vol. 6 6/2017 Inżynier i Fizyk Medyczny
364
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
kolimator o średnicy 15,0 mm. Plan składał się z jednego pełne-
go łuku, przebiegającego w płaszczyźnie poprzecznej badania
CT. Porównanie zostało dokonane z planem VMAT, składającym
się z dwu koplanarnych łuków. Rozkład izodoz w dawkach abso-
lutnych prezentuje rysunek 4.
Dawka odcięcia na rysunku 4 wynosi 5 Gy, a skala kolorów roz-
kładu w obu przypadkach dotyczy wartości maksymalnej dla pla-
nu VMAT (17,43 Gy). Wartość dawki maksymalnej w planie z uży-
ciem kolimatorów stożkowych wynosi 15,79 Gy. W planie tym
uzyskany został większy gradient dla dawek z przedziału 11-14
Gy (kolor zielony), a rozkład dawki w objętości napromienianej
charakteryzuje wyższa homogenność.
Podsumowanie
Wynik planowania rozkładu dawki typu „
forward planning
”, czyli
bez pomocy optymalizatora jest bardzo mocno zależny od do-
świadczenia fizyka planującego. Jest to najbardziej widoczne
przy planach wykorzystujących kilka izocentrów, kiedy trzeba
posługiwać się czasochłonną techniką „prób i błędów”.
W przypadku przybliżenia łuku największą możliwą liczbą
wiązek statycznych wybór siatki obliczeniowej jest sprawą dru-
gorzędną. Otrzymuje się bardzo zbliżone rozkłady dawek i iden-
tyczne wartości jednostek monitorowych.
Pominięcie niejednorodności w obliczanej objętości wpły-
wa na uzyskanie mniejszej zgodności obliczeń z pomiarami.
Wielkość tych różnic będzie zależała od lokalizacji. W przypad-
ku napromieniania z użyciem takiej geometrii, w której wiązki
będą przechodziły przez wnęki
powietrzne (np. zatoki), różnice
mogą być bardzo istotne.
Z powodów ograniczeń tech-
nicznych, zastosowanie kolima-
torów stożkowych w lokaliza-
cjach innych niż śródczaszkowe
wydaje się być ograniczone. Po-
łożenie końca kolimatora w od-
ległości 26 cm od izocentrum
może utrudniać również dozy-
metrię planów leczenia za po-
mocą matryc o większych wy-
miarach, ze względu na możliwe
kolizje.
Literatura
1.
S.H. Benedict, D.J. Schlesinger, S.J. Goetsch, B.M. Kavanagh:
Stereotactic radiosurgery and stereotactic body radiation therapy
,
CRC Press, Taylor and Francis Group 2014.
2.
H.Y. Yip, W.L. A. Mui, J.W.Y. Lee, W.W.K. Fung, J.M.T. Chan et al.:
Evaluation of radiosurgery techniques – Cone-based linac radiosur-
gery vs tomotherapy-based radiosurgery
, Med Dosim, 38, 2013,
184-189.
3.
J.C.T. Chen, J. Rahimian, M.R. Grivigian, M.J. Miller:
Contempo-
rary methods of radiosurgery treatment with the Novalis linear
accelerator system
, Neurosurg Focus, 23(6), 2007.
4.
D. Pokhel, S. Sood, C. McClinton, H. Saleh, R. Badkul et al.:
Linac-
-based stereotactic radiosurgery (SRS) in the treatment of refracto-
ry trigeminal neuralgia: Detailed description of SRS procedure and
reported clinical outcomes
, J Appl Clin Med Phys , 18(2), 2017,
136-143.
5.
R. Dąbrowski:
Dozymetria małych pól fotonowych
, 1(3), 2012.
6.
I. Das, G. Ding, A. Ahnesjö:
Small fields: Nonequilibrium radiation
dosimetry
, 35(1), 2008.
7.
W.U. Laub, T. Wong:
The volume effect of detectors in the dosime-
try of small fields used in IMRT
, Med Phys, 30(3), 2003, 341-347.
8.
M. Tyler, P.Z.Y. Liu, K.W. Chan, A. Ralston, D.R. McKenzie et al.:
Characterization of small-field stereotactic radiosurgery beams
with modern detectors
, Phys Med Biol, 58, 2013, 7595-7608.
9.
S. Gholami, F. Longo, H.A. Nedine, A. Berti, M. Mousavi et al.:
Application of Geant4 Monte Carlo simulation in dose calculations
for small radiosurgical fields
, Med Dosim, in press, 2017.
10.
Eclipse Photon and Electron Algorithms Reference Guide,
P1008611-002-B, Varian Medical Systems
, 2014.
Rys. 4
Porównanie rozkładu dawki w rozpoznaniu guza przysadki z wykorzystaniem kolimatorów stożkowych (a1 – przekrój poprzeczny,
a2 – przekrój czołowy, a3 – przekrój strzałkowy) i kolimatora HD (b1 – przekrój poprzeczny, b2 – przekrój czołowy, b3 – przekrój strzałkowy)
Źródło: materiały własne.
