Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2017 vol. 6
363
radioterapia
/
radiotherapy
artykuł naukowy
/
scientific paper
(ii). W obliczeniach nie uwzględnia się gęstości tkanek, przyj-
mując gęstość materii ograniczonej konturem zewnętrznym
równą gęstością wody. Dokumentacja producenta szacuje wpływ
kości czaszki na osłabienie wiązki X-6MV równy 1,2% [10]. W celu
sprawdzenia tego doświadczalnie wykonany został plan z pełnym
łukiem o polu 1,6 x 1,6 cm
2
dla wybranego przypadku klinicznego.
Przy tych samych ustawieniach wszystkich parametrów (siatka
1 mm, objętość macierzy obliczeniowej, położenie izocentrum,
dawka zadana) plan został przeliczony dwa razy w systemie plano-
wania Eclipse v. 13.6.23 z użyciem algorytmu AcurosXB: raz z ko-
rekcją niejednorodności, raz z wypełnieniem całego konturu ze-
wnętrznego (dla planowania CDC jest to zawsze skóra pacjenta)
gęstością wody. W obu przypadkach dawka zadana w izocentrum
wynosiła 10,0 Gy. W przypadku planu uwzględniającego niejed-
norodności liczba jednostek monitorowych (JM) wyniosła 1541,5,
a dla planu z zadaną gęstością wody 1468,4, co daje różnicę 4,7%.
Analogiczną kontrolę obliczeń wykonano dla drugiego przy-
padku klinicznego. Obliczona różnica liczby JM wyniosła 5,0%.
Dodatkowo sprawdzono wpływ wielkości pola oraz użycia inne-
go algorytmu na uzyskane różnice w liczbie JM. Przy zastoso-
waniu większego wymiaru pola, tj. 5 x 5 cm
2
uzyskana różnica
wyniosła 4,6%. Użycie algorytmu AAA (
Anisotropic Analytical Al-
gorithm
) dla pola 5 x 5cm
2
dało różnicę 3,6%.
(iii). Z powodu bardzo małych średnic wiązek (największa daje
pole o średnicy 17,5 mm w izocentrum) zaniedbane jest ukośne
wejście wiązki oraz rozproszenie wsteczne promieniowania,
a współczynniki OAR (
Off Axis Ratio
) są uznawane za niezależne
od głębokości. Weryfikacja tych założeń wymaga zastosowania
wyrafinowanych metod dozymetrycznych i wykracza poza za-
kres obecnej pracy.
Przykładowe plany leczenia
Pierwsze plany testowe, wykonane z zastosowaniem algorytmu
CDC, zdają się potwierdzać wnioski literaturowe [2, 3, 4]. Wyko-
nano dwa plany dla pacjenta z malformacjami tętniczo-żylnymi
(AVM –
Arteriovenous Malfor-
mation
) z dawką zadaną 20 Gy.
Objętość leczona w takich przy-
padkach najczęściej jest bardzo
skomplikowana geometrycznie
(Rys. 3). Ze względu na rozmiary
liniowe targetu, równe 2,5 cm
w najszerszym miejscu, wyko-
rzystany został kolimator o naj-
większej dostępnej średnicy 17,5
mm. Plan wymagał użycia sześciu
punktów izocentrycznych i sze-
ściu pełnych łuków koplanarnych.
Porównanie zostało doko-
nane z planem wykonanym
w systemie Eclipse, v. 13.6.23.
W dynamicznym planie typu
VMAT wykorzystany został kolimator HD. Użyto jednego punk-
tu izocentrycznego oraz 9 niekoplanarnych łuków. Przykładowe
rozkłady izodoz oraz rzuty punktów izocentrycznych zaprezen-
towane są na rysunku 3.
Rozkładdawki jest przedstawionywgrejach, przy dolnej wartości
odcięcia równej 15 Gy i bardzo zbliżonej wartości dawki maksymal-
nej. Kształty przecięcia objętości napromienianej z prezentowany-
mi płaszczyznami widoczne są jako czerwone linie. W przypadku
użycia kolimatorów stożkowych nie udało się uzyskać pełnego po-
krycia dawką 15 Gy bez istotnego wzrostu dawki maksymalnej.
Drugie porównanie wykonano dla guza przysadki, charakte-
ryzującego się kolistym kształtem i średnicą nieprzekraczającą
1 cm (Rys. 4). Dawka zadana wynosiła 15 Gy. Wybrany został
Rys. 2
Porównanie rozkładu dawki obliczonej w funkcji rozdzielczości kątowej wiązek oraz
rodzaju wybranej siatki obliczeniowej; a) siatka rzadka, krok 1 stopień; b) siatka rzadka, krok
10 stopni; c) siatka gęsta, krok 1 stopień; d) siatka gęsta, krok 10 stopni
Źródło: materiały własne.
Rys. 3
Porównanie rozkładu dawki w rozpoznaniu AVM z wykorzystaniem kolimatorów stożkowych (a1 – przekrój poprzeczny, a2 –
przekrój czołowy, a3 – przekrój strzałkowy) i kolimatora HD (b1 – przekrój poprzeczny, b2 – przekrój czołowy, b3 – przekrój strzałkowy)
Źródło: materiały własne.
