Basic HTML Version
vol. 1 1/2012 Inżynier Medyczny
artykuł / article
standardy / standards
12
Część ogólna procedury wzorcowej
zawiera:
––
nazwę procedury i jej identyfikator;
––
cel procedury;
––
stopień (tytuł) naukowy oraz imię i nazwisko autora (auto-
rów) procedury;
––
datę umieszczenia procedury w wykazie (art. 33g ust. 7 usta-
wy z dnia 29 listopada 2000 r. – Prawo atomowe);
––
wykaz jednostek chorobowych, do których dana procedura
ma zastosowanie, w zakresie diagnozowania lub leczenia;
––
zasadnicze informacje o naukowych podstawach metod dia-
gnostycznych lub leczniczych, zastosowanychwprocedurze;
––
bezwzględne i względne przeciwwskazania medyczne do
zastosowania procedury;
––
wymagania dotyczące postępowania z kobietami w ciąży,
karmiącymi piersią ( jeżeli procedura tego wymaga) oraz
z osobami poniżej 16 roku życia, ze szczególnym uwzględ-
nieniem niemowląt;
––
zalecane rodzaje urządzeń radiologicznych oraz ich podstawo-
we parametry techniczne istotne dla stosowanej procedury;
––
wymagania dotyczące pomieszczeń i wyposażenia
pomocniczego;
––
wykaz personelu biorącego udział w realizacji procedury
i kwalifikacje;
––
zasady oceny skierowania na badanie lub leczenie;
––
opis możliwości wystąpienia interakcji lekowych;
––
opismożliwychźródeł błędówproceduralnych lubtechnicznych;
––
informacje o okolicznościach wymagających specjalnej
uwagi i ostrożności w stosowaniu procedury;
––
opis przygotowania pacjenta do badania lub leczenia,
uwzględniający zasady ochrony radiologicznej pacjenta;
––
wykaz zagadnień wymagających dalszych badań lub postę-
powania leczniczego po zastosowaniu procedury;
––
wykaz piśmiennictwa naukowego mającego zastosowanie
do opracowania procedury, w tym zalecenia Komisji Euro-
pejskiej i towarzystw naukowych.
Skoncentrujmy się na strukturze wzorcowych procedur radiolo-
gicznych z zakresu radiologii diagnostycznej i zabiegowej, w przypad-
ku której pacjent mógłby być narażony podczas jednego zabiegu na
najwyższedawki zewszystkichmedycznychprocedur radiologicznych.
Część szczegółowa procedury wzorcowej
z zakresu radiologii
zabiegowej zawiera informacje o:
––
postępowaniu medycznym przed zabiegiem;
––
wymaganiach dotyczących obrazowania diagnostycznego;
––
wytycznychdotyczącychprzygotowania informacji dlapacjenta
o ryzyku radiacyjnym, wynikającymz zastosowania procedury;
––
zalecanych sposobach znieczulenia;
––
ustaleniu miejsca i sposobu wkłucia;
––
rodzaju stosowanych cewników oraz elementów i substan-
cji terapeutycznych;
––
zaleceniach dotyczących postępowania medycznego w trak-
cie zabiegu z uwzględnieniem stosowanego sprzętu i urzą-
dzeń radiologicznych oraz sposobu wykonania zabiegu dla
poszczególnych specjalności klinicznych i radiologicznych;
––
sposobach postępowania po przeprowadzeniu zabiegu,
z uwzględnieniemdawki pochłoniętej przez skórę pacjenta;
––
zalecanych czasach emisji promieniowania;
––
zalecanych fizycznych parametrach pracy lampy rentge-
nowskiej, istotnych dla stosowanej procedury;
––
zalecanym obrazowaniu akwizycyjnym;
––
wymaganiach dotyczących oceny dawki wejściowej.
Zgodnie z przepisami został stworzony projekt dokumentu, za-
wierający opisy wzorcowych procedur radiologicznych. Standardo-
we procedury z użyciem promieniowania jonizującego, z założenia
prawa i dobrej praktyki medycznej, powinny być także podstawą
do przeprowadzenia audytu klinicznego (zarówno wewnętrznego,
jaki i zewnętrznego) oraz referencją do oceny jakości ich realizacji.
Takie standardy od lat są opracowane w krajach, w których dzia-
łają stowarzyszenia profesjonalistów (ACR – Stany Zjednoczone,
AAPM – Stany Zjednoczone, RCR – Wielka Brytania, IPEM – Wielka
Brytania, EFOMP – UE, ESTRO – UE). Podstawowym determinan-
tem tworzenia powyższych standardów był czynnik ekonomiczny
(konieczność dłuższego leczenia, konieczność powtórzenia terapii,
weryfikacja diagnostyki itd.) oraz skuteczność odszkodowawcza
wobec jednostek służby zdrowia na rzecz pacjentów, w stosunku
do których zostały popełnione błędy medyczne. Przez stowarzy-
szenia profesjonalistów zostały stworzone zalecenia tzw. dobrej
praktyki w realizacji, radiologicznych procedur medycznych (
Ame-
rican College of Radiology
– ACR
guidelines
,
European Congress of Ra-
diology
– ECR
guidelines
,
European Society for Therapeutic Radiology
andOncology
– ESTRO
guidelines
,
Royal College of Radiologists
– RCR
guidelines
itd.). Każde z tych zaleceń reprezentuje praktyczne zasa-
dy oraz techniczne standardy, opracowane na podstawie analizy
dotychczasowych doświadczeń oraz publikacji. Stworzone przez
komisje profesjonalistów zalecenia, były zatwierdzane przez ko-
misje odpowiedzialne za ocenę jakości i bezpieczeństwo realizacji
procedur medycznych, komisje rewizyjne oraz komisje sterujące
procesami wdrażania. Wielopoziomowa struktura zatwierdzania
przyjmowanych standardów miała zapewnić wielokrotną weryfi-
kację dokonanych zapisówprzedwprowadzaniem ich do klinicznej
praktyki oraz ocenę merytoryczną przez niezależne od siebie ze-
społy profesjonalistów. Praktyczne zalecenia i normy techniczne
determinują konieczność prowadzenia szkoleń, zapewniających
bezpieczne i efektywne wykorzystanie radiologii diagnostycznej
i terapeutycznej. Ostateczna ocena stosowanej procedury, opisa-
nej w zaleceniach stowarzyszeń profesjonalistów lub sposób jej
realizacji, musi być dokonana przez lekarza lub fizyka medycznego
w świetle wszystkich okoliczności. Stowarzyszenia uznają zatem,
że wykonanie radiologicznej procedury medycznej metodą róż-
niącą się od wytycznych nie musi oznaczać, iżby jej realizacja była
poniżej standardu jakościowego. Przeciwnie, kompetentny lekarz
może odpowiedzialnie przyjąć kierunek działania odmienny od
zawartego w wytycznych, jeśli w ocenie tego lekarza, taki sposób
działania jest determinowany przez stan pacjenta, ograniczenia
dostępnych zasobów oraz postępu w dziedzinie wiedzy lub tech-
nologii, następującego po publikacji tych wytycznych. Jednak za-
leca się, aby lekarz, który stosuje metodę znacząco odmienną od
tych wytycznych, udokumentował w informacji o pacjencie zapis
wystarczający do wyjaśnienia przyjętego podejścia. Różnorod-
ność i złożoność ludzkich uwarunkowań nie zawsze umożliwiają
przyjęcie najbardziej odpowiedniej metody diagnozowania lub
procedury terapeutycznej. Należy uznać zatem, że stosowanie się
do tych wytycznych nie zawsze zapewni dokładną diagnozę ani
oczekiwany efekt diagnostyczny lub terapeutyczny. Jednocześnie
należy oczekiwać, że lekarz przyjmie rozsądny kierunek działania,
oparty na obecnym stanie wiedzy, dostępnej technologii i indy-
widualnym podejściu do pacjenta, aby zapewnić skuteczną i bez-
pieczną opiekę medyczną. Ponadto standaryzacja postępowania