Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2012 vol. 1
artykuł
/
article
aparatura
/
apparatus
115
radiologów. Prostsze jest zarządzanie dyżurami itp. Wdrażając
cyfrowy system radiografii pośredniej z siecią komputerową,
należy mieć na uwadze, że zlokalizowanie urządzeń na jednym
poziomie zbiorczego ZDO umożliwia tańsze i bardziej ergono-
miczne działanie. W takim przypadku nie trzeba duplikować
skanerów płyt CR, stacji technika, stacji PC do systemów RIS
i PACS, drukarek cyfrowych obrazów RTG na kliszach.
Jednak najbardziej istotną kwestią jest liczba badań wykony-
wanych pacjentom w ramach Zakładu Diagnostyki Obrazowej.
Dzienna liczba pacjentów, praca ZDO w ramach dyżurów orto-
pedyczno-urazowych lub inny bardzo specjalistyczny profil pla-
cówki medycznej wymuszają dla sprawnej obsługi pacjentów
odpowiednią liczbę sal diagnostycznych i rodzaj aparatury RTG.
Dla standardowych placówek z dwiema pracowniami RTG opty-
malnym założeniem jest zaplanowanie takich systemów, by za-
pewnić placówce medycznej ciągłość badań zarówno dla zdjęć
klasycznych kostno-urazowych i płucnych, jak i dla badań wyko-
rzystujących technikę skopii (badania kontrastowe itp.), które
są często czasochłonne. W takich sytuacjach jedna pracownia
RTG powinna mieć system RTG do zdjęć kostnych ze statywem
płucnym (tzw. stół kostny), a druga sala RTG powinna być wypo-
sażona w system RTG do prześwietleń (skopii) i zdjęć kostnych.
Dobrze jest jednak, by taki system był jak najbardziej uniwersal-
ny i stanowił alternatywę (uzupełnienie, zastępstwo) umożliwia-
jącą również wykonywanie zdjęć kostno-urazowych i płucnych.
Dzięki takim rozwiązaniomaparatura RTG jest wykorzystywana
optymalnie, bez nadmiernych obciążeń pojedynczej aparatury
RTG lub eliminując badania kontrastowe. Czasami jednak (w
przypadku małych szpitali) ZDO składa się z jednej pracowni
RTG. Wówczas powinny być wybierane systemy RTG uniwersal-
ne posiadające zarówno funkcję stołu kostnego ze statywem
płucnym, jak i możliwośćwykonania badań kontrastowych, czyli
aparaty z toremwizyjnym. Systemy RTG powinny zapewnić taką
możliwość pracy przy pacjentach, by ZDO wykonał badania dla
maksymalnej liczby pacjentów z założeniemnajwiększego obło-
żenia. Decyzja o wykonywaniu zdjęć (badań RTG) pacjentom na
łóżkach szpitalnych wpracowniach RTGwdużej mierze wpływa
również na rozmieszczenie i rodzaj aparatury.
Dodatkowo, dla prawidłowego wyboru aparatury RTG, placówka
medyczna powinna dokonać właściwej oceny swojej wielkości
i potrzebw ramach diagnostyki radiologicznej. Analiza posiadanej
aparatury RTG w obrębie ZDO i wszystkich oddziałów i ich profili,
weryfikacja stanu technicznego posiadanej aparatury wraz z jej
przydatnością do użycia i przewidywanymczasemżywotności sys-
temów RTG powinny wskazać odpowiedni kierunek dla moderni-
zacjiZDO.Nowoczesnesystemyrejestracjiiarchiwizacjiwymuszają
zatemkonieczność informatyzacji placówekmedycznych. Wdraża-
niesystemówszpitalnychHISztzw.„ruchemchorych–elektronicz-
nym rekordem i kartą pacjenta wraz z modułami rejestracyjnymi
i modułami zleceń badań diagnostycznych i laboratoryjnych” oraz
wdrażanie części administracyjno-rozliczeniowych to czynności
bezpośrednio wpływające na sposób i etapowość modernizacji
ZakładówDiagnostykiObrazowej.
W wielu ZDO nie ma systemów informatycznych. Często
w pracowniach są stare analogowe aparaty RTG i wysłużone
wywoływarki (procesory) błon światłoczułych w technologii
mokrej. Bywa, że rejestracja pacjentów odbywa się w formie pa-
pierowej a zlecenia wypisywane ręcznie. Zgodnie z dzisiejszymi
standardami i wymaganiami prawnymi ZDO powinny być wy-
posażone w cyfrową rejestrację pacjenta wraz z elektroniczną
archiwizacją opisów badań i zdjęć RTG. Systemy RIS rejestracji
pacjenta (często sprzężone z tzw. „modułami zleceń” systemów
szpitalnych HIS) mają za zadanie uporządkować proces rejestra-
cji pacjentów i usystematyzować ich dane w sieci ZDO. Współ-
czesny szpital dysponuje kilkoma urządzeniami radiologicznymi
w ramach swojej działalności. Najczęściej są to:
––
aparat(y) kostno-płucne w ramach pracowni RTG,
––
aparat(y) do prześwietleń – skopii,
––
mammograf(y),
––
aparaty zębowe lub pantomografy,
––
od jednego do kilku aparatów śródoperacyjnych z ramieniemC,
––
rentgeny przyłóżkowe,
––
aparatura diagnostyczno-zabiegowa – angiografy CT, MR.
Zgodnie z nowoczesnymi standardami placówka medyczna
powinna archiwizować obrazy RTG wraz z opisami ze wszystkich
wymienionych urządzeń RTG. System informatyczny ZDO musi
być zatem kompatybilny z systemem centralnym HIS i centralną
rejestracją pacjentów.
Aparat analogowy,
czy radiografia cyfrowa
Wybór pomiędzy zakupem aparatów analogowych i systemu radio-
grafii pośredniej a w pełni cyfrowymi aparatami matrycowymi DR,
powinien nastąpić na samym początku procesu modernizacji Zakła-
dów Diagnostyki Obrazowej. Wiąże się to głównie z planowaniem
budżetu i dokonywaniem analizy kosztów w stosunku do korzyści,
jakie osiągnie się pomodernizacji i wymianie sprzętu RTG na nowy.
Analiza systemu DR wskazuje na duże jego zalety, takie jak: na-
tychmiastowy podgląd obrazów, elastyczność systemu, eliminacja
kaset, szybkość i dobra ergonomia pracy. Duże rozmiary detekto-
rówcyfrowych 43 cmx 43 cm, rozdzielczości detektorów (do nawet
9
Mpix) oraz eliminacja kaset fosforowych i mniejsze ryzyko wy-
stępowania artefaktów obrazowych pokazują, iż rozwój nowocze-
snych systemówRTGbędzie się rozwijał wkierunku obrazowania za
pomocą detektorówmatrycowych. Wdziedzinie aparatóww pełni
cyfrowych DR spotykamy wiele rozwiązań. Większość producen-
tów, z racji dużych kosztów produkcji detektorów matrycowych,
wprowadziła do oferty systemy jednodetektorowe. Istnieją rozwią-
zania oparte na detektorze cyfrowym umieszczonym na ruchomej
kolumnie z jezdnym systemempodłogowym, na której znajduje się
ruchome ramię z detektorem. Detektor może służyć jako ruchomy
statyw płucny do zdjęć klatek piersiowych, barków, kręgosłupów
itp. Ponadto – przy współpracy ze stołemRTG lub wózkiem – może
mieć zastosowanie do projekcji bocznych lub transportu.
Inne rozwiązanie stanowią aparaty jednodetektorowe, które
mogą pracować w klasycznych pracowniach RTG placówek me-
dycznych, a ponadto są dostosowane do diagnostyki pacjentów
oddziałów SOR. Są to ruchome systemy z regulowanym zakre-
sem SID oparte na konstrukcji ramienia C obrotowego w każdej
z płaszczyzn, z dodatkową regulacją wysokości. Rozwiązania
takie przypominają rozwiązania angiograficzne systemów, choć
są oczywiście bardziej uproszczone. Ich zaletą jest szybkość
dostosowania ułożenia układu lampa – detektor w stosunku do
ciała pacjenta. W systemach tych nie potrzeba przekładać pa-
cjenta z wózka transportowego na stół RTG. Mamy duże możli-
wości ustawienia wiązki promieniowania w dowolnym układzie
osiowym lub skośnym w stosunku do diagnozowanego ciała
pacjenta. Przy wykorzystaniu specjalnych wózków przeziernych
