vol. 6 2/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
72
radiologia
\
radiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
brak prawidłowego centrowania może wpłynąć na zwiększenie
pola wiązki pierwotnej, a tym samym większą dawkę promienio-
wania otrzymywaną przez pacjenta (Fot. 2).
A.
B.
Fot. 2
Radiografia klatki piersiowej w projekcji tylno-przedniej. A. Prawidłowe cen-
trowanie i kolimacja (DAP 2,7 cGy ∙ cm
2
). B. Nieprawidłowe centrowanie i kolimacja,
osłona z materiału pochłaniającego w polu wiązki (DAP 4,7 cGy ∙ cm
2
)
Źródło: Radiogramy z archiwum Zakładu Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Kli-
nicznego w Białymstoku.
W badaniu Debess i wsp. z wykorzystaniem antropomor-
ficznego fantomu i detektorów termoluminescencyjnych do-
wiedziono, że dawka w okolicy żołądka wzrasta o 25% przy
przesunięciu granicy kolimacji o 10 cm kaudalnie od poziomu
wyznaczonego przez kąty przeponowo-żebrowe [16].
Hofmann i wsp. wskazują na konieczność rozpatrywania błę-
dów kolimacji jako błędu centrowania i/lub pozycjonowania [9].
Szczegółowa klasyfikacja błędów umożliwia precyzyjne ustale-
nie potrzeb w zakresie edukacji i doskonalenia pracy elektrora-
diologów i techników elektroradiologii (Fot. 3).
Identyfikacja punktu przecięcia przekątnych radiogramu może
stanowić narzędzie oceny poprawności realizacji radiografii klat-
ki piersiowej. Niewątpliwym ograniczeniem stosowania punktu
padania PC w kontroli jakości zdjęć RTG KLP jest brak możliwości
identyfikacji kręgu piersiowego w miejscu przecięcia przekątnych
radiogramu u pacjentów z wysokim BMI. Zastosowanie techniki
promieni twardychw rentgenodiagnostyce klatki piersiowej wpły-
wa na uzyskanie przenikliwej wiązki. O prawidłowym doborze na-
pięcia anodowego świadczy widoczny w rzucie śródpiersia zarys
trzonówkręgówodcinka piersiowego kręgosłupa oraz zarys żeber
w rzucie cienia serca [17]. Jednakże warunek ten nie jest spełnio-
ny w przypadku pacjentów otyłych. Radiogramy klatki piersiowej
osób otyłych cechują się niską jakością obrazu ze względu na dużą
ilość promieniowania rozproszonego [18-21]. W badaniu zespołu
Chand 34% radiogramów spośród tysiąca stu jeden analizowanych
badań cechował brak wizualizacji kręgosłupa piersiowego w rzu-
cie śródpiersia [22]. To więcej niż w prezentowanym materiale.
Znaczna różnica może wynikać z reprezentacji grupy badanej oraz
parametrów obrazowania stosowanych do wykonania radiogra-
mów, co nie było przedmiotem analizy w tym opracowaniu.
Technika wkreślenia przekątnych radiogramu to prosty i efek-
tywny sposób weryfikacji centrowania. Mimo ograniczeń w przy-
padku radiografii klatki piersiowej u osób otyłych, rekomendu-
jemy to działanie w kontroli jakości radiografii. Jednocześnie
zwracamy uwagę, że bezwzględnie nie można zastosować prze-
cięcia przekątnych radiogramu do identyfikacji punktu padania
promienia centralnego, kiedy można sterować każdą z przesłon
kolimatora niezależnie. Jak również w przypadku kolimacji po-
st-processing. „Wycinanie” obszaru diagnostycznego z radiogra-
mu, gdzie użyto wiązki pierwotnej o większym polu, jest sposo-
bem na ukrycie nieprawidłowości. Praktyka ta jest
in se
naganna,
niezgodna z zasadami ochrony radiologicznej pacjenta.
Wnioski
1.
Najczęściej punkt padania promienia centralnego identyfi-
kowano na poziomie ósmego kręgu piersiowego.
Fot. 3
Radiografia klatki piersiowej w projekcji tylno-przedniej. Błąd kolimacji jako
konsekwencja nieprawidłowego pozycjonowania i centrowania. Błąd pozycjonowa-
nia – linie pośrodkowe ciała pacjenta nie pokrywają się z linią środkową detektora
cyfrowego. Błąd centrowania – punkt padania promienia centralnego poniżej linii
łączącej dolne kąty łopatek.
Źródło: Radiogram z archiwum Zakładu Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Kli-
nicznego w Białymstoku.
