Page 57 - IFM_201304

Inżynier i Fizyk Medyczny 4/2013 vol. 2

radiologia

/

radiology

217

artykuł

/

article

Osłony antyradiacyjne

w radiologii zabiegowej

Ryszard Kowski

Łódzki Ośrodek Szkoleniowo-Konsultacyjny ŁOŚ, Sp. z o.o., tel. +48 602 115 606, e-mail:

rkowski@wp.pl

Radiologia zabiegowa ze względu na zakres potrzeb dotyczących ochrony antyra-

diacyjnej jest szczególną dziedziną medyczną. Przede wszystkim charakteryzuje się

wysokimi dawkami, na jakie narażeni są zarówno pacjenci, jak i personel wykonujący

procedury z tego zakresu. Ponadto źródłem promieniowania, któremu poddane są

osoby znajdujące się na sali zabiegowej, jest pacjent. Podstawową metodę ochro-

ny personelu stanowi zatem właściwa optymalizacja dawek, na jakie narażeni są

pacjenci. Jednak poza działaniem optymalizacyjnym należy stosować jeszcze inne

metody ochrony personelu określane

w skrócie hasłami: czas, osłona i odle-

głość. Większość wydostającego się z pa-

cjenta promieniowania rozproszonego

rozchodzi się w kierunku, z którego pada

wiązka. Mając taką świadomość, można

skutecznie zminimalizować zagrożenie.

W artykule przedstawiono wyniki badań dotyczą-

cych skuteczności osłon przeciwrozproszeniowych

umieszczanych bezpośrednio na pacjencie. Ta me-

toda ochrony radiologicznej ma szczególne zasto-

sowanie, gdy lampa rentgenowska umieszczona

jest nad stołem pacjenta, a specyfika zabiegu wy-

maga czasowo stabilnego układu geometrycznego

– przez dłuższy okres czasu nie zmienia się miejsca

i kąta padania wiązki promieniowania RTG. Jest to

oczywiście jedna z wielu metod minimalizacji na-

rażenia. Z uwagi na to, że ogólną zasadą ustawie-

nia aparatu zabiegowego jest „lampa pod stołem,

wzmacniacz nad stołem”, ta ścieżka minimalizacji

narażenia personelu może być stosowana jedynie

w wybranych procedurach klinicznych.

Zarówno kliniczne, jak i techniczne względy mogą

być przyczyną, dla której lampa rentgenowska musi

być umieszczona nad stołem pacjenta. W tej sytuacji

większość promieniowania rozproszonego emitowa-

nego przez pacjenta rozchodzi się w stronę persone-

lu. W tym przypadku nie mają zastosowania osłony

zawieszane na obrzeżu stołu zabiegowego. Korzystać

możnazjezdnychlubzawieszanychswobodnieparawa-

nów lub ekranów, jednak ogranicza to – w mniejszym

lub większym stopniu – mobilność zespołów zabiego-

wych. Sterylne lub sterylizowalne osłony umieszcza-

ne bezpośrednio na pacjencie są metodą o wysokiej

skuteczności. Jednak one również mają swoje wady –

trudno jest zmieniać obszar skóry, przez który wchodzi

wiązka promieniowania. W tej sytuacji osłonę należy

przemieszczać lub, godząc się na mniejszą jej skutecz-

ność, umieszczać dalej od pola wejścia wiązki.

Uwzględniającróżniczkowyprzekrójczynnynaroz-

praszanie comptonowskie (opisany wzorem Kleina-

-Nishiny), można z dość dobrym przybliżeniem przy-

jąć, że dla interesującego nas zakresu wysokiego

napięcia około 25% powstających w tym zjawisku

kwantów znajdzie się w wycinku sfery o środku

w punkcie padania osi wiązki na powierzchnię fan-

tomu oraz kącie wierzchołkowym 3Π steradianów.

Pojawi się tam również około 80% kwantów, które

znajdą się w powietrzu [1-3].

Wiceprzewodniczący

Komisji ds. Procedur

i Auditów Klinicznych

Zewnętrznych

w zakresie radiologii

i diagnostyki obrazowej

oraz radiologii

zabiegowej

Szef ŁOŚ Sp. z o.o

Page 57 - IFM_201304_vB 150 dpi