vol. 5 4/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
214
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
Pomiar dawki
Ostatnim krokiem z punktu widzenia zatwierdzenia protokołów
stosowanych klinicznie był pomiar dawki. Wykonano pomiar
CTDI dla wszystkich ustawień protokołów klinicznych, przy czym
w pomiarach zastosowano tylko kolimatory S10, M10, L10, któ-
rych wymiar wzdłużny w izocentrum wynosi 13,5 cm. Przy przy-
jętym rozwiązaniu na ograniczenie/kolimację wiązki kV (stale
kolimatory), jest to wymiar najbliższy 10,0 cm. Do pomiaru CTDI
wykorzystano elektrometr z komorą ołówkową (długość czynna
10 cm) oraz fantomy BODY (32 cm) i HEAD (16 cm) (Fot. 11).
kV
mA mS
mAs/frame FOV
CTDIMEASUREMENTS CLINICALPROTOCOL Filter
CENTRAL R
TOP
L
BOTTOM
PERIPH MEAN CTDIw
H&NSFOV [mGy]
100
10
10
0,1
S
S10
S20
F1
1,281 1,425 1,491 1,437 1,397
1,4
1,385
H&N MFOV
100
10
10
0,1
M
M10
M20
F1
1,264 1,361 1,419 1,459 1,281
1,4
1,341
BRAIN
100
40
10
0,4
S
S10
S20
F1
1,645 1,419 0,955 2,304 2,661
1,8
1,772
FASTH&N
100
32
10
0,32
S
S10
S20
F1
1,268 1,109 0,733 1,784 2,330
1,5
1,415
LUNG LEFT CW 120
20
20
0,4
S
S10
S20
F1
2,168 0,353
5,8
6,91 3,740
4,2
3,523
LUNG RIGHT CW 120
20
20
0,4
S
S10
S20
F1
2,048 3,72
6,72 5,28 0,390
4,0
3,368
LUNG/OESOPHAGUS
MIDLINESFOV
120
20
10
0,2
S
S10
S20
F1
1,774 3,56
3,43 3,32 3,265
3,4
2,854
LUNG/OESOPHAGUS
MIDLINEMFOV
120
20
10
0,2
M
M10
M20
F1
1,573 3,117 2,747 2,545 2,651
2,8
2,368
LUNG/OESOPHAGUS
MIDLINELFOV
120
32
10
0,32
L
L10
L20
F1
X
X
X
X
X
X
3,788
LIVER/PANCREAS/SPLEEN
MFOV
120
40
10
0,4
M
M10
M20
F1
3,45 6,27
5,94 5,74 5,360
5,8
5,035
LIVER/PANCREAS/SPLEEN
LFOV
120
64
10
0,64
L
L10
L20
F1
#DZIEL/0!
6,370
BLADDERMFOV
120
40
20
0,8
M
M10
M20
F1
6,82 13,34 11,94 13,64 11,110
12,5
10,612
BLADDERLFOV
120
64
10
0,64
L
L10
L20
F1
#DZIEL/0!
6,370
PROSTATESFOV CW 120
40
10
0,4
S
S10
S10
F1
3,74 7,86
7,08 7,29 6,760
7,2
6,078
PROSTATE MFOV CW 120
40
10
0,4
M
M10
M10
F1
3,33 6,68
6,01 5,44 5,36
5,9
5,025
PROSTATELFOV CW 120
64
10
0,64
L
L10
L10
F1
4,21 8,57
7,61 6,73 6,890
7,5
6,370
LEFTBREAST
100
20
20
0,4
S
S10
S20
F1
1,198 0,206 3,44 4,07 2,168
2,5
2,047
SMALL16CM
PHANTOM
LARGE32CM
PHANTOM
NOTNEEDED - SEEPROSTATELFOV
NOTNEEDED - SEEPROSTATELFOV
Fot. 11
Układ do pomiaru CTDI
Źródło: Opracowanie własne.
Zmierzone CTDI (Tabela 10) wprowadzono do „presetów” dla
poszczególnych protokołów klinicznych. Wszystkie musiały być
zatwierdzone formalnie w ramach zakładu jako takie, które są
używane lokalnie. Wynika to z optymalizacji i zarządzania daw-
ką, która ostatecznie dla każdego z pacjentów jest rejestrowana
w dokumentacji medycznej. Jest to w ramach zasady usankcjo-
nowania używanych dawek dla pacjentów, pochodzących z ob-
razowania kV i MV.
Optymalizacja obrazów 2D –
TORFG18 i fantom RANDO
Proces optymalizacji dla protokołów klinicznych przeprowa-
dzono również dla obrazowania 2D. Protokoły zostały usta-
lone dla poszczególnych obszarów anatomicznych, zgodnie
Tabela 10
CTDI dla protokołów klinicznych
Źródło: Opracowanie własne.
z konsultacjami przeprowadzonymi z użytkownikami systemu
(technikami elektroradiologii). Użyto do tego fantomu TOR18FG
oraz fantomu antropomorficznego RANDO. Dla fantomu TOR
oceniono kontrast i rozdzielczość przestrzenną (Tabela 11). Dla
fantomu RANDO oceniono wizualnie jakość obrazu.
Fot. 12
Fantom TOR18FG i przykładowy obraz dla fantomu TOR18FG (rozdzielczość
przestrzenna)
Źródło:
/ i archi-
wum własne.
Na obrazie testu rozdzielczości ujawnił się artefakt (Fot. 12),
który próbowano skompensować softwarowo poprzez korekcję
bad pixel
map i obrazów
gain
. Nie udało się tego zrobić ze wzglę-
du na to, że sąsiadujące ze sobą linie
bad
pikseli miały skrajnie
różne odpowiedzi. Jedna z nich była „martwa” (czarny kolor),
druga „nadaktywna” (biały kolor). Przy przyjęciu metody korek-
cji poprzez sąsiadujące piksele (wartość średnia) taki układ linii
źle funkcjonujących pikseli nie daje się skompensować softwa-
rowo. Był to następny argument do zawnioskowania o wymianę
panelu obrazowego.
