vol. 5 4/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
200
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
umiejscowienie końcówki cewnika w początkowej części wybranej
tętnicy i podanie pacjentowi odpowiedniej ilości środka kontrastu-
jącego. Wprowadzenie cewnika następuje pod kontrolą obrazu uzy-
skanego w czasie rzeczywistym przy użyciu lampy rentgenowskiej.
Następnie wykonuje się zdjęcia w projekcjach PA, bocznej oraz sko-
śnej. Dodatkowo możliwe jest wykonanie rotacji, dzięki czemu ist-
nieje możliwość otrzymania obrazów 3D.
Podczas trwania całego zabiegu pacjent narażony jest na negatyw-
ne działania promieniowania jonizującego. Istotnym elementem jest
ograniczenie do minimum narażenia pacjenta na działanie promienio-
wania jonizującego, to jest czasu fluoroskopii oraz pola badania.
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna umożliwia wykonywanie nastę-
pujących zabiegów:
––
panangiografia,
––
zabiegi embolizacji tętniaków oraz naczyniaków,
––
ocena unaczynienia guzów,
––
ocena przepływów mózgowych,
––
i inne.
Wzory i pojęcia fizyczne
Kerma
(
kinetic energy released per mass unit
) jest to wielkość używana
w dozymetrii. Kermę rozumieć należy jako sumę energii kinetycznej
elektronów uwolnioną w jednostce masy. Jednostką kermy jest grej
[
]
1Gy
J
kg
=
.
K
dE
dm
Tr
=
(1.),
gdzie:
K – kerma,
E
tr
– oczekiwana wartość energii przekazanej cząstkom naładowa-
nym [J],
m – masa powietrza [kg].
Należy uwzględnić, iż kermę można przedstawić także jako sumę
dwóch parametrów:
Składowa kolizyjna
(K
kol
) związana jest z oddziaływaniem elek-
tronów poprzez zderzenia z innymi cząstkami naładowanymi. Na-
leży uwzględnić tu utraty energii związane z promieniowaniem
hamowania.
K K g
kol
= −
(
)
1
(2.),
gdzie:
K
kol
– składowa kolizyjna kermy,
K – kerma,
g – część energii przekazanej elektronom i spożytkowanej na
promieniowanie hamowania.
Składowa radiacyjna
(K
rad
) jest wynikiem produkcji fotonów
w wyniku oddziaływań między cząstkami naładowanymi a jądrami
atomowymi.
K K K
kol
rad
= +
(3.)
DAP (Dose Area Product)
jest to iloczyn dawki i powierzchni napromie-
niowanej. Kermawpowietrzumierzona jest przy pomocy komory joniza-
cyjnej umieszczonej w obudowie lampy oraz korygowana jest o pole po-
wierzchni wiązki. Wartość powierzchni identyfikowana jest na podstawie
obszaru kolimacji. Należy tutaj wspomnieć, iż niektóre systemy wyliczają
wartość DAP na podstawie wyjściowych parametrów ekspozycji.
Aby z wartości DAP przejść do dawki pochłoniętej, należy wartość
podaną przez systempodzielić przez wartość polawiązki nawysokości
skóry pacjenta. Pole napromieniowania ciała pacjenta na powierzchni
skóry można uzyskać dzięki pomiarom poprzez pomiar rzeczywistego
pola, naświetlając kasetę z kliszą rentgenowską lub poprzez znajo-
mość odległości ciała pacjenta od źródła promieniowania.
DAP nie charakteryzuje jednak rzeczywistego narażenia pacjenta
na promieniowanie.
Dawka pochłonięta
jest to ilość energii zaabsorbowanej w jednost-
ce masy. Jednostką dawki jest grej
[
]
1Gy
J
kg
=
.
D
dE
dm
=
(4.),
gdzie:
dE – ilość energii zaabsorbowanej [J],
dm – masa [kg].
Współczynnik rozproszenia wstecznego BSF
–
zgodnie z prawami fi-
zyki, każda fala elektromagnetyczna ulega m.in. zjawisku rozproszenia.
Podobnie jest z wiązką promieniowania X, która może ulegać rozpro-
szeniu na skutek oddziaływania z materią spotkaną na swojej drodze.
Wiązka promieniowania rozproszonego będzie powodowała zwięk-
szenie rzeczywistej dawki, jaką otrzymuje pacjent podczas badania
ISTNIEJEOD 1989R.
OŚRODEK BADAŃ i ANALIZ „PP”
Marek Zając i Artur Zając s.c.
ul. prof. Michała Bobrzyńskiego 23A/U2, 30-348 KRAKÓW,
fax: +48 12 202 04 77, tel.: +48 603 18 77 88,
e-mail:
– testy specjalistyczne aparatury rentgenowskiej (stomatologia,
radiografia, fluoroskopia, mammografia, tomografia komputerowa),
– pomiary dozymetryczne w środowisku pracy i w środowisku
w otoczeniu aparatów rtg,
– projekty pracowni rtg wraz z obliczaniem osłon stałych,
– szkolenia z zakresu wykonywania testów podstawowych,
– opracowujemy dokumentację Systemu Jakości w pracowniach rtg.
– natężenia pola elektromagnetycznego (m.in. rezonans magnetyczny),
– hałasu i drgań
– natężenia i równomierności oświetlenia na stanowiskach pracy i oświetlenia
awaryjnego,
– promieniowania optycznego nielaserowego (180–3000 nm): nadfioletowe,
widzialne (w tym niebieskie), podczerwone,
– promieniowania laserowego,
– pobieranie prób powietrza oraz oznaczanie zawartości pyłu
całkowitego i respirabilnego.
WYKONUJEMY
PONADTO WYKONUJEMY POMIARY:
POSIADAMY AKREDYTACJĘ NR AB 286
reklama
