Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2016 vol. 5
227
artykuł
/
article
podjęcie zatrudnienia, dużą rolę odgrywa tu również wiek.
Przekłada się to na obniżenie aktywności zawodowej. Pozytyw-
nym aspektem jest fakt, iż z dochodów z pracy utrzymywało się
12,3% osób niepełnosprawnych (łącznie z pracy najemnej i na
rachunek własny). Wraz ze zmniejszaniem się ograniczeń spraw-
ności obserwuje się spadek odsetka osób utrzymujących się
z niezarobkowego źródła, a wzrost utrzymujących się z pracy.
Spośród występujących grup schorzeń jako przyczynę całko-
witego ograniczenia sprawności wymieniane były najczęściej
uszkodzenia i choroby narządów ruchu (33,5%), inne schorzenia
osobno niewymienione (23,7%) oraz schorzenia neurologiczne
(23,1%). Istnieje ścisły związek pomiędzy występującymi scho-
rzeniami a ograniczeniem sprawności.
Mali bohaterowie codzienności –
o dzieciach niepełnosprawnych w Polsce
Odrębną grupą pacjentów niepełnosprawnych są dzieci. Odno-
sząc się do definicji przyjętej wNarodowymSpisie Powszechnym
2011 roku, za dziecko niepełnosprawne uznaje się osobę w wie-
ku od 0 do 15 lat, która posiada aktualne orzeczenie o niepeł-
nosprawności. Jako niepełnosprawne uznano także dzieci bez
prawnego orzeczenia, ale odczuwające ograniczenia sprawności
w wykonywaniu czynności podstawowych dla swojego wieku.
W 2011 roku liczba niepełnosprawnych dzieci w wieku 0-15 lat
wyniosła 184,8 tys. (stanowiły one 3,0% ogółu dzieci w tym
wieku).
Wraz z wiekiem rośnie odsetek dzieci niepełnosprawnych. Do
drugiego roku życia wynosi on poniżej 2%, dla 3-5-latków waha
się pomiędzy 2,1% a 2,8%, dla dzieci powyżej 6 roku życia kształ-
tuje się na poziomie od 3,0% do 3,8%.
Zdecydowanawiększość dzieci (159,4 tys., tj. 86%) doświadcza
utrudnień w wykonywaniu codziennych obowiązków. Spośród
nich najwięcej (73%) odczuwa ograniczenia niepełnosprawno-
ści w umiarkowanym stopniu. Znacznie mniej (17%) wskazuje na
poważne ograniczenia w wykonywaniu codziennych czynności,
natomiast 9,4% dzieci ma całkowite ograniczenia sprawności.
Wśród schorzeń wpływających na ograniczenia związane ze
zwykłym funkcjonowaniem występują: choroby typu neuro-
logicznego (20%), związane z dysfunkcją ruchu (14%), a także
z dysfunkcjami wzroku (8%), słuchu (6%) i chorobami układu krą-
żenia (5,5%). Przy czym najczęściej – bo aż 46% dzieci – cierpi na
schorzenie określane jako „inne”, czyli niemieszczące się w żad-
nej z podanych wyżej grup.
Badania osób niepełnosprawnych
Instytucjami, które stanowią przestrzeń wsparcia dla osób nie-
pełnosprawnych i ich rodzin, są fundacje. Przeprowadzono
rozmowy z przedstawicielami fundacji z województwa pomor-
skiego. Były to: Polskie Towarzystwo Stwardnienia Rozsianego,
Fundacja MIKI – Centrum Rehabilitacji, SPON Sopot, Spraw-
ni Inaczej, Fundacja Oparcia Społecznego, Fundacja Pomocy
Głuchoniesłyszącym, Gdańskie Stowarzyszenie Inwalidów
Narządu Ruchu Solidarność, Fundacja Aktywnej Rehabilitacji,
Fundacja Pomóż i Ty, Fundacja Marka Kamińskiego, Fundacja Żyj
z Pompą. Podopiecznymi wymienionych fundacji są osoby z ura-
zami rdzenia kręgowego, upośledzeniem umysłowym, poraże-
niem mózgowym, zespołem Aspargera, autyzmem, stwardnie-
niem rozsianym i poruszające się na wózkach inwalidzkich. Dla
tych osób oraz ich opiekunów najbardziej uciążliwymi sytuacja-
mi z życia codziennego są: bariery architektoniczne dla osób po-
ruszających się na wózku, w tym nieprzystosowanie szkół i urzę-
dów, brak pieniędzy na sprzęt medyczny, bariery w komunikacji
miejskiej, wychodzenie z domu oraz zakupy.
Porównując te odpowiedzi z charakterystyką osób niepełno-
sprawnych w Polsce, można przypuszczać, iż przełamanie barier
sprzętowych i architektonicznych w pewnym stopniu przełoży
się na wzrost wskaźników wykształcenia, a w dalszej perspekty-
wie zatrudnienia. Zmianę na korzyść można dostrzec w latach
2002-2011. Okres ten wiązał się m.in. ze wzmożoną aktywnością,
w tymwydatkowaniem środkóww ramach programów unijnych,
które miały na uwadze potrzeby osób niepełnosprawnych.
O środowisku medycznym
Osoby niepełnosprawne, pacjenci wraz z ośrodkami zdrowia
tworzą szeroko rozumiane środowisko medyczne. Potrzeby pa-
cjentów determinują działania ośrodków, których działalność
opiera się na misji niesienia pomocy. Należy przy tym zauważyć,
że realizacja potrzeb ogranicza się do podstawowego wymiaru,
na który są zabudżetowane środki. Potrzeby pacjentów oraz
osób niepełnosprawnych nie ograniczają się jedynie do minima-
lizowania skutków choroby. Jednak to te potrzeby są punktem
skupienia instytucji medycznych. Szczególną grupą są tu właśnie
osoby niepełnosprawne. Ich potrzeby związane z codzienną ak-
tywnością, mobilnością, pomimo ograniczeń, najczęściej pozo-
stają tylko w ich gestii.
Luka powstała na skutek braku zaspokojonych potrzeb jest
wypełniana przez rynek medyczny oferujący różnego rodzaju
sprzęty pomagające w funkcjonowaniu w codziennym życiu.
Problem, jaki tu się pojawia, to indywidualne podejście do
pacjenta, które łączy się ze spersonalizowaniem sprzętu pod ką-
tem indywidualnych potrzeb, tak zdrowotnych, życiowych, jak
i finansowych. Zakładając, że jednym z ograniczeń w dostępie do
przestrzeni publicznej dla osób niepełnosprawnych jest sprzęt,
można stwierdzić, iż pokonanie tej przeszkody wiąże się z szansą
na aktywizację społeczną osób niepełnosprawnych.
Nauka a biznes vs nauka i biznes
Strefą polskiej gospodarki, która mogłaby stanowić przestrzeń
do szeroko rozumianej współpracy na rzecz osób niepełno-
sprawnych, jest szkolnictwo wyższe, uczelnie. Dlaczego tak
jeszcze nie jest? Jedną z odpowiedzi jest fakt, iż w Polsce domi-
nuje „humboldtowski”, czyli tradycyjny model uczelni. Wiąże się
