vol. 6 6/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
366
artykuł
\
article
radioterapia
\
radiotherapy
są wprowadzane ręcznie przez użytkownika. Użytkownik jest
obowiązany wskazać urządzenie terapeutyczne, dla którego
wykonywane są obliczenia, energię promieniowania, użyte mo-
dyfikatory, wielkość pola (obliczenia są ograniczone do pól pro-
stokątnych) oraz głębokość radiologiczną punktu, w którym
wykonywane będą obliczenia. Oczywiście należy również podać
dawkę zleconą w punkcie obliczeniowym. Głębokość radiolo-
giczna to głębokość skalowana gęstością tkanki, przez którą
przechodzi promieniowanie. Na rysunku 1 wyjaśniono definicję
głębokości radiologicznej.
leczenia, co pozwala zachować precyzyjną informację o wielko-
ści i kształcie pola. W systemie RadCalc poprawka na moc daw-
ki związana z kształtem i wielkością pola nie jest obliczana jako
całka współczynników rozpraszania po polu terapeutycznym,
co pozwoliłoby uzyskać wysoką precyzję obliczeń tej poprawki.
W obydwu metodach obliczany jest równoważny bok pola kwa-
dratowego, który pozwala na aproksymację współczynnika na
zmianę wielkości i kształtu pola. W każdej z tych metod równo-
ważny kształt pola jest obliczany w sposób odmienny.
Przed klinicznym użyciem obydwa narzędzia do niezależnego
sprawdzania obliczeń liczby jednostek monitorowych, REF i Rad-
Calc były szczegółowo sprawdzone. Sprawdzenie polegało na
obliczeniu liczby jednostek monitorowych w fantomie wodnym,
jako absorbencie, dla wielu pól kwadratowych i prostokątnych, na
wybranych głębokościach każdą metodą i porównaniu wyników
obliczeń z wynikami obliczeń ręcznych oraz wynikami pomiarów.
Dane kliniczne
Analizę przeprowadzono dla 30 planów leczenia pacjentów
z guzami zlokalizowanymi w obszarze klatki piersiowej. Wszyscy
pacjenci leczeni byli techniką 3D – CRT. W zbiorze planów znaj-
dowało się 41 pól dla energii 6 MV oraz 31 pól dla energii 15 MV.
Dla każdego pola wyznaczono liczbę jednostek monitorowych
w systemie planowania leczenia. Następnie obliczano liczbę
jednostek monitorowych z zastosowaniem każdej z metod. Na
rysunku 2 zielonym kolorem zaznaczono punkt, w którym obli-
czano liczbę jednostek monitorowych dla planu.
Q
Rys. 1
Wyjaśnienie pojęcia głębokości radiologicznej
Głębokość radiologiczna wyraża wzór:
d
d
d
d
rad
= ⋅ + ⋅
+ ⋅
ρ
ρ
ρ
1 1 2 2 3 3
Liczba jednostek monitorowych jest wyznaczana następującym
wzorem:
MU
D
MD X,Y
zlec
rad
=
(
)
,
gdzie X, Y to wymiary pola prostokątnego odczytane z proto-
kołu systemu Eclipse. W praktyce głębokość radiologiczna jest
odczytywana również z protokołu systemu planowania leczenia.
RadCalc
Dane wymagane przez system RadCalc są takie same jak dane
wymagane przez program REF. Użytkownik ma do wyboru dwie
metody obliczeniowe: metodę TPR i metodę procentowej dawki
głębokiej. W pierwszym przypadku przed wykonaniem obliczeń,
używając wprowadzonych dawnych w programie RadCalc ge-
nerowane są współczynniki Tissue Phantom Ratio. Istnieje bez-
pośredni związek pomiędzy procentowymi dawkami głębokimi
i współczynnikami TPR, co oznacza zasadniczo, że obydwie me-
tody można uznać za równoważne. W przypadku systemu Rad-
Calc dane do obliczeń są importowane z systemu planowania
Rys. 2
Przykładowy plan leczenia z zaznaczonym punktem obliczeniowym
Prezentacja wyników
Wyniki różnicy obliczeń dla każdego pola są wyrażane jako róż-
nica procentowa wyrażona względem wartości liczby jednostek
monitorowych obliczonych w systemie Eclipse.
∆ =
−
⋅
MU MU
MU
Eclipse
Eclipse
100%
,
gdzie MU, MU
Eclipse
oznaczają odpowiednio liczbę jednostek mo-
nitorowych obliczoną w jednej z trzech uproszczonych metod
i liczbę jednostek monitorowych obliczoną w Eclipsie.
