera się na wy-
konaniu następujących testów:
––ocena systemu AEC przy zmianie wartości wysokiego na-
pięcia – dla stałej wartości natężenia prądu anodowego,
grubości fantomu i domyślnie stałego stopnia zaczernienia
(jednakowe ustawienie systemu AEC), gęstości optyczne
dla co najmniej 2 wartości wysokiego napięcia nie powinny
być większe niż 0,30 OD,
––ocena systemu AEC przy zmianie grubości fantomu – gęsto-
ści optyczne nie powinny być większe niż 0,30 OD,
––ocena systemu AEC przy zmianie natężenia prądu – gęstości
optyczne nie powinny być większe niż 0,30 OD,
––ocenę czułości komór systemu AEC – gęstości optyczne nie
powinny być większe niż 0,30 OD,
––ograniczenie ekspozycji i czasu ekspozycji – nie więcej niż
600 mAs i 6 s.
Niekiedy jednostka dysponuje starszym aparatem (liczba
takich aparatów z każdym rokiem spada, ale nadal jeszcze są
użytkowane klinicznie) wyposażonym w system AEC starszej
generacji, w którym w zależności od wymiarów poprzecznych
dobiera się odpowiedni stopień zaczernienia lub klinicznie wy-
korzystywane są nie wszystkie komory jonizacyjne, co znajduje
odzwierciedlenie w odpowiednich radiologicznych procedurach
roboczych danej jednostki ochrony zdrowia. Pozostaje pytanie:
czy akredytowane laboratorium badawcze po wykonaniu spraw-
dzenia poprawności działania tego systemu w klinicznym zakre-
sie wskazanym przez daną jednostkę (co jest poparte odpowied-
nimi zapisami w procedurach tej placówki) i uzyskaniu wyników
mieszczących się w ustawowo podanym zakresie, może wydać
opinie o poprawności działania tego aparatu?
Wydaje się, że jest to możliwe przy spełnieniu następujących
warunków: