vol. 6 2/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
70
radiologia
\
radiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
Wprowadzenie
Promień centralny (PC) to hipotetyczna linia biegnąca w osi
głównej wiązki promieniowania rentgenowskiego. Punkt pada-
nia PC wyznacza środek pola promieniowania, które ogranicza
układ kolimatora [1].
Elektroradiolodzy i technicy elektroradiologii podczas po-
zycjonowania pacjenta do wykonania danego zdjęcia rentge-
nowskiego, wyznaczając punkt padania promienia centralne-
go, posługują się liniami i płaszczyznami ciała człowieka oraz
anatomicznymi topograficznymi punktami kostnymi. Klasyczne
zdjęcie rtg klatki piersiowej (RTG KLP) wykonywane jest w pro-
jekcji tylno-przedniej (posterio-anterior, PA). Oznaczenie pro-
jekcji określa przebieg promienia centralnego. PC podczas wy-
konywania RTG KLP pada na tylną powierzchnię ciała pacjenta
w linii pośrodkowej tylnej, na wysokości dolnych kątów łopatek
(poziom siódmego kręgu piersiowego, Th7). Promień centralny
przebiega w płaszczyźnie strzałkowej pośrodkowej – od tyłu ku
przodowi ciała pacjenta, prostopadle do detektora obrazu [2].
Inną metodą wyznaczania punktu wejścia promienia central-
nego jest technika kciuk-mały palec. W tym sposobie określenia
PC osoba wykonująca radiografię opiera V palec dłoni o wyro-
stek kolczysty pierwszego kręgu piersiowego (Th1) badanego
pacjenta. Natomiast pozycja kciuka wyznacza punkt centrowa-
nia. Wwiększości przypadków, podczas diagnostyki kobiet krzyż
centratora znajduje się w linii pośrodkowej tylnej, 18 cm w dół
od Th1, a w przypadku mężczyzn – 20 cm [3, 4].
Celempracy była retrospektywna analiza punktu padania pro-
mienia centralnego podczas wykonywania radiogramów klatki
piersiowej.
Materiał i metody
Dokonano retrospektywnej oceny punktu padania promienia
centralnego na 160 radiogramach klatki piersiowej w projekcji
tylno-przedniej. Zdjęcia RTG wykonano w technice cyfrowej
w Zakładzie Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego
w Białymstoku. Radiogramy do analizy wybrano losowo spośród
wykonanych w okresie 1.01.2015-30.06.2015 przy użyciu apara-
tu rentgenowskiego Axiom Aristos FX Plus Siemens. Ustalenie
punktu padania PC przeprowadzono, dokonując wykreślenia
przekątnych radiogramu (Fot. 1) [5].
Miejsce przecięcia przekątnych identyfikowano trzonem
kręgosłupa w odcinku piersiowym. Analizę przeprowadzono na
stacji opisowej do radiografii ogólnej. W badaniu uwzględniono
pole kolimacji, a także wzrost i masę ciała pacjentów w celu obli-
czenia indeksu masy ciała (
body mass index
, BMI). Ze względu na
charakter retrospektywny badania nie uwzględniono typu kon-
strukcyjnego ciała pacjenta.
Zgromadzone dane pogrupowano z wyróżnieniem liczności
i częstości występowania poszczególnych wariantów i wyzna-
czeniu statystyk opisowych (MS Excel 2007).
Fot. 1
Zastosowanie przekątnych radiogramu w identyfikacji trzonu kręgu
piersiowego
Źródło: Radiogram z archiwum Zakładu Radiologii Uniwersyteckiego Szpitala Kli-
nicznego w Białymstoku.
Wyniki
Najczęściej jako punkt padania promienia centralnego zidentyfi-
kowano trzon 8 kręgu piersiowego (n = 61). W dalszej kolejności
trzon 7 (n = 31) i trzon 9 (n = 17). Procentowy udział poszczegól-
nych kręgów zidentyfikowanych w miejscu przecięcia przekąt-
nych radiogramu przedstawiono na rysunku 1.
Rys. 1
Identyfikacja przekątnych analizowanych radiogramów
W analizie najliczniejszą grupę stanowiły radiogramy wykona-
ne kobietom (n = 84; 52,5%) w wieku 23-83 lata (M = 52 lata).
W grupie RTG KLP wykonanych mężczyznom (n = 76; 47,5%)
znajdowały się osoby w wieku 23-87 lat (M = 56 lat). Ilościowy
rozkład identyfikacji kręgu piersiowego w zależności od płci
przedstawiono na rysunku 2.
Wprzypadku 23% radiogramów identyfikacja trzonu kręgowe-
go była niemożliwa ze względu na niski kontrast i brak uwidocz-
nienia szczegółów. Średnia wartość BMI pacjentów, którymwyko-
nano radiogramy o niskim kontraście, była zdecydowanie wyższa
niż w grupie, gdzie interpretacja była możliwa (34,2 vs. 24,4). Tak-
że średnia wartość pola kolimacji radiogramów, gdzie nie udało
