Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2017 vol. 6
347
wydarzenia
/
events
optymalizację, górna części targetu jest dzielona na kolejne
podsekcje: głowę, klatkę piersiową, miednicę oraz osobno na
każdą kończynę górną. Plany obliczane są za pomocą systemu
planowania leczenia Eclipse, v. 13.6.23. Zwykle stosuje się 8-10
łuków w 4-6 izocentrach dla górnej części pacjenta i 5-6 łuków
w 3 dolnych izocentrach dla kończyn dolnych pacjenta. Stan-
dardowy kąt kolimatora to 90 stopni ze względu na łączenia pól
oraz możliwość efektywniejszej ochrony struktur krytycznych,
jak to zaprezentowano na lewej stronie Fot. 3.
Kości kończyn górnych napromieniane są wycinkami łuków
(około 180 stopni, Fot. 3) o lekko skręconym kącie kolimatora
(do 5 stopni). Optymalizacja jest jednoczasowa dla wszystkich
wiązek w danym planie. Do obliczeń ostatecznego rozkładu
dawki używany jest algorytm Anisotropic Analytical Algorithm
i siatka obliczeniowa o rozdzielczości 2,5 mm. Weryfikację dozy-
metryczną dla każdego izocentrum przeprowadza się za pomo-
cą matrycy detektorów MapCHECK (Sun Nuclear Corporation,
Melbourne, FL, USA). Przyjęte parametry dla indeksu gamma
to 3%/3mm przy co najmniej 90% punktów spełniających kryte-
rium.
Po ułożeniu pacjenta w pozycji terapeutycznej wykonuje się
dwa ortogonalne zdjęcia kilowoltowe regionu głowy. Następnie
przesuwa się pacjenta o określoną długość do regionu miednicy
i tam sprawdza poprawność ułożenia drugą parą zdjęć kilowol-
towych.
Podsumowanie
Oba systemy planowania leczenia wykorzystują do obliczeń
klastry. W przypadku TT wykorzystywana jest macierz o dwu
jednostkach, z których każda zawiera czterordzeniowy procesor
sterujący, 6 GB pamięci operacyjnej i 500 GB przestrzeni dys-
kowej. Właściwe obliczenia są wykonywanie za pomocą zawie-
rającej 448 rdzeni i 6 GB pamięci karty graficznej Tesla, dzięki
czemu czas optymalizacji wynosi 3-5 godzin. Ponieważ w czasie
optymalizacji obliczany jest rozkład dawki, jego wyznaczenie
nie zajmuje dodatkowego czasu. W przypadku techniki VMAT
obliczenia są przeprowadzane w klastrze obliczeniowym, skła-
dającym się z 15 serwerów obliczeniowych FAS, z których każdy
jest wyposażony w dwa 12-rdzeniowe procesory Intel Xeon (2,5
GHz) oraz 64 GB pamięci RAM. Czas pojedynczej optymalizacji
dla górnej części targetu wynosi około 2-3 godzin, a obliczenia
rozkładu dawki w przestrzeni – około 30 minut dla opisanych
powyżej wartości siatki obliczeniowej. Ponieważ dla tomotera-
pii często wystarcza jedna optymalizacja, jak również nie jest
konieczne przygotowanie dodatkowych podstruktur, ułatwia-
jących optymalizację rozkładu dawki, oraz odpowiednio dobra-
nych zestawów wiązek, proces planowania jest krótszy i mniej
pracochłonny.
Dla TT czas napromieniania jest rzędu 30-40 minut dla pierw-
szego planu i około 15 minut dla regionu kończyn dolnych pa-
cjenta i wymaga tylko jednego wejścia personelu do środka,
w celu zmiany orientacji pacjenta, co trwa mniej niż 10 minut.
W przypadku użycia klasycznego akceleratora konieczne jest
częste wchodzenie do pomieszczenia terapeutycznego w celu
ustawienia kolejnych izocentrów, a następnie wykonania obra-
zowania. Zatem, o ile czas włączenia promieniowania jest krótki,
bo rzędu 20-30 minut, to cały seans trwa około 1,5-3 godzin, wli-
czając w to zmianę ułożenia pacjenta.
Biorąc pod uwagę krótszy i nieco mniej pracochłonny proces
planowania, mniej czasochłonną kontrolę jakości oraz wyraźnie
krótszy czas seansu, tomoterapia jest techniką z wyboru przy
napromienianiu całego szpiku w Centrum Onkologii – Instytu-
cie, Oddział w Gliwicach. Plany na akcelerator klasyczny są ko-
niecznością, aby w razie awarii aparatu do tomoterapii pacjent
nie miał przerwanego procesu leczenia.
Literatura
1.
-
lektywnego-napromieniania-szpiku-calego-ciala.html.
2.
-
gy/article/view/NJO.2014.0052/34036.
3.
R. Corvò, M. Zeverino, S. Vagge, S. Agostinelli, S. Barra, G. Tac-
cini et al.:
Helical tomotherapy targeting total bone marrow after
total body irradiation for patients with relapsed acute leukemia
undergoing an allogeneic stem cell transplant
, Radiother Oncol,
98(3), 2011, 382-386.
4.
A. Fogliata, L. Cozzi, A. Clivio, A. Ibatici, P. Mancosu, P. Navarria
et al.:
Preclinical assessment of volumetric modulated arc therapy
for total marrow irradiation
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, 80(2),
2011, 628-636.
5.
B. Aydogan, M. Yeginer, G.O. Kavak, J. Fan, J.A. Radosevich, K.
Gwe-Ya:
Total marrow irradiation with rapidarc volumetric arc the-
rapy
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, 81(2), 2011, 592-599.
Fot. 3
Lewa strona prezentuje geometrię ustawiania dwu górnych izocentrów oraz łączenie poszczególnych łuków, z charakterystycznym nakładaniem się pól. Prawy rysu-
nek prezentuje cztery izocentra dla głowy oraz tułowia pacjenta (źródła promieniowania po prawej stronie rysunku) i dwie kolejne wiązki dla kości długich kończyn górnych
(źródło promieniowania po lewej stronie rysunku)
