Page 61 - IFM 2 2013 - calosc - www

Inżynier i Fizyk Medyczny 2/2013 vol. 2
artykuł / article radioterapia / radiotherapy
109
umieszczonych uprzednio na określony czas w obrębie zmia-
ny nowotworowej.
Przykładem urządzenia do napromieniania wysoką mocą
dawki może być aparat microSelectron firmy Nucletron (Rys. 1).
Rys. 1 Aparat microSelectron do brachyterapii HDR
Źródło: www.nucletron.com
Jest on wyposażony w jedno źródło promieniotwórcze
o znacznej aktywności. Jest to źródło Ir-192 o 3,5 mm i 1,1
mm średnicy, o aktywności początkowej 10 Ci, które wymie-
niane jest co 3 miesiące (Rys. 2).
Rys. 2 Schemat budowy źródła Ir-92 do brachyterapii HDR
Ze względu na tak wysoką aktywność napromienianie
pacjentów odbywa się w ochronnym bunkrze. Aparat wy-
posażony jest w 20-24 kanały do wyprowadzania źródła.
W zależności od typu zabiegu można wykorzystać od 1 do
40 kanałów, do których przyłącza się prowadnice przesy-
łające w formie rurek plastikowych, w których może poru-
szać się źródło. Katetery te umieszczane są w obrębie na-
promienianej zmiany. Źródło wyprowadzane jest z kanału
aparatu HDR do kateterów mechanicznie, na metalowej
prowadnicy, szybkim, jednostajnym ruchem do zamknięte-
go końca kateteru. Właściwe napromienianie odbywa się
w czasie powrotu źródła do aparatu. Źródło porusza się
krokowo, z krokiem o długości 5 mm, do kolejnych punktów
postoju. Procedura ta powtarzana jest dla kolejnych użytych
kanałów. Planowanie leczenia polega na ustaleniu, jaki po-
winien być czas przebywania źródła w poszczególnych miej-
scach postoju, tak aby uzyskać zadowalający rozkład dawki.
Napromienianie, w zależności od liczby kateterów, aktualnej
aktywności źródła i założonej dawki odbywa się w czasie od
kilku do kilkudziesięciu minut.
Brachyterapia HDR stosowana jest w wielu lokalizacjach
nowotworów. Istnieje wiele typów aplikatorów i kateterów
dostosowanych do różnych lokalizacji i różnych technik na-
promieniania. Najczęstsze lokalizacje to: nowotwory gineko-
logiczne, nowotwory w obrębie oskrzeli, nowotwory prze-
łyku. Są to tzw. aplikacje śródjamowe. Przykładem aplikacji
śródtkankowej jest napromienianie nowotworów piersi. Ka-
tetery umieszczane są wówczas w metalowych igłach, które
przebijają pierś. Układ takich igieł jest stabilizowany przez dwie
płytki z pleksi, w których wykonany jest układ otworów odle-
głych od siebie o 1 cm, przez które przechodzą igły (Rys. 3).
Rys. 3 Brachyterapia śródtkankowa nowotworu piersi
Gwarantuje to równoległość igieł i równomierność roz-
kładu dawki. Innym przykładem brachyterapii śródtkan-
kowej z podobnym układem igieł jest napromienianie pro-
staty. Ponieważ napromienianie metodą HDR odbywa się
w ciągu krótkiego czasu, możliwe jest stosowanie metod
inwazyjnych – napromieniania śródoperacyjnego lub oko-
łooperacyjnego, lub stereotaktycznego napromieniania
nowotworów mózgu. Brachyterapia śródoperacyjna bywa
stosowana w przypadku nowotworów, które nie mogą zo-
stać całkowicie usunięte w czasie zabiegu operacyjnego.
Można wtedy napromienić tkanki dostępne w otwartym
polu operacyjnym. Sama procedura zaplanowania ułożenia
kateterów w specjalnym elastycznym plastikowym aplika-
torze oraz zaplanowanie i obliczenie czasów postoju musi
być wykonane bardzo szybko, gdyż pacjent tylko na krótko
może być przewieziony z sali operacyjnej do bunkra HDR, po
czym operacja jest kontynuowana. Brachyterapia okołoope-
racyjna polega na tym, że w czasie zabiegu operacyjnego
katetery umieszczane są w obrębie zmiany nowotworowej,
umocowane przy pomocy szwów chirurgicznych, a otwarte