Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2012 vol. 1
artykuł
/
article
kontrola jakości
/
quality control
111
podczas eksploatacji nie mogą przekraczać wartości 0,30 w radio-
logii ogólnej, a 0,25 w mammografii, a zatem w tej fazie powinny
być odpowiednio niższe (w praktyce nie powinny przekraczać 0,20
w obróbce mammograficznej, a 0,25 w ogólnodiagnostycznej).
Optymalnątemperaturęroztworuwywołującegonależyzapisać.
Jeśli używana jest tylko jednamaszyna wywołująca, trzeba ustawić
temperaturę wywoływania na tę wartość. W wypadku zastosowa-
nia większej liczby maszyn konieczna jest ich synchronizacja.
Jeżeli optymalna temperatura wyznaczona powyżej przed-
stawioną metodą różni się od wyspecyfikowanej dla identycz-
nych warunków obróbki w załączonych dokumentach o więcej
niż 3ºC, należy skontaktować się z producentem błon.
Wyznaczanie poziomu bazowego dla podstawowych pa-
rametrów sensytometrycznych, będących odniesieniem dla
testu podstawowego, wykonuje się na podstawie testów sen-
sytometrycznych przeprowadzonych w wyznaczonych podczas
optymalizacji warunkach w ciągu kolejnych pięciu dni, obliczając
średnie z wyników tych testów.
Optymalizacja i wyznaczenie nowych wartości poziomu bazowego
powinny być przeprowadzone po:
a)
zmianie typu chemikaliów, maszyny wywołującej lub typu
błon radiograficznych,
b)
przeprowadzonych poważniejszych przeglądach lub napra-
wach maszyny wywołującej.
Protokół optymalizacji
Przebieg testów optymalizacyjnych powinien znaleźć się w tre-
ści protokołu optymalizacji. Z kolei w podsumowaniu protokołu
powinny znaleźć się informacje, takie jak:
––
producent, nazwa i typ maszyny wywołującej,
––
producent, nazwa i typ roztworów do obróbki fotochemicz-
nej oraz stopień regeneracji wywoływacza i utrwalacza,
––
producent, nazwa i typ błon użytych do optymalizacji wraz
z ich numerem serii i terminem przydatności,
––
temperaturawywoływaczawybranaw trakcie optymalizacji,
––
czas wywoływania,
––
uzyskane parametry sensytometryczne (gęstość minimalna
–
D
min
,
wskaźnik światłoczułości – S wraz z definicją, wskaźnik
kontrastowości wyrażony średnim gradientem).
Ponadto protokół optymalizacji powinien zawierać:
––
wskazania miejsca pomiaru temperatury wywoływacza,
sposób oraz miejsce wprowadzania sensytogramów do ma-
szyny wywołującej,
––
czas upływający między naświetleniem sensytogramóww sen-
sytometrze a wprowadzeniem ich do maszyny wywołującej,
––
informacje o użytym sprzęcie pomiarowym oraz krzywe
charakterystyczne, na podstawie których dokonano obli-
czeń parametrów.
W ramach testów specjalistycznych sprawdzany jest także
stan obróbki fotochemicznej. Badania te są przeprowadzane
w celu ustalenia, czy stan obróbki, mimo prowadzonych przez
użytkownika testów podstawowych, nie odbiega bardziej niż
określono to w granicach dopuszczalnych odchyleń od stanu
optymalnego zarejestrowanego w protokole optymalizacji. Te-
sty bazują na pomiarach sensytometrycznych używanych przez
użytkownika błon z „opakowania testowego” (opakowania kon-
trolnego używanego przez użytkownika do testów podstawo-
wych), w warunkach obróbki panujących u użytkownika. Test
należy przeprowadzić w warunkach normalnej pracy maszyny
wywołującej, a więc po wcześniejszym wywołaniu w niej kilku-
nastu radiogramów. Wyniki testu porównuje się z uzyskanymi
wynikami końcowymi po optymalizacji, zawartymi w aktualnym
protokole optymalizacji obróbki fotochemicznej, który powi-
nien przedstawić użytkownik.
Ponieważ wyniki pomiarów są porównywane z wynikami znaj-
dującymi się w protokole optymalizacji, należy upewnić się, czy
przedstawiony protokół optymalizacji jest aktualny (czy po jego
wykonaniu nie było zmian producenta lub typu chemikaliów do
obróbki, zmiany producenta lub typu błon, napraw bądź regula-
cji maszyny wywołującej).
Użycie do testu błon z innej partii produkcyjnej aniżeli bło-
ny wykorzystane do optymalizacji, może utrudnić porównanie
faktycznego stanu obróbki fotochemicznej ze stanem po opty-
malizacji. Aby zminimalizować ryzyko powstania takiej sytuacji,
należy wykorzystywać do testu błony z takiego opakowania
testowego, które zostało użyte do testów podstawowych. Jeśli
jednak mimo tego wystąpi wspomniana wyżej sytuacja, należy
to zaznaczyć i dokonać dodatkowej interpretacji na podstawie
testów z badań odbiorczych kolejnych partii błon, wykonanych
przez użytkownika. Stąd wniosek, że użytkownik powinien rów-
nież wykonywać testy odbiorcze kolejnych dostaw błon. W tym
celu należy porównać własności sensytometrycznych błon ze
starej i nowej dostawy, wywołując naświetlone sensytometrem
próbki błon w typowych dla siebie warunkach.
Na zakończenie
Na zakończenie należy podkreślić, że o ile gęstość minimalna
i wskaźnik kontrastowości wyrażony średnim gradientem są po-
jęciami jednoznacznymi, o tyle w przypadku oznaczania czułości
istnieją różne sposoby wyrażenia tej własności błon. Jednym
z nich jest wskazanie tej wartości za pomocą gęstości optycznej
na polu kryterialnym (w przypadku radiologii pole, na którym
mierzona gęstość optyczna jest najbliższa wartości 1,0 + D
min
),
nazywanym wskaźnikiem światłoczułości (
speed index
).
Jest on
przedmiotem analizy w rozumieniu załącznika do Rozporządze-
nia Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w sprawie warun-
ków bezpiecznego stosowania promieniowania jonizującego dla
wszystkich rodzajów ekspozycji medycznej.
Inna metoda polega na określeniu czułości za pomocą war-
tości logarytmu względnego naświetlenia potrzebnego do
uzyskania gęstości optycznej o wartości: 1,0 + D
min
.
W takim
przypadku czułość opisuje się za pomocą wskaźnika LE (norma
DIN) lub
relative speed
(
norma ANSI). Przy tak wyrażonej czułości
odchyłka 10% dopuszczana w Rozporządzeniu przekładałaby się
na odchyłkę gęstości optycznej od 2 do 4 razy większą (w zależ-
ności od kontrastowości), a więc znacznie przekraczałaby warto-
ści dopuszczone przez przepisy.
Trzeba również pamiętać, że na wyniki testu wpływają zarów-
no czas upływający między naświetleniem sensytogramów a ich
wywołaniem, jak i miejsce oraz sposób wprowadzenia radiogra-
mu do maszyny wywołującej. Dlatego też podczas wykonywania
testu specjalistycznego należy korzystać z odpowiednich w tym
zakresie informacji zawartych w protokole optymalizacji.
