Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2016 vol. 5
293
artykuł
/
article
radioterapia
/
radiotherapy
Wprowadzenie
Na całym świecie, szczególnie w krajach Unii Europejskiej, obserwo-
wany jest dynamiczny wzrost wymagań stawianych przed fizykami
medycznymi. Zjawisko ma niewątpliwie związek ze stale rosną-
cym poczuciem odpowiedzialności za bezpieczeństwo pacjentów,
w szczególności w procedurach medycznych z zastosowaniem pro-
mieniowania jonizującego. Od fizyka wymaga się, aby w zakresie
przypisanych mu kompetencji podejmował merytorycznie uzasad-
nione decyzje oraz ponosił ich konsekwencje.
Europejska Federacja Towarzystw Fizyki Medycznej (EFOMP), sto-
sując się do obowiązującej dyrektywy Rady Europy (2013/59/EURA-
TOM), sformułowała wytyczne dotyczące statusu fizyka medycznego
(roli oraz obowiązków). Rekomendacje EFOMP dotyczą wymaganego
wykształcenia kandydatów, uzyskiwania kolejnych szczebli awansu
zawodowego fizyków medycznych oraz minimalnego poziomu za-
trudnienia. Zapewnienie wysokich standardów w zakresie ochrony
zdrowia ludzkiego jest, zdaniem autorów przywołanego dokumentu,
wwielu dziedzinachmedycynyw sposób oczywisty związane z kompe-
tentnym wykorzystaniem dostępnej współcześnie wiedzy fizycznej.
Fizyk medyczny
W większości krajów Unii Europejskiej warunkiem podjęcia pracy w za-
wodzie i rozpoczęcia stażu jest osiągnięcie 6 poziomu EQF (
European Qu-
alifications Framework
) z nauk fizycznych, a więc odpowiednik polskiego
licencjatu. W nielicznych państwach (np. Holandia, Włochy) formalnie
wymagany jest stopieńmagistra (7 poziomEQF).
Kształcenie fizyka medycznego na poziomie akademickim zawiera
wszystkie niezbędne moduły pozwalające w przyszłości podjąć pracę
w radioterapii, diagnostyce i radiologii zabiegowej, medycynie nukle-
arnej, ochronie radiologicznej czy inną związaną z wykorzystaniem
promieniowania niejonizującego. Po ich zaliczeniu student otrzymuje
dyplom lub certyfikat pozwalający mu nazywać się fizykiem medycz-
nym. Dokument ten pozwala absolwentowi na zarejestrowanie się
w państwowym rejestrze – National Registration Scheme.
Można wyróżnić dwie główne funkcje sprawowane przez fizyka
medycznego: kliniczną i kierowniczą. Funkcja kliniczna realizowana
jest poprzez posiadane kompetencje zawodowe, natomiast zarząd-
cza polega na administrowaniu działaniami z zakresu fizyki medycz-
nej. Funkcje administracyjne mogą pełnić wyłącznie osoby z dużym
doświadczeniem (
senior level
). Odpowiedzialność fizyka dotyczy za-
tem bądź to wybranego pacjenta, w którego leczeniu (diagnostyka,
terapia) dany fizyk bezpośrednio uczestniczy, bądź całej grupy pa-
cjentów, w przypadku których podejmuje on decyzje strategiczne.
W ogólności fizyk medyczny odpowiedzialny jest za standaryza-
cję podejmowanych działań, kalibrację sprzętu oraz za poprawność
procedur medycznych realizowanych we współpracy z pozosta-
łym personelem medycznym. Od fizyka medycznego oczekuje się
ciągłego samokształcenia, rozwoju oraz podnoszenia kwalifikacji
zawodowych, co umożliwia wdrażanie nowoczesnych technologii.
Posiadane wykształcenie wskazuje na fizyka jako osobę uprawnioną
i właściwą do szkolenia pozostałej kadry medycznej (lekarzy, techni-
ków i pielęgniarki) w zakresie technicznym.
Wymogi prawne dotyczące
fizyków medycznych pracujących
w promieniowaniu jonizującym
zgodnie z Dyrektywą
Zauważono (pkt 29 przywoływanej Dyrektywy), że „Wysoki poziom
kompetencji oraz jasno określone obowiązki i zadania stawiane wszyst-
kim specjalistom zajmującym się badaniami medycznymi mają zasadni-
cze znaczenie dla zapewnienia odpowiedniej ochrony pacjenta, który
jest poddawany procedurom z zakresu rentgenodiagnostyki i radio-
terapii. Dotyczy to lekarzy, stomatologów oraz innych pracowników
Status fizyka medycznego
w krajach Unii Europejskiej
Rola, odpowiedzialność oraz wymagane kompetencje
– na podstawie rekomendacji EFOMP:
Recommendations on Medical Physics Education
and Traning in Europe
Janusz Winiecki
1, 2
, Karolina Majewska
1, 2
, Sławomir Nowakowski
2
1
Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu,
ul. dr J. Romanowskiej 2 85-796 Bydgoszcz, tel. +48 503 743 090, e-mail:
2
Zakład Fizyki Medycznej, Centrum Onkologii im. Franciszka Łukaszczyka w Bydgoszczy, ul. dr Izabeli Romanowskiej 2, 85-796 Bydgoszcz
