vol. 5 6/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
340
kardiologia
\
cardiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
sekwencji powodująca często występowanie artefaktów
oraz konieczność długiego czasu zatrzymania oddechu
przez pacjenta (25-30 s) ogranicza przydatność tej metody
w badaniu rezerwy wieńcowej. Przyszłością dla ASL może
być wykorzystanie wysokopolowych skanerów MR [22];
3)
metoda BOLD (
Blood Oxygen Level Dependent
) – wyko-
rzystywana głównie w neuroradiologii, w której jako en-
dogenny kontrast wykorzystuje hemoglobinę. Utleno-
wana hemoglobina jest diamagnetykiem (umieszczona
w zewnętrznym polu magnetycznym indukuje pole osła-
biające jego działanie), natomiast hemoglobina odtleno-
wana jest paramagnetykiem (w zewnętrznym polu ma-
gnetycznym indukuje pole z nim zgodne). Wynikają z tego
różnice pomiędzy sygnałem z obszaru mięśnia sercowego
z zachowaną rezerwą wieńcową a sygnałem z obszaru nie-
dokrwionego. Metoda ta obecnie jest przedmiotem badań
doświadczalnych [22].
PET/SPECT
SPECT (
Single-Photon Emission Computed Tomography
), czyli to-
mografia emisyjna pojedynczego fotonu, jest szybką, dostępną
i nieinwazyjną metodą oceny perfuzji wieńcowej. Cechuje się
ona wysoką czułością i swoistością. Jako znaczniki do obrazo-
wania wykorzystuje się chlorek talu (Tl-201m) oraz radiofar-
maceutyki znakowane technetem-99m. Zwykle preferowane
są te drugie ze względu na niższą cenę, lepszą rozdzielczość
otrzymanego obrazu oraz krótszy czas półtrwania [23]. Perfuzję
mierzy się poprzez ocenę regionalnego wychwytu znacznika na
badanym obszarze, porównując ze sobą wartości próby obcią-
żeniowej i spoczynkowej. Krytyczne niedokrwienie objawia się
ubytkiem perfuzji w obu przeprowadzonych próbach. Chorzy
z odwracalnym niedokrwieniem mięśnia sercowego na pozio-
mie ponad 10% jego masy to grupa, która potencjalnie odniesie
korzyści z leczenia rewaskularyzacyjnego [11]. Badanie SPECT
nie jest jednak wolne od artefaktów, które objawiają się jako
lokalne zaburzenia perfuzji, a spowodowane są osłabieniem
sygnału przez tkanki miękkie klatki piersiowej. Swoistość tej
metody ograniczają także bloki odnogi pęczka Hisa, kardiomio-
patia rozstrzeniowa i przerostowa. W tych przypadkach ubytek
sygnału ze zgromadzonego znacznika nie musi być wynikiem
braku perfuzji danego obszaru mięśnia. Najnowsze aparaty do
tomografii emisyjnej połączone są z gammakamerą i posiadają
możliwość bramkowania sygnałem EKG (GSPECT). Pozwala to na
ocenę w trakcie jednego badania zarówno perfuzji, jak i parame-
trów czynnościowych lewej komory serca [23].
Pozytonowa tomografia emisyjna PET (
Positron Emission To-
mography
) charakteryzuje się lepszą jakością obrazowania oraz
dokładnością w porównaniu ze SPECT. Podobnie jak w poprzed-
niej metodzie, badanie polega na podaniu znakowanej radio-
izotopem substancji (najczęściej
13
N-NH
3
, a także 11-węgiel,
18-fluor i 82-rubid). Znaczniki te dzieli się na metaboliczne
i przepływowe. Pierwsze z nich służą do monitorowania proce-
sów biologicznych zachodzących w komórkach serca. Najszerzej
wykorzystywanym w tym celu związkiem jest 18F-fluorodeok-
syglukoza. Badanie to pozwala przede wszystkim na odróżnie-
nie nieżywotnych części mięśnia sercowego od zamrożonych
lub ogłuszonych, a więc wciąż żywotnych komórek. Znaczniki
przepływowe natomiast to między innymi amoniak znakowany
13-azotem oraz woda znakowana 15-tlenem. Ich gromadzenie
w komórkach mięśnia sercowego jest proporcjonalne do wiel-
kości przepływu wieńcowego, co pozwala określić regionalne
zaburzenia perfuzji [11, 23]. PET, w odróżnieniu od SPECT, po-
zwala na ilościową ocenę przepływu krwi przez tętnice wieńco-
we wml/min/g tkanki. Dzięki temu badanie tą metodą jest szcze-
gólnie przydatne u pacjentów z chorobą wielonaczyniową, gdyż
pozwala określić ogólny poziom niedokrwienia [11].
Obie wyżej wymienione metody charakteryzują się małą
rozdzielczością, niepozwalającą na dokładne umiejscowienie
otrzymanych widm. Rozwiązaniem tego problemu są coraz bar-
dziej rozpowszechnione hybrydowe skanery PET-CT i SPECT-CT,
umożliwiające komputerową fuzję obrazów z obu urządzeń.
Dzięki temu można otrzymać wynik badania łączący szczegó-
łowość anatomiczną tomografii komputerowej z informacjami
o metabolizmie pochodzącymi z PET [23].
Podsumowanie
Ocena rezerwy wieńcowej jest niezbędnym parametrem służą-
cym to planowania leczenia i wpływającym na rokowanie osób
z chorobą niedokrwienną serca. Każda z dostępnych metod
wnosi cenne informacje, a wybór konkretnego sposobu zmie-
rzenia rezerwy wieńcowej zależy przede wszystkim od dostęp-
ności metody w danym ośrodku oraz od stanu pacjenta. Złotym
standardem w ocenie perfuzji mięśnia sercowego jest obecnie
badanie za pomocą PET, jednak jego wysoki koszt i mała dostęp-
ność są znacznym utrudnieniemw zastosowaniu klinicznym [24].
Coraz większe rozpowszechnienie oraz możliwość jednoczesnej
oceny perfuzji i funkcji mięśnia sercowego zarówno w całości,
jak i jego części, przyczynia się do częstszego wykorzystywania
rezonansu magnetycznego w diagnostyce chorób serca. Bada-
nia porównujące czułość MRI i PET w ocenie mikrokrążenia nie
wykazały istotnych różnic pomiędzy tymi metodami [25-27]. Me-
tody ergometryczne są szeroko stosowane w celu ceny rezerwy
wieńcowej ze względu na ich nieinwazyjność i szeroką dostęp-
ność, jednak trzeba mieć na uwadze ich półilościowy charakter,
ograniczenia ich stosowania oraz niską czułość i swoistość [8, 9].
Ocena stopniowej rezerwy przepływu (FFR), mimo swojej inwa-
zyjności, jest szeroko wykorzystywana w pracowniach hemody-
namicznych, a jej wynik często ma decydujący wpływ na wybór
dalszego postępowania z pacjentem.
