Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2016 vol. 5
109
radiologia
/
radiology
artykuł naukowy
/
scientific paper
Streszczenie
B
ezpieczeństwo osób poddanych narażeniu zawodowemu
i medycznemu na działanie niejonizującego promieniowa-
nia elektromagnetycznego i pól magnetycznych w pracowniach
rezonansu magnetycznego (MR) wymaga regulacji, szczególnie
w Polsce. Obecnie skanery MR znajdują się nie tylko w dużych
centrach diagnostycznych, lecz także w małych ośrodkach,
w salach operacyjnych, a nawet w klinikach weterynaryjnych.
Do użytku, również w Polsce, wchodzą nowe „jonizujące” urzą-
dzenia hybrydowe: PET/MR, MRI/CT czy MRgRT – będący w fazie
rozwoju system umożliwiający skaning MR bezpośrednio w trak-
cie procedury radioterapii. Wedle danych Ministerstwa Zdrowia,
w Polsce w roku 2015 było 246 tomografówMR. Tej dynamicznie
rozwijającej się w Polsce technologii nie towarzyszy, jak dotąd,
ujednolicenie w skali krajowej systemu organizacji pracowni MR,
zasad systemu bezpieczeństwa czy procedur kontroli jakości,
które są obecnie ustalane indywidualnie, często na poziomie
poszczególnych pracowni. Zagrożenie dla personelu i pacjenta
istotnie wzrasta, gdy do użytku wchodzą urządzenia stosujące
coraz wyższe pola magnetyczne. W niniejszej pracy zebrane
zostały informacje o podstawowych zagrożeniach fizycznych
związanych z techniką MR. Omówiono także międzynarodowe
zalecenia bezpieczeństwa formułowane przez Międzynarodową
Komisję ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym
(ICNIRP), Amerykańskie Towarzystwo Radiologiczne (ACR), Ko-
misję Europejską czy Europejską Federację Organizacji Fizyków
Medycznych (EFOMP). Uwzględniając perspektywę badacza wy-
korzystującego dla celów naukowych różne techniki magnetycz-
nego rezonansu jądrowego, perspektywę fizyka medycznego
działającego w pracowni MR oraz spojrzenie lekarza-radiologa
na kwestie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania tej pra-
cowni, a także punkt widzenia koordynatora krajowego dążą-
cego do wypracowania jednolitych zasad krajowego systemu
bezpieczeństwa pacjenta i personelu w związku z badaniami
MR, autorzy pragną rozpoczą dyskusję nad stworzeniem w kra-
ju spójnego systemu funkcjonowania pracowni MR. System ten
powinien dotyczy zarówno bezpieczeństwa, jak i standaryzacji
badań, kontroli jakości, a także kwalifikacji oraz szkolenia perso-
nelu zatrudnionego w pracowniach rezonansu magnetycznego,
a w szczególności fizyków, specjalistów w dziedzinie fizyki me-
dycznej, inżynierów medycznych oraz personelu technicznego.
Słowa kluczowe:
MRI, bezpieczeństwo, fizyk medyczny, inży-
nier medyczny, kontrola jakości, szkolenie
Abstract
W
hen performing Magnetic Resonance (MR) diagnostic
procedures, patients and medical personnel are exposed
to non-ionizing electromagnetic fields of high frequency and
to high static magnetic fields. With respect to such procedures,
the safety of patients and of medical personnel needs to be
better regulated, especially in Poland. MR scanners are now
being installed not only at major diagnostic centres, but also at
regional units, operating theatres or even at veterinary clinics.
Hybrid systems emerge, combining MRI with other “ionizing”
diagnostic techniques, such as PET/MR, MRI/CT or the novel
MRgRT – where MR scanning is possible during the application
of radiotherapy procedures. According to the Polish Ministry of
Health, there were 246 MR scanners installed in Poland in 2015,
with a growing number of high-field units. While a significant
body of literature on MR safety recommendations exists and
relevant national and international guidance on occupational
MR exposure is available, uniform safety regulations have not
yet been introduced in the European Union, nor in Poland. In
this paper we discuss the physical hazards associated with MR
diagnostic procedures and review some international safety
recommendations developed by the International Commission
on Non-Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), the American
Society of Radiology (ACR), the European Commission or the
European Federation of Organizations of Physicists in Medicine
(EFOMP). We make an attempt at reviewing the various aspects
of safety and efficiency of MR procedures from the perspec-
tives of a MR researcher, a radiologist, responsible for the effi-
ciency and safety of the MR diagnostic procedures, and a med-
ical physicist working in a typical MR unit. We also include the
perspective of a national coordinator in his attempt to develop
uniform rules of a national MR safety system, of patient-care
and of medical personnel requirements. Our principal aim is to
start a discussion on developing a coherent system of MR diag-
nostics in Poland and, in particular, on the duties and training
of the medical personnel operating such MRI units. This system
should address not only the safety aspects and standardisation
of MR imaging procedures, but also the qualifications and train-
ing of the medical personnel employed at MR units, especially
of physicists, experts in medical physics, medical engineers and
technicians.
Key words:
MRI, safety, medical physicist, medical engineer, qu-
ality assurance, training
Bezpieczeństwo w pracowni
rezonansu magnetycznego
Safety in the Magnetic Resonance Department
Maria Sokół
1
, Michael Waligórski
2, 3
, Magdalena Wicher
4
, Jerzy Walecki
5
1
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice,
tel. +48 32 278 80 12, e-mail:
2
Instytut Fizyki Jądrowej PAN, ul. Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków
3
Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział wKrakowie, ul. Garncarska 11, 31-115 Kraków
4
Silvermedia Sp. zo.o. ul. Wadowicka 6, 30-415 Kraków
5
Centralny Szpital Kliniczny MSW wWarszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa
otrzymano / received:
05.04.2016
poprawiono / corrected:
06.05.2016
zaakceptowano / accepted:
20.05.2016
