Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2015 vol. 4
99
artykuł
/
article
radioterapia
/
radiotherapy
Wstęp
We współczesnej radioterapii (RT) wykorzystuje się najczęściej
oddziaływanie fotonów i elektronów w napromienianym ośrod-
ku. Techniki planowania i realizowania radioterapii stają się co-
raz bardziej złożone i wymagają coraz to nowszych sposobów
weryfikacji. Najpowszechniej w RT stosuje się wiązki fotonów.
W artykule omówiono techniki weryfikacji planów leczenia wy-
korzystujących wiązki promieniowania X, generowane w linio-
wych akceleratorach medycznych.
Kontrola planów radioterapeutycznych jest uwarunkowana
rodzajem zaplanowanej do realizacji techniki lecze-
nia. Inne sposoby weryfikacji będą zastosowane
w przypadku standardowych technik konformal-
nych, inne w przypadku technik dynamicznych z mo-
dulacją intensywności wiązki. Techniki konformalne,
czyli dostosowawcze, to wszystkie techniki radiote-
rapii pozwalające dostarczyć dawkę promieniowania
jonizującego w precyzyjny sposób. Kształt izodoz
uzyskany w tych technikach jest ściśle dostosowa-
ny do kształtu napromienianego obszaru. Techniki
dynamiczne są rodzajem zaawansowanych technik
konformalnych, które poprzez dynamiczne użycie
kolimatora wielolistkowego oraz w niektórych tech-
nologiach również zmienności mocy wiązki, pozwa-
lają jeszcze bardziej wymodelować rozkład dawki
i w jeszcze większym stopniu ochronić tkanki zdrowe
[1-3]. Przykładem tego rodzaju technik jest technika
IMRT (
Intensity Modulated Radiation Therapy
) i VMAT
(
Volumetric Modulated Arc Therapy
).
Zalecenia dotyczące kontroli planów leczenia
zawarte są między innymi w dokumencie wydanym
przez ESTRO –
European Society for Radiotherapy and Oncology
,
w publikacjach ASTRO –
American Society for Radiation Oncology
oraz AAPM –
American Association of Physicists in Medicine
[1,2,4]
Wiele lat stosowania tych technik w ośrodkach onkologicznych
wymusiło również na użytkownikach tworzenie własnego opro-
gramowania oraz opracowywanie własnych metod i procedur
kontroli jakości [5-10].
Metody kontroli planów leczenia można podzielić na proce-
dury przeprowadzone przed leczeniem i w trakcie leczenia cho-
rego. W ich skład wchodzą procedury obliczeniowe, pomiarowe
oraz informatyczne (Rys. 1).
Przegląd metod weryfikacji
konformalnych planów
radioterapeutycznych
Aleksandra Grządziel
1
, Barbara Bekman
1
, Janusz Winiecki
2
, Krzysztof Ślosarek
1
1
Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach,
Wybrzeże A.K 15, 44-101 Gliwice, tel. +48 32 278 80 71, e-mail:
2
Zakład Fizyki Medycznej, Centrum Onkologii, ul. I. Romanowskiej 2, 85-796 Bydgoszcz,
Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK w Toruniu
Rys. 1
Podział metod weryfikacji planów leczenia prowadzonych na różnych etapach przygotowania chorego i reali-
zacji radioterapii
