Page 59 - IFM 2 2013 - calosc - www
Basic HTML Version
Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2013 vol. 2
artykuł
/
article
radioterapia
/
radiotherapy
107
Współczesna brachyterapia
Wojciech Bulski, Maria Kawczyńska
Zakład Fizyki Medycznej, Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Warszawa,
ul. W.K. Roentgena 5, 02-781 Warszawa, tel. +48 22 546 20 00, e-mail:
Brachyterapia, nazywana czasami curieterapią (od nazwiska Marii Skłodowskiej-
-Curie), jest terapią kontaktową. Polega na bezpośrednim napromienianiu zmian
chorobowych przez umieszczenie źródła promieniowania w guzie lub jego są-
siedztwie. Podstawowym zastosowaniem brachyterapii jest leczenie zmian no-
wotworowych, ale jest ona wykorzystywana również w terapii chorób układu
krążenia, w leczeniu keloidu, nadczynności tarczycy, czerwienicy prawdziwej, cho-
rób gałki ocznej itd. Brachyterapię stosuje się zarówno jako samodzielne leczenie
radykalne, jak i część skojarzonej terapii
np. z chirurgią, teleradioterapią, lecze-
niem paliatywnym. Brachyterapia funk-
cjonuje również jako ratunkowa.
Historia brachyterapii
Brachyterapia jest techniką radioterapii reali-
zowaną za pomocą izotopowych źródeł radio-
aktywnych umieszczanych w bezpośrednim
sąsiedztwie napromienianych tkanek. Przedro-
stek brachy-, pochodzący z greki, oznacza „z bli-
ska”, w przeciwieństwie do przedrostka tele-,
„z daleka”, występującego w pojęciu teleterapia,
oznaczającym napromienianie ze źródeł umiesz-
czonych w pewnej odległości od pacjenta, na
ogół 80-100 cm. Brachyterapia ma bardzo długą
historię sięgającą początku XX wieku. Wkrótce
po odkryciu promieniotwórczości i po wyod-
rębnieniu radu przez małżonków Curie w 1898
roku, specjalnie przygotowane źródła zawiera-
jące rad-226 znalazły praktyczne zastosowanie
w radioterapii. Pierwsze tego typu skuteczne
leczenie, zastosowane do nowotworu, zostało
przeprowadzone w St. Petersburgu w 1903 roku.
Najwcześniejsze próby leczenia nowotworów
dotyczyły zmian na powierzchni skóry, a tubki
radowe, umieszczone w specjalnych aplikato-
rach wykonanych najczęściej z wosku, znajdo-
wały się w odległości 0,5-1 cm od powierzchni
skóry. Była to tzw.
brachyterapia kontaktowa
.
Wkrótce jednak podjęto próby umieszczania
źródeł radowych w obrębie tkanek, które miały
być napromienione. Pierwsze sugestie, że źró-
dła promieniowania powinny być umieszczone
wewnątrz napromienianych tkanek podał Alek-
sander Bell w 1903 roku. Ta technika napromie-
niania, polegająca na wkłuwaniu aplikatorów
promieniotwórczych w obręb tkanek, określana
jest terminem
brachyterapii śródtkankowej
. Jed-
nocześnie rozwinięto techniki aplikacji źródeł ra-
dowych w leczeniu raka szyjki macicy oraz trzo-
nu macicy. Technika polegająca na umieszczeniu
źródeł promieniotwórczych wewnątrz jam ciała
nosi nazwę
brachyterapii śródjamowej
.
Przez wiele lat od odkrycia radu do rozpoczę-
cia przemysłowej produkcji innych źródeł pro-
mieniotwórczych w latach 50. XX wieku brachy-
terapia ograniczała się do wyżej wymienionych
technik. W tym czasie leczono głównie nowo-
twory ginekologiczne oraz nowotwory skóry.
Opracowano metody dozymetrii, określania ak-
tywności źródeł, mocy dawki oraz wprowadzo-
no szereg jednostek dozymetrycznych.
Należy pamiętać, że wszelkie aplikacje z zasto-
sowaniem radu wykonywano manualnie. Powo-
dowało to napromienienie zarówno pacjentów,
