vol. 5 3/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
116
radiologia
\
radiology
artykuł naukowy
\
scientific paper
fizyk medyczny lub naukowiec zajmujący się technikami MRI
powinien przeprowadzi przynajmniej coroczną kontrolę funk-
cjonowania wszystkich elementów systemu MRI. Analiza pracy
systemu MRI wymaga – według
Joint Commission
– kontroli na-
stępujących parametrów:
•
jednorodności obrazu dla wszystkich cewek RF stosowa-
nych w badaniach klinicznych,
•
wartości SNR dla wszystkich cewek RF stosowanych w bada-
niach klinicznych,
•
dokładności wyznaczenia grubości warstwy,
•
dokładności określenia pozycji warstwy,
•
dokładności centratorów optycznych,
•
rozdzielczości wysokokontrastowej,
•
rozdzielczości niskokontrastowej (lub współczynnika kon-
trastu do szumu, CNR),
•
dokładności parametrów geometrycznych,
•
jednorodności pola magnetycznego,
•
obecności artefaktów.
Z kolei Europejska Federacja Organizacji Zrzeszających Fi-
zyków Medycznych EFOMP (
European Federation of Organisa-
tions for Medical Physics
) od dawna bardzo mocno podkreśla
koniecznoś wyznaczenia pracowników odpowiedzialnych za
wdrożenie, egzekwowanie oraz weryfikowanie procedur za-
pewniających bezpieczeństwo w środowisku MR. W 2013 roku
EFOMP zaproponowała dwustopniowy system nadzoru nad
bezpieczeństwem pacjentów i pracowników w pracowniach MR
[40]. Przewiduje on dwojakiego rodzaju wsparcie dla personelu
medycznego – codzienne, przez inspektora bezpieczeństwa MRI
oraz doraźne – przez eksperta ds. bezpieczeństwa MRI:
1.
Inspektor bezpieczeństwa MRI (
MRI Safety Officer
) – jego
zadaniem ma by wspieranie personelu medycznego w co-
dziennych zadaniach. Musi onmie odpowiednią wiedzę, by
identyfikowa zagrożenia pochodzące ze strony urządzeń
MRI. Ma by odpowiedzialny za monitorowanie zagrożeń
lub ich eliminację. W jego gestii będzie więc podjęcie od-
powiednich kroków w celu zminimalizowania zagrożeń dla
zdrowia wynikających z korzystania z urządzenia MR oraz
wdrażanie i monitorowanie procedur bezpieczeństwa.
Funkcję tę mógłby sprawowa odpowiednio przeszkolony
fizyk, technik elektroradiologii lub lekarz radiolog.
2.
Ekspert ds. bezpieczeństwa MRI (
MR Safety Expert
) – powi-
nien posiada umiejętności, wiedzę i kompetencje umożli-
wiające doradzanie w kwestiach technicznych, naukowych
i administracyjnych dotyczących bezpiecznego stosowania
urządzeń MR. Wśród zadań eksperta wymienia się nadzór
nad bezpieczeństwem i stałą jego ocenę w zakresie funk-
cjonowania pracowni i stosowanego sprzętu, implemen-
tację przepisów prawa, udział w tworzeniu standardów,
doradzanie w kwestiach procedur niestandardowych
stosowanych dla poszczególnych pacjentów, w tym także
w kwestiach związanych z implantami i tatuażami. Eks-
pert doradza także w kwestiach rozbudowy pracowni MR
i zakupu sprzętu. Udział eksperta postulowany jest także
w testach akceptacyjnych, testach okresowych oraz te-
stach po okresowych przeglądach. Ekspert mógłby swoim
działaniem obją kilka pracowni MR.
Funkcja inspektora bezpieczeństwa MRI istnieje już w Austrii
(wprowadzona normą ÖNORM S 1125-1: 2009 09 01) i Wielkiej
Brytanii [41]. Także rola eksperta czy też doradcy do spraw bez-
pieczeństwa MR jest zgodna z brytyjskimi unormowaniami [41]
oraz wymaganiami włoskimi (określonymi dekretem włoskiego
Ministra Zdrowia z 2 sierpnia 1991 roku oraz dekretem nr 542
Prezydenta Republiki z 8 sierpnia 1994 roku). W Niemczech nie
wprowadzono dotąd formalnych wymagań dla inspektora lub
eksperta w zakresie MR. W Polsce obecnoś fizyka, fizyka me-
dycznego lub inżyniera medycznego w pracowni MR jest wy-
magana prawnie tylko w przypadku, gdy pracownia wykonuje
badania spektroskopowe (Rozporządzenie Ministra Zdrowia
z dnia 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu ambulatoryjnej opieki specjalistycznej [Dz.U. 2013 poz.
1413]) i nie ma ona związku z procedurami bezpieczeństwa i kon-
troli jakości.
Obowiązujące w Unii Europejskiej regulacje są więc bardzo
niejednolite – w niektórych państwach członkowskich zalece-
nia są bardziej restrykcyjne niż proponowane przez międzyna-
rodowe gremia eksperckie, a w innych brak jest jakichkolwiek
unormowań.
Według EFOMP [40] ujednolicenie systemu należałoby roz-
począ od ujednolicenia systemu kształcenia personelu odpo-
wiedzialnego za kwestie bezpieczeństwa w pracowniach MR,
co jest zgodne z zasadami nakreślonymi w Europejskich Ramach
Kwalifikacji EQF (
European Qualifications Framework
) – systemie
ustawicznego kształcenia wdrażanym także w Polsce jako Krajo-
we Ramy Kwalifikacji.
Proponowany przez EFOMP system ustawicznego kształce-
nia przewiduje na pierwszym stopniu dwuletnie szkolenie obej-
mujące poziomy 6 i 7 – zawiera się w nich zakres wiedzy fizycznej
i matematycznej oraz specjalistyczne szkolenia dotyczące fi-
zycznych aspektów technik rezonansu magnetycznego. Kolejne
dwa lata szkolenia wymagane są dla kandydatów na ekspertów
MRI, których poziom kompetencji wyniósłby 8. Uprawnienia eks-
perckie powinny by wydawane przez kompetentne gremium
i wymagałyby potwierdzania co 5 lat.
Fizycy medyczni w pracowniach MR
Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 2013/59/EURATOM [42]
wprowadza pojęcie „eksperta fizyki medycznej”, odnosząc je do
osoby mającej wiedzę, przygotowanie i doświadczenie umożli-
wiające prowadzenie działań lub udzielanie porad w kwestiach
związanych z fizyką radiacyjną stosowaną w odniesieniu do na-
rażenia medycznego. W naszych realiach specjalizacja z fizyki
medycznej, gdzie uprawnienia nabywane są w wyniku egzaminu
państwowego PESoz (namocy RozporządzeniaMinistra Zdrowia
z dnia 30 września 2002 r. w sprawie uzyskiwania tytułu specja-
listy w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia
