Page 54 - IFM 4 2012

vol. 1 4/2012 Inżynier i Fizyk Medyczny

artykuł

\

article

telemedycyna

\

telemedicine

192

kańców, przedewszystkich na terenachwiejskich, przyczyniły się do

znacznego rozwoju mZdrowia. Dodatkowy czynnik stanowi ograni-

czona ilość środków finansowych na wsparcie infrastruktury ochro-

ny zdrowia i jej systemów informacyjnych. Sprzymierzeńcem jest

gwałtowny wzrost wykorzystania telefonii komórkowej w krajach

rozwijających się. Według raportu Światowej Organizacji Zdrowia

WHO (

World Health Organisation

) z 2011 roku, [21] w krajach o wyż-

szych dochodach zaobserwowano znacznie większą aktywność

w zakresie rozwoju usług mZdrowia niż w krajach biedniejszych (co

jest zgodne z trendami rozwoju eZdrowia). W raporcie WHO dla 57

krajów rozwijających się odnotowano krytyczne niedobory pracow-

nikówochrony zdrowia, opisywaneglobalnymdeficytem2,4miliona

lekarzy, pielęgniarek i położnych [22]. W niektórych krajach współ-

czynnik średniej liczby lekarzy, pielęgniarek i położnych nie przekra-

cza 0,7 na 1000 mieszkańców – w Stanach Zjednoczonych wskaźnik

ten jest ponad trzykrotnie wyższy. Problem ten jest spotęgowany

ze względu na współczynnik niepełnosprawności w przeliczeniu na

1 rok życia (DALY). Wielkość tego współczynnika jest około 5 razy

niższa w krajach afrykańskich niż w krajach wysoko uprzemysłowio-

nych. Czarna Afryka (Subsaharyjska) należy do terenówonajsłabszej

infrastrukturze i najmniejszych zasobach ludzkich. Na tych terenach

szczególnie istotne są inicjatywy wdrożenia mZdrowia. Uważa się

bowiem, że problem jest poważny i wymaga użycia znacznych środ-

kóww celu poprawy stanu zdrowia w tych krajach [22].

Wdrożenia mZdrowia

Aplikacje w obszarze mZdrowia dotyczą wielu dziedzin ochrony

zdrowia, w tym m.in. edukacji i oświaty zdrowotnej, serwisów

wsparcia pacjenta, wspomagania diagnostyki i leczenia, szkole-

nia pracowników ochrony zdrowia, monitorowania przebiegu

chorób zakaźnych, w tym epidemii, monitorowania przebiegu

innych chorób oraz zbierania informacji na odległość.

Wdrożenia z zakresu edukacji i oświaty zdrowotnej w ramach

mZdrowia służą w dużej mierze szerzeniu masowej informacji za

pośrednictwem usług krótkich wiadomości (SMS). Wiadomości

SMS są przesyłane bezpośrednio do telefonów użytkowników

na temat m.in. badań, leczenia i dostępności usług zdrowotnych.

SMS-y stanowią dyskretny sposób komunikacji w środowiskach,

gdzie choroba (szczególnie HIV/AIDS) jest często tematem tabu

[25-30]. Mogą być ponadto dobrym sposobem na dotarcie do

odległych obszarów, takich jak tereny wiejskie, na których istnieje

ograniczony dostęp do informacji publicznej i edukacji zdrowotnej,

przychodni zdrowia oraz deficyt pracowników ochrony zdrowia.

Serwisy wsparcia pacjenta to także telefony zaufania umożliwiają-

ce dostęp do określonego zakresu informacji medycznej. Do tego

typu usług należą konsultacje telefoniczne, doradztwo, informacje

na temat leków oraz sprzętu wykorzystywanego w usługach zdro-

wotnych. Działania z obszaru wspomagania diagnostyki i leczenia

oraz komunikacja i szkolenia pracowników ochrony zdrowia za-

pewniają pracownikom ochrony zdrowia możliwości zdalnego dia-

gnozowania (konsultowania) i leczenia pacjentów. Niektóre z nich

mogą zawierać elementy systemów wspomagania decyzji zaim-

plementowane w urządzeniach mobilnych. W niektórych przypad-

kach z możliwości tych mogą korzystać także pacjenci. Wobu przy-

padkach mamy do czynienia z działaniami z zakresu telemedycyny.

Przykłady mogą dotyczyć m.in. zastosowania transmisji obrazów

cyfrowych do lekarza (pacjent fotografuje ranę lub zmianę skórną)

[31-36]. Podkreśla się, że takie działanie wyraźnie obniża koszty

i czas podróży dla pacjentów. Dane dotyczące lokalizacji i pozio-

mów określonych chorób (takich jak malaria, HIV/AIDS, gruźlica,

ptasia grypa), gromadzone za pośrednictwem sieci komórkowych,

mogą wspomagać służby medyczne oraz administrację ochrony

zdrowia pod kątem zarządzania kryzysowego. Monitorowanie

przebiegu innych chorób, w tym chorób przewlekłych, pozwala

pracownikom ochrony zdrowia zwiększyć nadzór w opiece nad

chorymi. Umożliwia ponadto prześledzenie stanu pacjenta, jego

odpowiedzi na zastosowane leki (przez obserwację zapisu sygnału

z czujników zaimplementowanych bezpośrednio u pacjenta) oraz

szybkie zwrotne informowanie pacjenta o zalecanym postępowa-

niu w sytuacjach, gdy odnotowane są odchylenia w odczytach lub

w stanach zagrożenia [37-40]. Zdalny monitoring jest stosowany

między innymi w nadzorze przyjmowania przez pacjentów leków

na AIDS lub wmonitorowaniu glikemii w cukrzycy [11, 41-45].

Zainteresowanie mZdrowiem obejmuje coraz więcej specjalności

lekarskich [3, 4, 10, 46-55]. Aplikacje, wdrożenia i projekty wdalszym

ciągu często bazują na najprostszych funkcjach telefonów komór-

kowych (SMS ) [26, 27, 56]. Stoner i Hendershot [57] przeprowadzili

randomizowane badania oceniające systemmZdrowia do monitoro-

wania i zwiększenia skuteczności farmakoterapii choroby alkoholo-

wej. Wykorzystany przez autorów system, z wykorzystaniem regu-

larnego wysyłania wiadomości tekstowych na telefony komórkowe

pacjentów, miał na celu maksymalne zwiększenie przestrzegania

przez pacjentów reżimu leczenia farmakologicznego.

Nowe kierunki

Nowe trendy zastosowańmZdrowia obejmują zarówno wykorzysta-

nie urządzeń mobilnych i dedykowanych im aplikacji, jak również za-

stosowanie ich jakoprzekaźniki dla urządzeńperyferyjnych. Postępy

w technologiach komunikacji bezprzewodowej i czujników fizjolo-

gicznych bazują na miniaturyzacji, zmniejszaniu ciężaru, wymagań

zasilania oraz inteligentnych urządzeniach monitorowania [4, 53, 59,

60]. Wykorzystanie urządzeń mobilnych (smartfonów) i sensorów

bezprzewodowych otwiera drogę do poprawy jakości życia oraz

jakości monitorowania pacjentów w wielu chorobach przewlekłych,

takich jak choroba Parkinsona, padaczka oraz choroby serca. Innym

zastosowaniem technologii telemedycznych jest koncepcja opraco-

wana w Holandii dedykowana przypadkom choroby okluzyjnej tęt-

nic obwodowych (ChOTO) – ClaudicatioNet [61]. Za pośrednictwem

portalu internetowego sprzężonego z aplikacją mobilną możliwe

jest uzyskanie niskonakładowych nadzorowanych zdalnie progra-

mów ćwiczeń, co może zastąpić lub opóźnić kosztowne inwazyjne

procedury naczyniowe. Uważa się, że połączenie elektronicznej hi-

storii choroby orazmZdrowiawceluuzyskiwania dostępudodanych

w dowolnym czasie i z dowolnego miejsca już wkrótce stanie się fak-

tem. Technologie mZdrowia mogą odgrywać istotną rolę w popra-

wie skuteczności poszukiwania ofiar katastrof, klasyfikacji i katego-

ryzacji pacjentów (

triage

), opiece nad pacjentem, zarządzaniu oraz

podejmowaniu decyzji. Próby takie, z wykorzystaniem zmodyfiko-

wanej wersji aplikacji iChart, podjęto jużw InstytucieMedycynyOpe-

racyjnej OMI (

Operational Medicine Institute

). Opisane aplikacje i wy-

korzystywane usługi mobilne niewyczerpująwszystkichmożliwości

mZdrowia, ale należy żywić nadzieję, że będą stanowić przyczynek

do dalszego rozwoju tej młodej dziedziny wpisującej się w szeroko

pojętą ochronę zdrowia.

Literatura dostępna w wydawnictwie

Page 54 - IFM 4 2012 - Całość