Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2012 vol. 1
artykuł
/
article
BHP
/
OMS
137
Natomiast zalecenia Międzynarodowej Komisji ds. Promie-
niowań Niejonizujących (ICNIRP’2009) podają, że zagrożenia
balistyczne występują w polach o indukcji magnetycznej kilku
militesli. W związku z tym, dla uproszczenia zasad ochrony przed
zagrożeniami występującymi przy źródłach pól, sugerują przy-
jęcie poziomu indukcji magnetycznej 0,5 mT, stosowanego jako
próg kontrolowanego dostępu dla osób z implantami elektro-
nicznymi, również jako progu zagrożeń balistycznych.
Zagrożenia balistyczne przy magnesach
skanerów rezonansu magnetycznego
i spektrometrów NMR
Przeprowadzone badania rozkładu pola magnetostatycznego
w otoczeniu magnesów wykazały występowanie pola o indukcji
przekraczającej 3 mT w odległości do ok. 0,5 m od magnesów
przy skanerach otwartych 0,2-0,3 T; a przy magnesach tunelo-
wych: w odległości do 1,0-1,3 m przy skanerach 0,5 T, w odle-
głości do 1,75-2,0 m przy skanerach 1,5 T i do 2,35-2,5 m przy
skanerach 3 T. Zasięg takiego pola
w otoczeniu spektrometrów NMR
jest mniejszy, ale bardziej zróżnicowa-
ny ze względu na stosowanie w nich
różnego typu rozwiązań ekranują-
cych. Na rysunku 1 zaprezentowano
zestawienie typowych rozkładów
pola magnetostatycznego w otocze-
niu magnesów tych urządzeń.
Podsumowanie
Do najpoważniejszych zagrożeń bez-
pieczeństwa i zdrowia pacjentów
oraz pracowników, a także zagrożeń
uszkodzenia urządzeń w placówkach
diagnostyki obrazowej i w laborato-
riach analitycznych wykorzystujących
techniki rezonansu magnetycznego,
przy których konieczne jest wyko-
rzystanie urządzeń wyposażonych
w silne magnesy, należą skutki przy-
ciągnięcia do magnesu przedmiotów zawierających elementy
ferromagnetyczne. Relacje z placówek, w których doszło do
wypadków spowodowanych „latającymi obiektami”, wskazują,
że najczęściej z takimi zdarzeniami mamy do czynienia wów-
czas, gdy nadzór nad obecnością i wykonywanymi czynnościami
przez osoby niezatrudnione na stałe przy obsłudze magnesów
jest utrudniony – na przykład w czasie prac konserwacyjnych czy
remontowych wykonywanych przez zewnętrzne podmioty oraz
wtedy, gdy w pobliżu są pracownicy
placówki niezwiązani na stałe z ob-
sługą takich urządzeń. Pracownikom
tym trudno rozpoznać, przy których
urządzeniach występują zagroże-
nia balistyczne, a także prawidłowo
identyfikować, które przedmioty są
podatne na przyciągnięcie przez ma-
gnes. Wypadkom sprzyja również uru-
chomienie w placówce nowego urządzenia, jeśli zasięg zagrożeń
w otoczeniu magnesu znacznie się zwiększa, np. z ok. 1,0 m przy
skanerze 0,5 T do 2,5 m przy skanerze 3 T.
Do najskuteczniejszych sposobów ograniczania
takich sytuacji są zarówno zachowanie rygorystycz-
nych procedur ograniczenia dostępu w pobliże ma-
gnesów jedynie dla osób odpowiednio przeszkolo-
nych, jak i czytelne oznakowanie miejsc, w których
zagrożenia balistyczne występują (rys. 2-). Bardzo
ważne jest również szkolenie personelu sprzątają-
cego, konserwującego instalacje, ekip „outsourcin-
gowych” wykonujących remonty itp., dla których
nie jest oczywiste, że po zakończeniu pracy magnes
jest nadal włączony i występujące w jego otoczeniu
silne pole magnetostatyczne stanowi śmiertelne
zagrożenie.
Odpowiedni dobór materiałów i procesów kon-
strukcyjnych umożliwia wytworzenie przedmiotów,
dla których pole magnetostatyczne jest neutralne
i nie zagraża ich porwaniem. Tylko takie przedmioty,
oznaczane np. MR SAFE, powinny znajdować się w pomieszcze-
niu, gdzie znajduje się silny magnes (rys. 3). Zalecane są również
do wyposażenia pomieszczeń, w których można bezpośrednio
wejść w pobliże magnesu.
Publikacja opracowana na podstawie wyników II etapu progra-
mu wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”,
finansowanego w latach 2011-2013 w zakresie zadań służb pań-
stwowych przez Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. Koordy-
nator programu: Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy
Instytut Badawczy.
Literatura
1.
H. Rawa:
Elektryczność i magnetyzm w technice
,
Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa 1994, 300-335.
2.
G. Chaljub, L.A. Kramer, R.F. Johnson et. al.:
Projectile cylinder accidents
resulting from the presence of ferromagnetic nitrous oxide or oxygen
tanks in the MR suite
,
Am. J. Roentgenol, 177(1), 2001, 27-30.
3.
D.W. Chen:
Boy, 6, dies of skull injury during M.R.I. NY Times
,
Jul 31, 2001:
Sec. B: 1,5.
4.
-
year-kills.html (accessed 1.05.2012)
Rys. 2
Przykładowe oznaczenia
ostrzegające przed zagrożeniami
związanymi z oddziaływaniem
pola magnetostatycznego,
umieszczone przy wejściu
do pomieszczenia, w którym
znajduje się silny magnes
Rys. 3
Znak MR SAFE
1
10
100
1000
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
200
Odległość od krańca tunelu magnesu skanera lub od obudowy magnesu spektrometru, cm
Indukcja magnetyczna, mT
Skaner-3,0T
Skaner-1,5T
Skaner-1,0T
Skaner-0,5T
Spektrometr-11,9T
Spektrometr-11,9T
Rys. 1
Rozkład przestrzenny pola magnetostatycznego przy magnesach skanerów rezonansu
magnetycznego i spektrometrach NMR
