vol. 6 6/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
352
wydarzenia
\
events
stwierdzić iż w metodach Gamma Knife i VMAT minimalne daw-
ki są bardzo niewielkie. Dawki maksymalne są w Gamma Knife
o 1-2 Gy wyższe w stosunku do VMAT, tj. około 8-17% dawki tera-
peutycznej. Dawki średnie w obu przypadkach są bardzo zbliżo-
ne do siebie, różnią się setnymi częściami wartości.
Podsumowując obie metody, można zauważyć konieczność
analizy rożnych parametrów ilościowych jakości planów lecze-
nia, by wybrać najkorzystniejszą z punktu widzenia pacjenta me-
todę leczenia. Wstępne wyniki badań planów wykonanych dla
10 pacjentów sugerują, że metoda Gamma Knife jest dla opo-
niaków wewnątrzczaszkowych korzystniejsza niż VMAT. Jak do-
tychczas, Gamma Knife jest najkorzystniejszym urządzeniem do
napromieniania zmian nowotworowych o małych objętościach
(średnica do 4 cm) znajdujących się w mózgu. Technika VMAT
jest dobrą metodą napromieniania, jeżeli chodzi o większe
zmiany nowotworowe znajdujące się w mózgu, pozwala łatwiej
osiągnąć jednorodność dawki w obszarze napromieniania oraz
stosowana jest do leczenia nowotworów w innych lokalizacjach.
Literatura
1.
J. Regis, M. Tamura, C. Guilltot, X. Muracciolle, M. Nagaje, D.
Porchero:
Radiosurgery of the head and neck with the world’s first
fully robotized 192 Cobalt-60 sources Leksell Gamma Knife Per-
fexion in clinical use
, France.
2.
M. Teoh, C.H. Clark, K. Wood, S. Whitaker, A. Nisbet:
Volumetric
modulated arc therapy: a review of current literature and clinical
use in practice
, An International Journal of Radiology, Radiation
Oncology and all related sciences, 2011.
3.
N. Kosiak:
Ocena konformalności planów leczenia metodą Gamma
Knife oraz porównanie z możliwościami konwencjonalnych akcele-
ratorów medycznych
, praca magisterska, 2017.
Michał Janik
1
, Aleksandra Klimas
1
, Grzegorz Żygliński
1
,
Marcin Hutnik
2
1
Zakład Fizyki Medycznej, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Spec-
jalistyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza,
e-mail:
2
Zakład Radioterapii, Zagłębiowskie Centrum Onkologii, Szpital Specjal-
istyczny im. Sz. Starkiewicza, ul. Szpitalna 13, 41-300 Dąbrowa Górnicza
Streszczenie
Nowotwory głowy i szyi stanowią około 6% wszystkich nowo-
tworów diagnozowanych w Polsce [1]. Dotyczą one m.in.: jamy
ustnej, gardła i języka. Jedną z metod ich leczenia jest radiote-
rapia. Wiele schematów leczenia wymaga elektywnego napro-
mienienia układu chłonnego szyi do dawki 50 Gy [2]. Powoduje
to potrzebę napromienienia targetu o dużej objętości, z jedno-
czesnym oszczędzeniem narządów krytycznych (rdzeń kręgowy,
przyusznice, krtań itp.). Zaburzenia połykania, kserostomia,
obrzęk krtani to niektóre z powikłań popromiennych, które
mogą powstać po radioterapii [3]. Obniżają one poważnie kom-
fort życia pacjenta. Praca ma na celu przedstawienie korzyści
techniki SFAT (
Split Fields Arc Therapy
).
Spośród wszystkich pacjentów leczonych w latach 2014-2017
wybrano przykładową grupę, u której napromieniano okoli-
cę głowy i szyi. Rozpisano im odpowiednie schematy leczenia,
których wspólną cechą była konieczność elektywnego napro-
mienienia układu chłonnego szyi do dawki 50 Gy. Dla każdego
pacjenta przygotowano dwa dynamiczne plany leczenia (Rapid
Arc): jeden z dwoma pełnymi łukami z wykorzystaniem całego
pola, natomiast drugi plan wykorzystujący technikę SFAT. Oby-
dwa plany tworzone były w programie Eclipse, z zastosowaniem
algorytmu AAA, z wykorzystaniem kolimatora wielolistkowego
MLC 120 HD. Dla każdego pacjenta porównano parametry oby-
dwu planów.
Porównanie dwóch sposobów tworzenia planów pozwoliło
na zaobserwowanie, że plany z wykorzystaniem metody SFAT
wykazują lepsze pokrycie targetu oraz lepiej spełniają parame-
try planu radioterapeutycznego V95, V101.5. Dodatkowo po-
zwalają na lepszą ochronę organów krytycznych, m.in. ślinianek
przyusznych, krtani i kanału kręgowego.
Technika SFAT jest interesującą metodą realizacji dynamicz-
nych planów RapidArc, która pozwala na stworzenie bardziej
optymalnego planu leczenia. Technika ta wydaje się być dobra
dla obszarów leczenia, gdzie dopasowanie dawki do targetu
musi być bardzo wysokie, ze względu na bliskość i mnogość wy-
stępowania w pobliżu organów krytycznych.
Słowa kluczowe:
nowotwory szyi i głowy, terapia dynamiczna,
RapidArc, SFAT
Abstract
Head and neck cancers consist about 6% of all cancer diseases
diagnosed in Poland [1]. They concern: mouth cavity, larynx, ton-
gue etc. One of method of therapy in these cases is radiothe-
rapy. A lot of therapy schemes require elective radiotherapy of
neck’s lymphatic system up to dose 50 Gy [2]. There is a need
of irradiation a large volume target with simultaneously protec-
tion of Organ at Risk (OAR): spinal cord, larynx etc. Swallowing
disorders, xserostomia, larynx swelling are complications which
could arise after therapy [3] and could truly decrease a comfort
of patient’s life. The point of this article is to show the advanta-
ges of SFAT technique.
Among all patients treated in 2014-2017, the group with head
and neck’s cancer was chosen. They got appropriate schemes of
therapy, which required elective radiotherapy of neck’s lympha-
tic system to dose 50 Gy. For each patient two dynamic plans
(Rapid Arc) were prepared: first using two full arcs with full field,
and second with using SFAT technique. Both plans were created
with Eclipse software with using AAA algorithm and 120 HD
MLC Collimator. For each patient the comparison of plan para-
meters were performed.
The comparison of two radiotherapy techniques allowed to
notice that SFAT plans feature target covering better and gre-
atly improved radiotherapy plan parameters: V95, V101.5. Fur-
thermore in proposed SFAT technique crucial OARs like spinal
cord or larynx are better protected.
Technika SFAT: Split Fields Arc Therapy w dynamicznej
radioterapii nowotworów okolicy głowy i szyi
Split Fields Arc Therapy (SFAT) in dynamic radiotherapy for head
and neck cancer
