Page 22 - IFM_201305_vA 150 dpi
Basic HTML Version
vol. 2 5/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny
250
radioterapia
\
radiotherapy
artykuł naukowy
\
scientific paper
adaptacyjnej. W technice CB/CT obraz zbierany jest w czasie jed-
nego obrotu źródła promieniowania i detektora promieniowa-
nia wokół pacjenta. Następnie obliczane są przekroje poprzecz-
ne, strzałkowe, czołowe. Dysponując tego typu urządzeniami,
warto w czasie każdej frakcji wykonywać zdjęcia przed rozpo-
częciem seansu, aby precyzyjnie ułożyć chorego. Wykonując ba-
danie CB/CT po zakończeniu seansu terapeutycznego, można
sprawdzić, jak zmieniała się pozycja chorego w trakcie zabiegu.
Badanie to umożliwia obliczenie rozkładu dawki oraz ocenę,
czy istnieje różnica pomiędzy zaplanowanym i zrealizowanym
rozkładem dawki. Na podstawie badań wykonanych w Centrum
Onkologii – Instytucie MSC w Gliwicach [22] ustalono, że w cza-
sie seansu terapeutycznego realizowanego za pomocą technik
VMAT i IMRT średnie przesunięcie wynosiło 1,5 mm. Na rysunku
9 przedstawiono przykładowe zdjęcia weryfikujące, wykonane
dla każdej frakcji leczenia oraz tabelę przesunięć dla 20 frakcji.
Oceniano przesunięcie w trzech osiach, następnie obliczono
promień przesunięcia, który dla 760 przeanalizowanych pól (30
chorych) wynosił 4 mm.
Podsumowanie
Dozymetria
in vivo
w technikach dynamicznych jest szybko roz-
wijającą się dziedziną dozymetrii klinicznej. Pomimo że techniki
dynamiczne (szczególnie IMRT) stosowane są w Polsce od pra-
wie 15 lat, jak dotąd nie wypracowano zaleceń, metod weryfi-
kacji w czasie rzeczywistym. Jest to także duży problem poza
naszymi granicami, gdzie rozwiązania komercyjne oferowane
przez producentów akceleratorów biomedycznych praktycznie
nie istnieją. Pojawiają się rozwiązania niezależnych firm, jednak
najczęściej szpitale onkologiczne próbują znaleźć własne roz-
wiązania, oparte na własnych doświadczeniach [23-25].
Literatura
1.
K. Ślosarek:
Podstawy planowania leczenia w radioterapii
, Polskie
Towarzystwo Onkologiczne, Gliwice, 2007.
2.
D.A. Low, J.F. Dempsey:
Evaluation of the gamma dose distribu-
tion comparison metod
, Medical Physics., 30, 2003, 2455-2464.
3.
W. van Elmpt, L. McDermott, S. Sebastiaan Nijsten et al.:
A lite-
rature review of electronic portal imaging for radiotherapy dosime-
try
, Radiotherapy and Oncology, 88, 2008, 289-309.
4.
M. Hussein, Y. Tsang, R.A.S. Thomas at al:
A methodology for do-
simetry audit of rotational radiotherapy using a commercial detec-
tor array
, Radiotherapy and Oncology, 108, 2013, 78-85.
5.
Y.-C. Huang, C.-Y. Yeh, J.-H. Yeh, C.-J. Lo et al.:
Clinical practice
and evaluation of electronic portal imaging device for VMAT quali-
ty assurance
, Medical Dosimetry, 38, 2013, 35-41.
6.
W. van Elmpt, S. Nijsten, B. Mijnheer et al:
The next step in
patient-specific QA: 3D dose verification of conformal and
intensity-modulated RT based on EPID dosimetry and Monte Carlo
dose calculations
, Radiotherapy and Oncology, 86, 2008, 86-92.
7.
G. Li, Y. Zhang, X. Jiang, S. Bai, G. Peng et al.:
Evaluation of the
ArcCHECK QA system for IMRT and VMAT verification
, Physica
Medica, 2013, 29, 295-303.
8.
www. ptw.de
9.
10.
11.
12.
K. Sheng, R. Jones, W. Yang at al.:
3D Dose Verification Using To-
motherapy CT Detector Array
, International Journal of Radiation
Oncology, Biology, Physics, 82, 2012, 1013-1020.
13.
M. van Zijtveld, M.L.P. Dirkx, H.J.C. de Boer et al.:
3D dose recon-
struction for clinical evaluation of IMRT pretreatment verification
with an EPID
, Radiotherapy and Oncology, 82, 2007, 201-207.
14.
L. Xing, J. Qian, T.S. Suh at al.:
Closing the loop of radiation the-
rapy: dose reconstruction using dynamic log files and CBCT
, Ra-
diotherapy and Oncology, 103, 2012, 75.
15.
J. Winiecki:
Graficzna weryfikacja radioterapii IMRT na podstawie
współczynnika gamma
, praca doktorska, Centrum Onkologii –
Instytut MSC, Oddział Gliwice, 2013,
16.
17.
18.
W. Osewski:
Rekonstrukcja dawki w technikach dynamicznych:
IMRT i VMAT
, praca doktorska, Uniwersytet Śląski, Wydział Mat-
-Fiz-Chem, Katowice, 2013.
19.
K. Ślosarek, M. Szlag, B. Berman, A. Grządziel:
EPID in vivo do-
simetry in RapidArc technique
, Reports of Practical Oncology &
Radiotherapy, 15, 2010, 8-14.
20.
K. Podkowik:
Ocena dokładności radioterapii w technice RapidArc
przy zastosowaniu detektorów półprzewodnikowych
, praca ma-
gisterska, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego
w Poznaniu, Wydział Nauk o Zdrowiu, Poznań, 2013.
21.
M. van Zijtveld, M. Dirkx, B. Heijmen:
Correction of conebeam CT
values using a planning CT for derivation of the “dose of the day”
,
Radiotherapy and Oncology, 85, 2007, 195-200.
22.
M. Heliosach:
Ocena ruchomości chorych na nowotwór gruczołu
krokowego w trakcie radioterapii prowadzonej przy wykorzystaniu
techniki dynamicznej RapidArc
, praca magisterska, Uniwersytet
Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Wydział
Nauk o Zdrowiu, Poznań, 2013.
23.
E.W. Korevaar, D.J.L. Wauben, P.C. van der Hulst at al.:
Clinical
introduction of a linac head-mounted 2D detector array based qu-
ality assurance system in head and neck IMRT
, Radiotherapy and
Oncology, 100, 2011, 446-452.
24.
C.J. Boylan, A.H. Aitkenhead, C.G. Rowbottom et al.:
Simulation
of realistic linac motion improves the accuracy of a Monte Carlo
based VMAT plan QA system
, Radiotherapy and Oncology, ava-
ilable online 3 October 2013.
25.
R. Moeckli:
Dose reconstruction in Tomotherapy
, Radiotherapy
and Oncology, 103, 2012, 76.
