vol. 6 6/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
402
BHP
\
OMS
artykuł naukowy
\
scientific paper
Ekspozymetryczna ocena narażenia na pole-EM wykonana
podczas badań RM w różnych placówkach diagnostycznych wy-
kazała, że przy ich typowej organizacji, przy badaniu jednego
pacjenta pracownicy przebywają w sali diagnostycznej skane-
ra RM łącznie ok. (5-10) minut, podlegając oddziaływaniu PMS
o poziomie zależnym od odległości od magnesu [5, 7-9]. Czas
ten i poziom narażenia na pole-EM zależą głównie od organiza-
cji pracy, rodzaju wykonywanych badań, stanu zdrowia pacjenta
i konstrukcji skanera, ale również od stopnia zapoznania pracu-
jących z charakterystykami Z-EM.
Typowo podczas badania elektroradiolodzy nie przebywają
w pobliżu magnesu skanera RM – nadzorują badanie ze stanowiska
komputerowegosterowaniapracąskanera.Ścianysalidiagnostycz-
nej ekranują przed zakłóceniami elektromagnetycznymi, a także
chronią elektroradiologa przed oddziaływaniem PWCZ i PQS, ale
nie wpływają na rozkład przestrzenny PMS. Jedynie w przypadku
umieszczenia skanera w niedużej sali diagnostycznej, również poza
nią występuje PMS wymagające uwagi dla zapewnienia bezpiecz-
nych i higienicznych warunków pracy. W związku z tym elektrora-
diolodzy najczęściej nie podlegają narażeniu na PWCZ i PQS emito-
wane jedynie podczas badania, a przez znaczny odsetek dnia pracy
nie przebywają również w przestrzeni PMS stref ochronnych.
Inne prace w otoczeniu magnesu skanera RM
Oprócz czynności związanych z przygotowaniem i przeprowadze-
niem medycznych badań diagnostycznych w pobliżu magnesu
skanera RM i w sąsiednich pomieszczeniach wykonywane są róż-
norodne prace związane z utrzymaniem czystości i wymaganego
stanu technicznego urządzeń i pomieszczeń, czynności serwisowe,
naprawy, remonty, inne czynności administracyjno-techniczne,
kontrolne, pomiarowe itp. Rozpoznanie i ocena Z-EM związanych
z użytkowaniem skanera RM powinny obejmować zróżnicowane
warunki narażenia na pole-EMwszystkich osób, które je wykonują.
Narażenie na pole-EM przy skanerze RM
Całą salę diagnostyczną należy traktować jako
przestrzeń
pracy
i
przestrzeń obsługi
w ciągłym narażeniu na PMS oraz
czasowym na PWCZ i PQS, a przylegające pomieszczenie z ge-
neratorami jako potencjalnie narażone czasowo na PWCZ i PQS.
PMS wytwarzane przez magnes nadprzewodzący lub trwały wy-
stępuje stale w jego otoczeniu – 24 godziny na dobę, codziennie
od momentu uruchomienia urządzenia, często również podczas
transportu urządzenia [5, 6, 10].
W związku ze tym, oprócz
pracowników przygotowujących i przeprowadzających ba-
dania pacjentów, narażone na PMS są wszystkie osoby prze-
bywające w pobliżu magnesu, ze względu na wykonywanie
w sali diagnostycznej omówionych czynności.
W związku z tym, że przestrzeń diagnostyczna nie jest wy-
dzielona fizyczną barierą, poziom diagnostycznego PMS stanowi
najwyższy poziom narażenia podczas rutynowego użytkowania
skanera RM. Wobec niezmiennego w czasie emitowania PMS
przez magnes, narażenie o takim poziomie dotyczy wszyst-
kich osób znajdujących się wewnątrz magnesu (w przestrzeni
diagnostycznej). Natomiast podczas prac technicznych (np. serwi-
sowych), wykonywanych przy częściowo zdemontowanym urzą-
dzeniu bywa możliwy również dostęp do przestrzeni PMS o kil-
kadziesiąt procent silniejszego od pola diagnostycznego, a także
narażenie na PQS i PWCZ. Ponadto podczas prac technicznych
osoby znajdujące się przy pracującym skanerze mogą podlegać
oddziaływaniu PWCZ i PQS przy kontrolowanych generatorach.
Natomiast narażenie innych pracowników medycznych i tech-
nicznych na PWCZ i PQS może wymagać oceny, jeśli przebywają
z pacjentempodczas badania lub wykonują prace techniczne przy
instalacji zasilania cewek gradientowych lub radiofalowych.
Ocena zagrożeń elektromagnetycznych
w placówkach medycznej diagnostyki RM
Miary i limity narażenia na pole-EM
R-BHP-EM stanowi, że przestrzeń pola-EM stref ochronnych
(pośredniej, zagrożenia i niebezpiecznej) określono w celu
ochrony pracujących lub osób potencjalnie narażonych przed
Z-EM w przestrzeni pracy i konieczność podjęcia odpowied-
nich do specyfiki narażenia środków ochronnych. Przebywanie
w przestrzeni pola-EM strefy zagrożenia lub pośredniej określa-
ne jest jako
narażenie kontrolowane
,
a strefy niebezpiecznej
jako
narażenie niebezpieczne
. Do przestrzeni
pola-EM strefy
bezpiecznej
(SB)
nie określono warunków ograniczających eks-
pozycję (określoną jako
ekspozycja pomijalna
, poza polem-EM
stref ochronnych).
Narażenie kontrolowane jest dopuszczalne
obecnie, jeżeli:
––
dotyczy osób, u których w wyniku badań profilaktycznych
nie stwierdzono przeciwwskazań do narażenia na pole-EM;
––
przeprowadzono rozpoznanie i ocenę Z-EM w przestrze-
ni pracy oraz rozpoznane Z-EM zostały wyeliminowane
lub ograniczone przez stosowanie środków ochronnych,
z uwzględnieniem specyficznych ograniczeń dotyczących
oddziaływania pola-EM na osoby szczególnie chronione;
––
narażenie na pole-EM jest okresowo oceniane;
––
odpowiednio
oznakowano zasięgi przestrzeni pola-EM
stref ochronnych oraz rodzaje występujących tam Z-EM
;
––
rozmieszczono stanowiska pracy w sposób ograniczają-
cy narażenie i warunki wykonywania pracy zapewniają, że
dziennie narażenie jest tymczasowe (wskaźnik narażenia
W < 1; patrz tabela 1);
––
pracujący i osoby potencjalnie narażone zostali poinfor-
mowani o rozpoznanych Z-EM i zapoznani z zastosowanymi
środkami ochronnymi.
Natomiast okoliczności, jakie mogą uzasadniać narażenie
niebezpieczne na pole-EM oraz środki ochronne, jakie nale-
ży wprowadzić w takim przypadku, określono w Załączniku nr
3 R-BHP-EM (cz. 1, pkt. 11) – w uzasadnionych okolicznościach
tymczasowe narażenia na pole-EM strefy niebezpiecznej
jest dopuszczalne, jeżeli nie zostaną przekroczone górne
limity GPO i spełnione są łącznie następujące warunki
:
