Page 10 - IFM 2 2013 - calosc

vol. 2 2/2013 Inżynier i Fizyk Medyczny

artykuł

\

article

radiologia

\

radiology

58

12,744 ± 0,202 mGy, co odpowiadało średniej dawce gruczo-

łowej MGD 2,191 ± 0,035 mGy. Wartość gęstości optycznej

w punkcie referencyjnym natomiast pozostała praktycznie

niezmienna i wyniosła 1,67 ± 0,02 OD. Wiązało się to jed-

nak z obniżeniem temperatury wywoływacza do wartości

31,6°C. Powyższa zmiana wpłynęła na wartość wskaźnika

światłoczułości S = 1,19 OD (pole sensytometryczne nr 11)

oraz średniego gradientu g = 3,28 OD (pola sensytometrycz-

ne nr 9 i 13). Wartość i powtarzalność mierzonego wysokie-

go napięcia (PPV) wynosiła 28,2 ± 0,0 kV, a obciążenia prą-

dowo-czasowego z zastosowaniem kasety testowej: 103,4 ±

1,6 mAs. Dla pozostałych kaset formatu 18 x 24 cm wartość

obciążenia prądowo-czasowego znajdowała się w zakresie

101-103 mAs, a dla formatu 24 x 30 cm: 105-111 mAs.

Serwisant wywoływarki dokonał jej optymalizacji na proś-

bę kierownika pracowni w celu osiągnięcia lepszej stabil-

ności odczynników przy zmniejszonej ilości wykonywanych

zdjęć. Następnie inżynier serwisowy mammografu przekali-

brował system AEC w celu osiągnięcia na „0” stopniu zaczer-

nienia gęstości optycznej w punkcie referencyjnym w grani-

cach 1,4-1,6 OD powyższej gęstości minimalnej.

Jedynym wnioskiem z wykonanych testów było zakwe-

stionowanie wielkości dawki wejściowej dla danego typu

ekspozycji wynikających z zaleceń podanych w załączniku nr

6 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 25.08.2005 r. Jed-

nak obliczenie średniej dawki gruczołowej dla wspomnianej

ekspozycji wskazywało jedynie na przekroczenie referen-

cyjnej pożądanej dawki gruczołowej (2,0 mGy dla 4,5 cm

PMMA), jednak wartość nadal znajdowała się poniżej akcep-

towalnej dawki referencyjnej (2,5 mGy). Nie jest to jednak

standardowa procedura.

Wyniki uzyskane przez laboratorium badawcze wykonują-

ce testy specjalistyczne w 2. roku od instalacji aparatu były

zaskakujące. Okazało się, że w stosunku do poprzedniego

roku dokonano zmian zarówno samego typu kaset z foliami

wzmacniającymi, jak i odczynników fotochemicznych i błon

rentgenowskich na „typ II”. Jednocześnie zmiany te zostały

powiązane zarówno z optymalizacją procesu obróbki foto-

chemicznej i dostosowaniem działania systemu AEC do kom-

binacji ekran wzmacniający-błonamammograficzna. Na dzień

sprawdzenia działania mammografu temperatura wywoły-

wacza wynosiła 34,1°C, co przekładało się na następujące pa-

rametry densytometryczne: D

min

= 0,18 OD, S = 1,72 OD (pole

sensytometryczne nr 11) i g = 4,02 OD (pola sensytometrycz-

ne nr 9 i 12). Parametry ekspozycji dla fantomu 4,5 cm PMMA

wynosiły: 28,18 ± 0,08 kV i 60,0 ± 0,0 mAs. Również gęstości

optyczne w punkcie referencyjnym dla wielokrotnych obra-

zów uzyskiwanych na kasecie testowej pozostały praktycznie

niezmienne (1,62 ± 0,01 OD). Dla pozostałych kaset (po 2 sztu-

ki) formatu 18 x 24 cmwartości te mieściły się w zakresie 1,58-

1,59 OD; a formatu 24 x 30 cm: 1,61-1,62 OD. Tak wysoka spój-

ność wynikała z bardzo wysokiej stabilności działania systemu

AEC oraz prawdopodobnie z pochodzenia kaset – wspólnych

partii produkcyjnych. Przerywanie ekspozycji następowało za

każdym razem po osiągnięciu dawki odpowiadającej obciąże-

niu prądowo-czasowemu wynoszącemu 60 mAs.

Zmiany te ostatecznie przekładały się na wartości daw-

ki wejściowej, która wyniosła 7,233 ± 0,017 mGy i na MGD:

1,411 ± 0,004 mGy. Oznacza to redukcję średniej dawki gru-

czołowej o 23,0% w stosunku do ww. w pomiarach po insta-

lacji mammografu i aż o 35,6% w stosunku do pomiarów wy-

konanych rok wcześniej.

Retrospektywna analiza tej sytuacji pomogła w bardziej

obrazowym przedstawieniu użytkownikowi aparatu wystę-

pujących zmian. Na rysunku 1 przedstawiono zmiany w krzy-

wych densytometrycznych pomiędzy poszczególnymi testa-

mi specjalistycznymi.

Rys.1

Krzywedensytometryczneuzyskanewtrzechkolejnychtestachspecjalistycznych

Zysk wynikający ze zmian błon mammograficznych „typu I”

na „typ II” oraz różnicę pomiędzy parametrami instalacji apa-

ratu a drugim rokiem jego użytkowania przedstawiono na

rysunku 2.

Rys. 2

Zależność gęstości optycznej od logarytmu kermy dla standardowej ekspozy-

cji przy różnych stopniach zaczernień systemu AEC

Wnioski

Brak porównania całej krzywej pomiędzy poszczególnymi

testami aparatury i skupienie się wyłącznie na spełnieniu kry-

teriów zawartych w odpowiednich aktach prawnych może

doprowadzić do znacznego „spłycenia” podejmowanych

Page 10 - IFM 2 2013 - calosc - www