Page 48 - IFM_201305

vol. 2 5/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny

276

artykuł

\

article

kardiologia

\

cardiology

Do czego służy ocena zmienności HRV?

HRV jest miarą zmienności rytmu serca i występuje w postaci cyklicz-

nych zmian odstępów R-R w badaniu elektrokardiograficznym.

Warto zwrócić uwagę, że HRV jest odzwierciedleniem aktywności

układu autonomicznego [1]. Opierając się na wiedzy z zakresu fizjologii

wiadomo, że układ sympatyczny i parasympatyczny mają przeciwstaw-

ny wpływ na częstość akcji serca. Wzrost aktywności układu współ-

czulnego (sympatycznego) poprzez stymulację węzła zatokowego

powoduje przyśpieszenie częstości rytmu serca, natomiast pobudzenie

węzła zatokowego poprzez układ przywspółczulny (parasympatyczny)

wiąże się ze spadkiem tętna. Na podstawie analizy zmienności rytmu

serca możemy określić, który z układów w danej sytuacji jest bardziej

pobudzony i jaki to ma wpływ na układ krążenia.

Badanie HRV znalazło szerokie zastosowanie w medycynie, między

innymi do oceny sprawności fizycznej organizmu. Analiza HRV stała

się przydatna w diagnozowaniu i prognozowaniu chorób kardiologicz-

nych, takich jak zawał serca i niewydolność krążenia. Zaobserwowano,

iż w ostrej fazie zawału obniżenie SDNN (parametr HRV korelujący

z aktywnością układu przywspółczulnego) w ciągu 24 godzin ma zwią-

zek z powstaniem powikłania, jakim jest dysfunkcja lewej komory [2].

Wpływ promieniowania telefonii

komórkowej na układ krążenia

Przeprowadzono wiele badań mających na celu ocenę wpływu promie-

niowania elektromagnetycznego emitowanego przez telefonię komór-

kową na układ krążenia. W doświadczeniu przeprowadzonym przez O.

Fausta wykonano badanie zmienności rytmu serca wśród 14 uczest-

ników nienarażonych na promieniowanie emitowane przez telefon

komórkowy. Następnie w okolicy głowy i klatki piersiowej badanych

umieszczono aktywne telefony komórkowe i powtórzono pomiary. Do

oceny HRV wykorzystano związane z nią parametry nieliniowe.

Po przeprowadzeniu analizy stwierdzono jedynie nieistotne sta-

tystycznie różnice. Nie udało się potwierdzić wpływu pola elektro-

magnetycznego na układ autonomiczny, tym samym nie udowodnio-

no istotnych zmian w układzie krążenia.

Wbadaniu przeprowadzonymprzez profesora R. Andrzejaka dokona-

no pomiaruHRVprzed rozmową telefoniczną, w trakcie i po jej zakończe-

niu. Tym razem do oceny HRV wykorzystano metodę analizy statystycz-

nej w zakresie zmienności w czasie. Stwierdzono, że podczas rozmowy

telefonicznej prowadzonej przez aparat komórkowy, układ przywspół-

czulny został pobudzony – zjawisko nie zostało zanotowane podczas roz-

mowy kontrolnej za pośrednictwem telefonu stacjonarnego [3].

Wpływ promieniowania

elektromagnetycznego na stymulatory serca

Wykonano szereg badań potwierdzających ryzyko zakłóceń pracy

stymulatora pod wpływem oddziaływania fal elektromagnetycz-

nych emitowanych przez telefony komórkowe.

Wbadaniu D.L. Hayesa przeprowadzonymna 980 osobach ze stymula-

toremserca aż w20%przypadkówdoszło do zaburzeń pracy rozrusznika,

choćtylko7,2%związanebyłozobjawamiklinicznymi.Jednocześniezaob-

serwowano, że zaburzenia występowały wówczas, gdy aparat komórko-

wy zlokalizowany był wbliskiej odległości od stymulatora serca i zdecydo-

wanie częściej dotyczyły rozruszników dwujamowych. Gdy z kolei telefon

komórkowy trzymany był z dala od stymulatora – nad małżowiną uszną

– zaburzeń tych nie było [4]. V. Barbaro doszedł do podobnych wniosków.

Podobnie jak w doświadczeniu Hayesa, podkreślił on korzystne działanie

filtrów stymulatora, które zapobiegają zakłóceniom spowodowanym

promieniowaniemelektromagnetycznym. Wpracy przeglądowej F. Censi

i wsp. potwierdzono, że nowoczesne stymulatory zaopatrzone w filtry są

zdecydowanie bardziej bezpieczne. Urządzenia starszej generacji pozba-

wione takich zabezpieczeń są narażone na wychwytywanie modulowa-

nego sygnału radiowego o częstotliwości około 2 Hz, emitowanych przez

telefony komórkowe. Tego typu sygnałymogą być traktowane jakwłasne

uderzenia serca, a tymsamymblokować wyładowania rozrusznika [6].

Wpływ pola elektromagnetycznego

emitowanego przez stacje bazowe

Istnieje wiele kontrowersji związanych z umieszczaniem stacji bazowych

na terenach zabudowanych. W Polsce obowiązują ściśle określone zasa-

dy dotyczące dopuszczalnych mocy pól elektromagnetycznych zawarte

w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r.

w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w śro-

dowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów. Dla

stacjibazowychemitującychpromieniowanieelektromagnetycznewob-

rębie częstotliwości w zakresie od 300 MHZ do 300 GHz dopuszczalna

gęstośćmocywynosi0,1mWm

2

.Polskieprzepisysąbardziejrestrykcyjne

w porównaniu z normami przedstawionymi przez Międzynarodową Ko-

misję ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym ICNIRP (

The

International Commission on Non-Ionizing Radiation Protection

).

W związku z licznymi obawami powstało wiele prac doświadczal-

nych, które oceniały problem możliwych działań niepożądanych

związanych z polem elektromagnetycznym emitowanym przez sta-

cje bazowe. Większość badań opierała się jednak na ankietach, co

wydaje się być mało wiarygodne. H. Hutter przeprowadził badanie

ankietowe dotyczące samopoczucia wśród mieszkańców okolicy 10

stacji bazowych w Austrii. Możliwe zgłaszane dolegliwości miały zwią-

zek z objawami ze strony układu krążenia, układu pokarmowego oraz

wyczerpaniem. Dodatkowo badano poziom natężenia pola elektro-

magnetycznego w budynkach mieszkalnych. Badanych podzielono

na 3 grupy ze względu na ekspozycję pola (I grupa – do 0,05 mW/m

2

,

II grupa – 0,05-0,1 mW/m

2

i III grupa powyżej 0,1 mW/m

2

). Ostatecznie

wykazano, iż wielkość ekspozycji ma wpływ na występowanie objawów

ze strony układu krążenia, zarówno u osób, które dostrzegały związek

występujących dolegliwości z obecnością stacji bazowych, jak i wśród

uczestników, którzy go nie dostrzegali [7].

A.Bortkiewiczzkoleibadałamożliwywpływpolaelektromagnetycz-

nego na neurowegetatywną regulację pracy serca u pracowników stacji

bazowych. Ponownie posłużono się analizą HRV. Wdoświadczeniu brali

udział pracownicy stacji bazowych, których podzielono na dwie grupy,

przy czym grupa I eksponowana była na słabsze promieniowanie elek-

tromagnetyczne, natomiast grupę II stanowili pracownicy narażeni na

wyższe wartości pola. Kontrolę stanowili pracownicy nieeksponowani

Page 48 - IFM_201305_vA 150 dpi