vol. 5 3/2016 Inżynier i Fizyk Medyczny
106
redakcja
\
editorial board
KOMITET NAUKOWY
/ SCIENTIFIC COMMITTEE
prof. dr hab. inż. lek. med.
Grzegorz Pawlicki
dr hab. inż.
Ewa Zalewska
dr hab. n. med.
Paweł Kukołowicz
dr inż. Dominika
Oborska-Kumaszyńska
RADA NAUKOWA / SCIENTIFIC COUNCIL
mgr Bartosz Bąk, PTE, WCO, Poznań
dr hab. inż. Maciej Budzanowski, IFJ PAN, Kraków
dr hab. Wojciech Bulski, Centrum Onkologii, Warszawa
dr hab. Arkadiusz Derkacz, UM, Wrocław
Dr n. med. Maciej Dobrzyński, UM Wrocław
dr n. med. Wojciech Glinkowski, PTT, Warszawa
prof. Natalia Golnik, PW, Warszawa
dr n. med. Marzena Janiszewska, Dolnośląskie Centrum
Onkologii we Wrocławiu
mgr Monika Jędrzejewska, PTIK Poznań
mgr Aleksandra Kaczmarek, PTE, WCO, Poznań
dr inż. Jolanta Karpowicz, CIOP-PIB, Warszawa
dr inż. Renata Kope , IFJ PAN, Kraków
prof. Danuta Koradecka, CIOP-PIB, Warszawa
mgr inż. Ryszard Kowski, PTIK, Łódź
prof. Leszek Królicki, UM, Warszawa
dr hab. n. med. Paweł Kukołowicz, PTFM Warszawa
prof. Roman Maniewski, IBIB PAN, Warszawa
prof. dr hab. Rafał Matkowski, UM, Wrocław
dr n. fiz. Łukasz Matulewicz, Poznań
prof. dr hab. Andrzej Nowicki, IPPT, PAN
dr inż. Dominika Oborska-Kumaszyńska, NCHospital,
Wolverhampton Royal Hospitals, UK
prof. Tadeusz Pałko, PW, Warszawa
mgr Maria Paroń, NWSM Wrocław
prof. Grzegorz Pawlicki, PW, Warszawa
mgr Elżbieta Pater, Wrocław
dr n. med. Tomasz Piotrowski, WCO, Poznań
Czesław Pływacz, PSTE, Piekary Śląskie
prof. Halina Podbielska, PWR Wrocław
prof. Marek Sąsiadek, UM, Wrocław
prof. zw. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz, AGH Kraków
prof. Andrzej Urbanik, CM UJ, Kraków
prof. dr hab. med. Jerzy Walecki, CMKP Warszawa
dr hab. inż. Ewa Zalewska, IBIB PAN, Warszawa
REDAKCJA
/ EDITORIAL BOARD
Redaktor Naczelny
/ Editor-in-Chief
prof. dr hab. inż. lek. med.
Grzegorz Pawlicki
Z-ca Redaktora Naczelnego
/ Editor
dr hab. inż. Ewa Zalewska
Z-ca Redaktora Naczelnego
/ Editor
mgr inż. Jacek Lewandowski
Redaktor techniczny
/ Managing Editor
mgr inż. Katarzyna Wilczyńska
ADRES REDAKCJI
INDYGO Zahir Media
ul. Tęczowa 7,
53-601 Wrocław
tel./fax + 48 71 796 41 59
e-mail:
PRENUMERATA
/ SUBSCRIPTION
Cena egzemplarza –
15,50 zł
Prenumerata roczna –
90 zł
WYDAWNICTWO
/ PUBLISHING HOUSE
INDYGO Zahir Media
Dyrektor Wydawnictwa
Katarzyna Wilczyńska
Dyrektor Zarządzający
Jacek Lewandowski
Sekretarz Redakcji/
Dział prenumeraty
Monika Poprawa
DTP
Tomasz Brończyk
stopka redakcyjna
W
tym roku mija 70 lat od powstania specjalności
kształcącej początkowo „fizyków medycznych”.
Określenie „inżynier medyczny” nie było znane i spe-
cjalizacja w tym zakresie, z uwagi na niski poziom wy-
posażenia technicznego medycy, nie była potrzebna.
Określenie „fizyka medyczna” funkcjonowało w medy-
cynie od początku XIX w., a nawet dawniej.
Wielu uczonych lekarzy miało wykształcenie me-
dyczne i fizyczne. O bliskich związkach medycyny
z fizyką świadczy dobitnie angielskie słowo
physician
–
lekarz (od greckiego
physis
– natura, przyroda, fizyka).
Inicjatorem i organizatorem studiów wyższych
w zakresie „fizyki medycznej” był fizyk, prof. Cezary
Pawłowski, kierownik Zakładu Fizyki w Instytucie Ra-
dowym, wcześniej adiunkt prof. Stefana Pieńkowskie-
go, sławnego profesora Uniwersytetu Warszawskiego
i ucznia Mari Skłodowskiej-Curie, który pracował pod
jej kierunkiem w Paryżu (1929-1934).
Początkowo podejmowane próby utworzenia fizyki
medycznej na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszaw-
skiego nie powiodły się. Polscy fizycy nie akceptowali
takiego określenia specjalizacji, uważając że fizyka jest
jedna, bezprzymiotnikowa!
Z tego powodu skierował starania w kierunku Po-
litechniki Warszawskiej, wybór padł na Wydział Elek-
tryczny. Większoś skomplikowanej aparatury, stoso-
wanej wówczas w praktyce medycznej, miał charakter
urządzeń elektrycznych (aparatura rentgenowska,
elektrokardiografia, diatermia, elektrostymulacja).
W roku akademickim 1946/1947 rozpoczęto kształ-
cenie specjalistów, „nielekarzy” na poziomie wyższym.
Było to przedsięwzięcie pionierskie, pierwsza szkoła
wyższa w zakresie jak dzisiejszej „inżynierii biomedycz-
nej” na świecie.
Z oczywistych względów formalnych, specjalnoś
ta nie mogła mie w nazwie określenia „fizyka me-
dyczna”. Nazwano ją więc „elektrotechnika medyczna”
i formalnie kształcono inżynierów elektryków o posze-
rzonym zakresie fizyki. Parę lat później do nazwy spe-
cjalności dodano określenie „radiacyjna”, co uzasadnia-
ło jeszcze bardziej rozszerzenie programów nauczania
fizyki zwłaszcza o zagadnienia generacji elektrycznej
promieniowania jonizującego.
Podstawowy zespół wykładowców na specjalności
stanowili głównie fizycy: prof. C. Pawłowski (radiologia),
prof. W. Majewski (fizyka elektronowa), prof. Roliński
(aparaty światłolecznicze), prof. W. Ścisłowski (fizyka
ciała stałego) oraz dwaj inżynierowie: prof. J. Keller (elek-
tryczne aparaty medyczne – termin elektronika jeszcze
nie istniał) i prof. S. Nowosielski (aparaty rentgenowskie).
Krótki zarys rozwoju fizyki
i inżynierii biomedycznej w Polsce
W 1951 roku z Wydziału Elektrycznego wyodrębnił
się Wydziału Łączności. Nastąpił wówczas dynamiczny
rozwój specjalności zajmującej się inżynierią i fizyką
medyczną. Po kilku latach elektrotechnika medyczna
przekształciła się w elektronikę medyczną, a technika
radiacyjna objęła oprócz techniki rentgenowskiej, ra-
dioizotopowe źródła promieniowania.
W 1966 roku Wydział Łączności przekształcił się
w Wydział Elektroniki. Specjalnoś została podzielo-
na. Częś związana z techniką radiacyjną pozostała na
Elektronice i rozwijała się w kierunku techniki jądro-
wej, zaś częś „medyczną” przeniesiono na Wydział
Mechaniki Precyzyjnej i kultywowano dotychczasowy
medyczny kierunek rozwoju. Powstał zespół elektro-
nicznej aparatury medycznej.
W związku z niezwykle dynamicznym rozwojem
medycznych środków technicznych – w latach 70. po-
wstaje koniecznoś intensywnego rozwoju kształcenia
kadry inżynieryjnej dla obsługi nowych skomplikowa-
nych urządzeń diagnostyki i terapii. Pociąga to za sobą
rozwój organizacyjny zagadnień techniki medycznej
w postaci zakładu inżynierii biomedycznej.
Z czasem Wydział uzyskuje uprawnienia do prowa-
dzenia na nowym kierunku studiów pod nazwą Inżynie-
ria Biomedyczna.
W 1974 roku staraniem Polskiego Towarzystwa
Fizyki Medycznej (PTFM) utworzono wreszcie na Wy-
dziale Fizyki UW specjalizację „fizyka medyczna”. Po-
wstała fizyka jądrowa – mogła więc zaistnie formalnie
fizyka z przymiotnikiem „medyczna”. Wspólna droga
kształcenia w Polsce inżynierów i fizyków rozdziela się.
Ministerstwo Zdrowia wprowadza ustawowo (w
2003 roku) dwie oddzielne specjalizacje zawodowe
mające zastosowanie w medycynie, w dziedzinie fizyki
i inżynierii medycznej.
Fizyka medyczna i inżynieria biomedyczna nadal jed-
nak współdziałają na rzecz rozwoju medycznych środ-
ków technicznych i procedur ich stosowania w praktyce
lekarskiej. Widocznym znamieniem tego jest czasopi-
smo „Inżynier i Fizyk Medyczny” (od 2012 roku).
Pierwsi w kształceniu na poziomie wyższym
w specjalności „fizyka medyczna”
Redaktor Naczelny
Grzegorz Pawlicki
Prof. dr hab. inż. lek. med.
