Page 39 - IFM 4 2012 - Całość

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2012 vol. 1
artykuł / article radiologia / radiology
177
Wwypadku zdjęć mammograficznych badania mogą być wyko-
nywane tylko i wyłącznie w trybie pełnej automatyki. Podczas in-
stalacji serwisant dostosowuje wartości parametrów ekspozycji
do systemu CR. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu fantomów
ekwiwalentnych (PMMA). Proces w skrócie polega na wykona-
niu serii ekspozycji i wyznaczeniu krzywej AGD. Osiągnięty cel to
ustawienie automatyki mammografu tak, aby przy określonych
grubościach PMMA otrzymać optymalną wartość dawki (wyzna-
czonej przez producenta), jednak nie większą od limitu EUREF.
Wdiagnostyce ogólnej proces optymalizacji dawki jest dużo bar-
dziej skomplikowany, czasochłonny i niejednoznaczny. Mnogość
różnych grup anatomicznych nie pozwala na ścisłe określenie para-
metrów ekspozycji. Wstępna optymalizacja może być wykonywa-
na przez serwis aparatu i polega na takim ustawieniu automatyki
AEC, aby przy konkretnych wartościach wysokiego napięcia aparat
generował dawkę referencyjną (np. stosując filtr 1,5 Cu przy 75 kV
dawka referencyjna to 4,0 µGy). Główne czynności optymalizacyj-
ne polegają na dopasowaniu parametrów ekspozycji tak, aby otrzy-
mać referencyjną wartość indeksu ekspozycji dla poszczególnych
rodzajów ekspozycji (klatka piersiowa, głowa, stopa itd.).
Szczegółowe informacje i zależności dotyczące indeksu ekspozycji.
––Dla systemów CR Agfa indeksem ekspozycji jest LgM lub EI
(nowe systemy NX). Parametr ten obliczany jest przez oprogra-
mowanie stacji techników dla każdego wykonanego obrazu.
––Prawidłowa wartość LgM powinna wynosić od 1,95 do 2,10.
––Prawidłowa wartość EI zależna jest dodatkowo od klasy ska-
nowania (tabela 1).
––Wartość LgM można zmieniać na dwa sposoby: modyfikując
dawkę promieniowania lub zmieniając klasę skanowania.
––Klasa skanowania przypisana jest do każdego rodzaju eks-
pozycji indywidualnie. Można ją modyfikować, ale w wyjąt-
kowych sytuacjach. Podnosząc klasę skanowania, podnosi-
my również wartość parametru LgM (zwiększamy czułość
systemu). Wiąże się to jednak ze spadkiem jakości – zdjęcia
są mniej dokładne, pojawia się więcej szumów.
––Zmiana dawki. Dwukrotne podniesienie wartości mAs skut-
kuje wzrostem LgM o 0,3. Taki sam wzrost można uzyskać,
podnosząc wartość kV o 15. Stosując AEC jeden skok zaczer-
nienia to wzrost LgM o około 0,1.
Tabela 1 Konwersja LgM na EI
LgM 50 100 200 400 800
1.10 276 138 69 35 17
1.40 551 275 138 69 34
1.60 873 437 218 109 55
1.70 1099 550 275 137 69
1.80 1384 692 346 173 86
1.90 1742 871 435 218 109
1.95 1955 977 489 244 122
2.00 2193 1097 548 274 137
2.05 2461 1230 615 308 154
2.10 2761 1380 690 345 173
2.15 3098 1549 774 387 194
2.20 3476 1738 869 434 217
2.25 3900 1950 975 487 244
2.30 4376 2188 1094 547 273
2.40 5509 2754 1377 689 344
2.50 6935 3467 1734 867 433
Długoterminowa analiza i korekta indeksu ekspozycji (LgM):
––Wykonujemy pewną liczbę badań na podstawie dostarczo-
nej przez producenta aparatu tabeli ekspozycji.
––Notujemy wartość LgM oraz parametry ekspozycji dla po-
szczególnych rodzajów ekspozycji.
––Analizujemy wartości LgM dla poszczególnych rodzajów
ekspozycji, wprowadzamy modyfikację parametrów ekspo-
zycji (często wiąże się to z wizytą serwisanta aparatu RTG).
––Testujemy parametr LgM.
Procedura ta wymaga prowadzenia kartoteki. Oprogramowanie
NX (odpowiednia licencja) prowadzi taką kartotekę automatycznie
– Monitorowanie Dawki.
Artefakty
Artefakty są tworami występującymi na obrazie radiogramu nie-
odpowiadającymi żadnej strukturze anatomicznej. Utrudniają,
a czasami całkowicie uniemożliwiają prawidłową ocenę radiolo-
giczną. Rozpatrując artefakty w kontekście zastosowania syste-
mu CR, można podzielić je na dwie główne grupy:
• Artefakty trwałe, które wiążą się bezpośrednio z uszkodze-
niem płyty obrazowej lub uszkodzeniem skanera (również
oprogramowania stacji techników). Wyróżniamy np.:
––rysy, odpryski – mechaniczne uszkodzenia IP. Najczęstsze
przyczyny to wyeksploatowanie kaset, zacięcia w skane-
rach. Uszkodzoną płytę obrazową należy wymienić;
––plamy różnej wielkości i kształtu. Przyczyny trudne do wy-
jaśnienia. Często wiąże się to z różnego rodzaju reakcją che-
miczną zachodzącą na powierzchni czynnej IP (np. zalanie
płyty wodą, moczem). Należy wymienić uszkodzoną płytę;
––artefakty trwałe związane ze skanerem i oprogramowa-
niem są trudne do klasyfikowania i oceny. Niezbędna jest na-
prawa, która często wiąże się z wymianą optyki w skanerze,
wymianą mechaniki (złe prowadzenie płyty w układzie ska-
nującym) oraz reinstalacją oprogramowania (aktualizacje).
Rys. 1 Przykład artefaktów nietrwałych