Page 47 - IFM 1 2013 - web całe

Inżynier i Fizyk Medyczny 1/2013 vol. 2
radiologia / radiology artykuł naukowy / scientific paper
45
początku podania środka kontrastowego przydatna jest do
różnicowania gruczolaków [1]. Metoda badania z opóźnie-
niem wymaga zaplanowania zakresu badania i czasu opóź-
nienia od początku iniekcji środka kontrastowego do startu
skanowania, a także dodatkowych okien, doboru grubości
warstw oraz przepływu i ilości środka kontrastowego, zgod-
nie ze wskazaniami klinicznymi i stanem pacjenta [5].
Badanie z monitorowaniem
napływu środka kontrastowego
Do oceny naczyń w badaniach angio-TK najczęściej stosuje
się tzw. technikę bolusa czasowego (technika śledzenia bo-
lusa). W zależności od producentów tomografów kompute-
rowych różni się ona nazwą, np. w aparatach firmy General
Electric występuje jako funkcja SmartPrep, w aparatach
firmy Siemens jako Bolus i.v. Stosowanie tej opcji umożliwia
monitorowanie w czasie rzeczywistym napływu kontrastu
do wybranego obszaru zainteresowania ROI (Region of In-
terest), co wpływa na stopień wysycenia i ma związek z dia-
gnostyką poszczególnych schorzeń. Jest to standardowa
opcja, która pozwala na monitorowanie w określonym czasie
wzmocnienia środkiem kontrastowym w wybranym obsza-
rze anatomicznym (np. aorta, pień płucny, lewy przedsionek
serca itd.) znajdującym się w zakresie badania. Monitorowa-
nie napływu kontrastu odbywa się za pomocą skanowania
niskimi dawkami aż do momentu, gdy wzmocnienie osiągnie
określoną wartość jednostek Hounsfielda i operator roz-
pocznie skanowanie. Aby właściwie przeprowadzić monito-
rowanie, należy prawidłowo dobrać następujące parametry:
––lokalizację skanowania – czyli poziom, na którym moni-
torowany jest napływ kontrastu (np. w badaniu klatki
piersiowej skan na poziomie rozwidlenia tchawicy i po-
działu pnia płucnego na prawą i lewą tętnicę płucną),
––odstęp czasowy pomiędzy poszczególnymi obrazami wy-
świetlanymi w czasie monitorowania napływu kontrastu
– (np. co 1 s),
––prógwzmocnienia – wartość wzmocnienia kontrastemw jed-
nostkachHounsfieldawobszarze zainteresowania ROI,
––czas rozpoczęcia skanowania po fazie monitorowania –
czyli czas, w którym stół przesunie się do początku za-
planowanego skanowania i rozpocznie skanowanie [6].
Początkowy etap badania odbywa się przed podaniem
kontrastu i ma na celu uzyskanie pojedynczego obrazu, na
którym określa się obszar zainteresowania (ROI), np. w przy-
padku badania angiografii TK jamy brzusznej skan wyjścio-
wy wykonuje się na wysokości kopuł przepony, a obszarem
zainteresowania jest aorta brzuszna, w której kontroluje się
napływ kontrastu i poziom wysycenia aorty. Zanim jednak
nastąpi skan wyjściowy, należy zaplanować całe badanie. Po
wykonaniu skanów referencyjnych (scout, topogram ) można
przeprowadzić skanowanie bez kontrastu, ustawiając wcze-
śniej pożądane zakresy badania, ewentualnie można przejść
od razu do serii z kontrastem z zastosowaniem funkcji mo-
nitorowania. Po ustawieniu standardowych opcji, takich
jak zakres badania, warstwy czy dodatkowe rekonstrukcje
(np. okno płucne, kostne), należy wybrać odpowiednie usta-
wienia monitorowania. Miejsce monitorowania napływu
kontrastu można ustawić na dwa sposoby: wpisując ręcznie
wartość poziomu skanowania z serii bez kontrastu (zwykle
bardziej precyzyjna metoda) lub po włączeniu lokalizatora,
za pomocą pojedynczej linii (oznaczającej miejsce skanu),
którą ustawia się na topogramie w wybranym miejscu.
Lokalizacja jest bardzo ważna, ponieważ w tym miejscu są
generowane obrazy podczas monitorowania oraz umiesz-
czany jest ROI. Wartość mA powinna być jak najmniejsza.
Kolejnym ważnym parametrem jest opóźnienie. Określa on
czas w sekundach i od niego rozpoczyna się monitorowanie
napływu kontrastu (np. jeżeli zostanie ustawiony na 10 s,
tzn., że po 10 s od początku iniekcji środka kontrastowego
pojawi się pierwszy skan monitorujący napływ kontrastu
w danym obszarze). Odstęp pomiędzy skanami decyduje,
co ile sekund wyświetli się kolejny skan monitorujący. Przy
ustawieniu odstępu 1 s, kolejny skan będzie pojawiał się
po sekundzie przerwy. Kolejnym parametrem jest poziom
wzmocnienia w jednostkach Hounsfielda, który decyduje
o tym, w której sekundzie w danym obszarze zainteresowa-
nia ROI wzmocnienie uzyskało pożądaną wartość jednostek.
Ostatnim parametrem wymagającym właściwego doboru
jest opóźnienie diagnostyczne, które zapewnia czas na ruch
stołu do lokalizacji początkowej zaplanowanego zakresu
badania i przygotowanie do skanowania. Czas może być
ustawiony ręcznie lub wygenerowany automatycznie przez
system. W przypadku ręcznego ustawiania muszą zostać
uwzględnione wymagania kliniczne i czas na instrukcje doty-
czące oddychania. Należy pamiętać, że wszystkie ustawienia
Fot. 1. Topogram klatki piersiowej z lokalizatorem w postaci pojedynczej linii w celu
ustawienia miejsca skanu dla fazy wyjściowej i tym samym miejsca skanowania pod-
czas monitorowania. W badaniu klatki piersiowej ustawiony na poziomie rozwidlenia
tchawicy i podziału pnia płucnego na tętnice płucne: prawą i lewą.