Inżynier i Fizyk Medyczny 3/2012 vol. 1
kontrola jakości
/
quality control
artykuł
/
article
109
Optymalizacja obróbki
fotochemicznej błon rentgenowskich
a testy specjalistyczne
Jerzy Kuźnicki
Łódzki Ośrodek Szkoleniowo-Konsultacyjny „Łoś” Sp. z o.o., ul. Lecznicza 6, 93-173 Łódź, tel. +48 515 044 203
e-mail:
Wstęp
Aby świadomie sterować jakimkolwiek procesem
wytwarzania, należy najpierw doprowadzić go do
stanu, w którym uzyskuje się możliwie najlepsze
wyniki, a następnie stale sprawdzać, czy proces wy-
twarza powtarzalne produkty (wyniki).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia na temat bez-
piecznego stosowania promieniowania jonizujące-
go przy badaniu i leczeniu ludzi wprowadza obo-
wiązek przeprowadzania dwóch rodzajów testów
kontrolnych urządzeń, nazwanych testami eksplo-
atacyjnymi, obejmujących całość sprzętu angażo-
wanego w proces obrazowania radiologicznego:
testów podstawowych i testów specjalistycznych
(
świadomie pomijam tu testy akceptacyjne z uwagi
na ich specyfikę). Pierwszy rodzaj testów powinien
wykonywać sam użytkownik systemu obrazowania,
natomiast przeprowadzenie drugiego użytkownik
powinien zlecić uprawnionemu laboratorium i prze-
chowywać protokoły z tego testu, które ważne są
przez rok. O ile testy podstawowe wykonywane są
przy użyciu prostych fantomów, a uzyskane wyni-
ki upewniają użytkownika co do powtarzalności
i stałości systemu (stąd przyjęta nazwa
constancy
tests, Konstanzpruefung
),
o tyle testy specjalistycz-
ne, wykonywane przy pomocy bardziej wyrafino-
wanych narzędzi pozwalających zinwentaryzować
stan fizyczny urządzeń, mają na celu dopuszczenie
ich do pracy, jeśli spełniają określone wymagania
(
acceptancy tests, Abnahmepruefung
).
W przypadku
procesu obróbki fotochemicznej błon rentgenow-
skich sytuacja jest jednak bardziej skomplikowana.
Przyglądając się analogicznym uregulowaniom
prawnym obowiązującym w innych krajach, wprowa-
dzonych znacznie wcześniej niż w Polsce, można za-
uważyć, że w niektórych sytuacjach podczas testów
akceptacyjnych punktem odniesienia są parametry
określone przez producenta. Dotyczy to przede
wszystkim obróbki błon rentgenowskich. Przyjęcie
takiego rozwiązania uzasadniał fakt dostępności wy-
ników rozbudowanych badań w zakresie doboru para-
metrów obróbki, takich jak czas wywoływania i tem-
peratura wywoływania dla różnych kombinacji błona
–
chemikalia do obróbki – procesor (urządzenie do ob-
róbki) i uzyskiwanych w tych warunkach parametrów
sensytometrycznych (gęstość minimalna, czułość,
kontrastowość). Badania takie przeprowadzają pro-
ducenci błon i chemikaliów do obróbki. W polskich
warunkach rozwiązanie to nie było wskazane, za-
równo ze względu na przeciętny stan techniczny
eksploatowanych urządzeń do obróbki, jak i fakt, że
producenci błon, zakładając szybką regresję techniki
analogowej, w ostatnim czasie znacznie ograniczyli
kosztowne badania wyżej wspomnianych zależności.
Przyjęto zatem ideę optymalizacji obróbki w rzeczy-
wistych warunkach panujących u użytkownika.
Zgodnie z przepisami użytkownik aparatu rent-
genowskiego odpowiada za jakość wykonywanych
zdjęć i wielkość zaaplikowanej pacjentowi dawki
promieniowania jonizującego. Dlatego też jego
obowiązkiem jest posiadanie aktualnego protoko-
łu optymalizacji procesu obróbki fotochemicznej
błon rentgenowskich. Wiąże się to z koniecznością
mgr inż. Jerzy Kuźnicki
Dyrektor ds. szkoleń Łódzkiego Ośrodka Szkoleniowo-Konsultacyjnego „Łoś”
