vol. 6 6/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
356
wydarzenia
\
events
Wnioski
•
Na krawędziach profili wiązek FFF dla 80% względnego
rozmiaru pola występują bardzo znikome różnice w war-
tościach względnych dawek w zależności od odległości od
osi wiązki, natomiast dla wiązek filtrowych FF różnice te dla
tych samych wartości są znaczące, co może mieć wpływ na
precyzję procesu leczenia.
•
Wykorzystując wiązki bezfiltrowe, można na różne sposoby
poprawić jakość leczenia pacjenta:
1.
Skracając czas napromieniania dawek frakcyjnych po-
przez zwiększenie mocy dawki.
2.
Zwiększając dokładność deponowanej dawki, ponie-
waż stabilność ułożenia pacjenta jest większa.
3.
Zmniejsza się dawka na narządy krytyczne i tkanki
zdrowe poprzez zmniejszenie ilości promieniowania
rozproszonego, poprawia się dokładność planowania
na skutek zmniejszenia promieniowania rozproszone-
go pochodzącego w dużym stopniu od filtra spłaszcza-
jącego.
Literatura
1.
J. Allen:
High Dose Rate mode (Flattening Filter Free) Radiotherapy.
Clinical advantages of High Dose Rate mode, available with Agility™
on Elekta’s Versa HD™ linear accelerator
, Elekta Ltd Crawley, 2014.
2.
J. Cashmore:
The characterization of unflattened photon beams
from a 6 MV linear accelerator
, Phys. Med. Biol., 53(7), 2008,
1933-1946.
3.
G. Kragl, S. af Wetterstedt, B. Knausl, M. Lind, P. McCavana, T.
Knoos, B. McClean, D. Georg:
Dosimetric characteristics of 6 and
10 MV unflattened photon beams
, Radiother. Oncol., 93, 2009,
141-146.
4.
J. Cashmore:
Operation, characterisation & physical modelling of
unflattened medical linear accelerator beams and their application
to radiotherapy treatment planning
,
University of Birmingham,
2013 [praca doktorska].
0 20 40 60 80 100 120 140
0
20
40
60
80
100
0 20 40 60 80 100 120 140
0
20
40
60
80
100
Głębokość
5cm
10cm
15cm
20cm
Względna dawka [%]
b)
Względny rozmiar pola [%]
10MVFFF
10MVFF
Względna dawka [%]
Względny rozmiar pola [%]
Głębokość
5cm
10cm
15cm
20cm
a)
Rys.
4
Półprofile
boczne
dla wiązek fotonowych:
a) filtrowych
FF
i b) bezfiltrowych FFF o energii 10 MV na różnych głębokościach dla wielkości pola 20 x 20
cm
2
. Profile zostały znormalizowane do 100% na osi centralnej
Dla energii 10 MV (Rys. 2) również widoczne są rozbieżności względnych wartości
dawek dla różnych głębokości dla wiązek płaskich. W przypadku wiązek bezfiltrowych różnice
dawki w zależności od głębokości są zdecydowanie mniejsze, natomiast zauważalne w
przeciwieństwie dla tego samego rodzaju wiązek o mniejszej energii. Może to sugerować, że
energia ma wpływ na rozbieżność dawki na krawędziach profili wiązek.
Wnioski
Na krawędziach profili wiązek FFF dla 80% względnego rozmiaru pola występują
bardzo znikome różni e w wartościach względnych dawek w zależności od odległości
od osi wiązki, natomiast dla wiązek filtrowych FF różnice te dla tych samych wartości
są znaczące, co może mieć wpływ na precyzję procesu leczenia.
Wykorzystując wiązki bezfiltrowe, można na różne sposoby poprawić jakość leczenia
pacjenta:
1.
Skracając czas napromieniania dawek frakcyjnych poprzez zwiększenie mocy
dawki.
2.
Zwiększając dokładność deponowanej dawki, ponieważ stabilność ułożenia
pacjenta jest większa.
3.
Zmniejsza się dawka na narządy krytyczne i tkanki zdrowe poprzez
zmniejszenie ilości promieniowania rozproszonego, poprawia się dokładność
planowania na skutek zmniejszenia promieniowania rozproszonego
pochodzącego w dużym stopniu od filtra spłaszczającego.
Literatura
1.
J. Allen:
High Dose Rate mode (Flattening Filter Free) Radiotherapy. Clinical
advantages of High Dose Rate mode, available with Agility™ on Elekta’s Versa HD™
linear accelerator
, Elekta Ltd Crawley, 2014.
Rys. 2
Półprofile boczne dla wiązek fotonowych: a) filtrowych FF i b) bezfiltrowych
FFF o energii 10 MV a różnych głębokościach dla wiel
pola 20 x 20 cm2. Profile
zostały znormalizowane do 100% na osi centraln j
Badanie poprawności automatycznej analizy
p r metrów kontroli jakości systemów obrazowania
używanych do weryfikacji teleradioterapii (IGRT)
Validation of automatic of quality control parameters
of imaging system used for verifying teleradiotherapy (IGRT)
Paulina Porwoł, Piotr Czebek-Szebek
Radiology Therapeutic Center Poland, Centrum Radioterapii Amethyst
w Krakowie, os. Złotej Jesieni 1, 31-826 Kraków,
e-mail:
Streszczenie
Powszechne stosowanie systemówobrazowania doweryfikacji ob-
razowej w teleradioterapii oraz do regularnej kontroli akceleratora
narzuca konieczność sprawdzania jakości obrazowania. Aby zapew-
nić precyzję napromieniania, odpowiednie działanie urządzeń oraz
bezpieczeństwo pacjentów, istotne jest rutynowe monitorowanie
ich prawidłowego funkcjonowania. Ilość parametrów, które należy
sprawdzić w systemach obrazowania, powoduje, że coraz popular-
niejsze stają się wszelkiego rodzaju automaty pozwalające spraw-
niej wykonać analizę obrazów i obliczenia. Celem niniejszej pracy
jest sprawdzenie poprawności automatycznej analizy obrazów na
przykładzie programu ARTISCAN oraz porównanie wyników mię-
dzy akceleratorami. W artykule przedstawiono metodykę wyko-
nywania pomiarów na fantomach, a także omówiono napotkane
problemy podczas automatycznej analizy obrazów.
Słowa klucze
: jakość systemu obrazowania, radioterapia, IGRT,
EPID, CBCT
Abstract
The common use of imaging systems for verify teleradiothera-
py and for regular control of the accelerator necessitates their
quality assurance. Routine monitoring of their proper function-
ing is essential to ensure the precision of irradiation, correct
operation of the equipment and patient safety. The number of
parameters that should be checked in the imaging systems caus-
es that all types of automatic machines become more and more
popular, allowing for better image analysis and calculation. The
aim of the study is to validate the automatic image analysis of
the ARTISCAN program and compare the results between the
accelerators. The paper presents the methods of performing
phantom measurements and discusses the problems encoun-
tered during automatic image analysis.
Key words
: quality of imaging system, radiotherapy, IGRT, EPID,
CBCT
Wstęp
Systemy obrazowania akceleratora liniowego, które umożliwiają
zebranie obrazów pacjenta 2D oraz 3D, to: elektroniczny system
portalowy EPID (z
Electronic Portal Imaging Device
) z wiązką me-
gawoltową oraz tomografia komputerowa z wiązką stożkową ki-
lowoltową CBCT (
Cone Beam Computed Tomography
). Na podsta-
wie uzyskanych danych obrazowych podejmowane są decyzje
kliniczne, dotyczące prawidłowej pozycji pacjenta na stole te-
rapeutycznym czy położenia narządów wewnętrznych. Systemy
obrazowania pozwalają na ocenę ułożenia nie tylko struktur ko-
stnych, ale także tkanek miękkich (stopień wypełnienia pęche-
rza pacjenta czy lokalizacji prostaty). Obecne wymagania sta-
